Yangın ve Güvenlik Dergisi 222. Sayı (Nisan 2021)

yanginguvenlik.com.tr 46 Yangın ve Güvenlik / Nisan 2021 KONUK YAZAR Sezer Aslan Yangın, Acil Durumlar ve Doğal Afetler Eğitim Uzmanı Danışman-NFPA Member 1 9 Mart 2021 günü Edirne'nin Keşan ilçesinde faaliyet gösteren peynir fabrikasının amonyak tankındaki gaz sızıntısı nedeniyle 7 kişiye müdahale edildi, müşahede için hastaneye kaldırıldı. Haberlerden 15 kişi de amonyak gazı vücutlarında kalmasın diye yıkanmaya alındı. İstanbul Tuzla’da bulunan özel bir firmaya ait et ürünlerinin işlendiği fabrikada işlenmiş etlerin soğutulması için kullanılan amon- yak tanklarında yangın çıktı. (05.Mart.2021). Bursa’nın Gürsu ilçesinde bulunan soğuk hava deposunda amonyak tankla- rında yangın çıktı (19 Haziran 2018). Örneklerinin verildiği bu gibi haberleri zaman zaman gerek gazetelerden basın kanalı ve gerekse TV den haberlerden öğreniyoruz. Peki insan sağlığı için zararlı olan Amonyak gazı nedir, nerelerde kullanılır, tehlikeleri nelerdir ve yangın önlemleri için ne gibi önlemler alınmalıdır. Buradaki yazımda Amonyağın nasıl bir ürün olduğundan, özelliklerinden, tehlikelerinden ve alınması gereken yangın önlemlerinden bahsetmek istiyorum. Amonyak oldukça keskin kokulu bir gazdır. Suda çözüne- bilen ve oldukça zehirli bir artık ürün olan amonyak, kimyada NH3 formülü ile gösterilir. Çoğunlukla nitrik asit ve amon- yum tuzları imalatı ile üre, boya, ilaç ve plastik gibi organik madde imalatlarında kullanılmaktadır. Renksiz ve kendine özgü keskin kokusu olan bir gaz olan amonyak endüstride en çok azotlu gübre ve nitrik asit üretiminde başlangıç maddesi olarak ve laboratuvarlarda birçok kimyasal maddenin elde edilmesinde zayıf baz olarak kullanılır. Ayrıca, amonyaktan, normal sıcaklıkta basınç uygulandığında kolaylıkla sıvılaşan bir gaz olması ve oluşan buharlaşma ısısının yüksekliği ( 327 kcal/g) nedeniyle soğutucu gaz olarak da yararlanılmaktadır. Amonyak, doğal halindeki bir gazdır ve nispeten yüksek kaynama noktası (-28 °F) nedeniyle kolaylıkla sıvılaştırılabilir. Çok daha fazla malzeme gaz yerine sıvı halde aynı alanı kaplayabildiğinden, amonyak genellikle sıvı olarak sevk edilir. Sıvı olarak renksizdir ancak buharlaştıkça havadan suyu yoğunlaştırarak beyaz bir görünüm alabilir. Amonyak, azot ve hidrojen içeren bir kimyasal üründür. Kimyasal formülü NH3'tür. Amonyak, nispeten yaygın olduğu için aynı zamanda en önemli kirleticilerden biridir ancak toksik olabilir, daha düşük üreme ve büyümeye veya ölüme neden olabilir. NH3, balıklar ve diğer su canlıları için oldukça zehirlidir. Tehlikeleri: TOXIC; solunduğunda, yutulduğunda veya deri yoluyla emildiğinde ölümcül olabilir. Buharlar aşırı dere- cede tahriş edici ve aşındırıcıdır. Gaz veya sıvılaştırılmış gazla temas halinde yanıklara, ciddi yaralanmalara ve /veya don- maya neden olabilir. Yangın sonunda tahriş edici, aşındırıcı ve / veya toksik gazlar üretir ve çevre kirliliğe neden olabilir. Buharları gözleri ve solunum yollarını tahriş eder. Sıvı olarak cildi ve gözleri yakar. Zehirli; solunduğunda ölümcül olabilir. Temas ciltte ve gözlerde yanıklara neden olabilir. Bazıları yanabilir ancak hiçbiri hemen tutuşmaz. Sıvı- laştırılmış gazdan çıkan buharlar başlangıçta havadan daha ağırdır ve yere yayılır. Bu malzemelerin bazıları suyla şiddetli reaksiyona girebilir. Yangına maruz kalan silindirler, basınç tahliye cihazları aracılığıyla tahliye edilebilir ve zehirli ve / AMONYAK YANGINLARI İLE MÜCADELE NE ŞEKİLDE YAPILIR?