• Fabrikalar • Tesisler • Depolar • Belediyeler ve tüm yerleşim alanlarında • Yangına dışarıdan anında müdahale imkanı. • Otomatik boşaltma sistemi ile dona karşı korunma. • Türbülanssız lineer bir akış (şok etkisi yoktur). • TS 2821/1 ve DiN 3222 normlarına uygun imalat. Yakacık Yerüstü Yangın Hidrantı tarafımızdan özel olarak geliştirilmiş, dünyadaki emsallerinden üstün olup, patentlidir. Verüstü Yangın Hidrantları YAKACIK VALF SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Kemeraltı Cd. Bankalar Han K.5 80030 Karaköy-İstanbul Tel : (212)251 02 96 (4 Hat) Fax : (212)249 34 42 Tlx : 25304 ymf tr Ankara (312)230 23 75 -230 46 36 İzmir (232)459 00 53 Adana (322)352 03 07 Bursa (224)254 14 96
§E��.� Grinnell® ESENTEPE KASAP SOK HiLMi HAK HAN NO 22 80280 MECiDiYEKÖY ISTANBUt TH (211] 27'1 89 50 (4 HAT) FAKS!2121 27.4 82 90 Willfflffl FEUERSCHUTZ GMBH
Sahibi ve Yazı İşleri Md. Teknik Yayıncılık, Tanıtım A.Ş. Adına Founder and Editor in Chief on Bchalf of Teknik Yayıncılık, Tanılim A.Ş. Süleyman BULAK YAYIN YÜRÜTME KURULU/Editorial Executive Board Abdurahman KILIÇ Osman GENCELİ Numan ŞAHİN Cemal KOZACI *YAYIN DANIŞMA KURULU/Editorial Board of Advisers Necdet AKYÜZ (YTÜ) Necmettin AKOVA (LEVER) Mazhar BASMACI (BASEL) İsmail CAN (BİRİKİM) Bülent CEDETAŞ (CEDETAŞ) Levent CEYLAN (EEC) Gazi ÇİRİŞ (TEGE) Murat EĞRİKAVUK (PROTEC) CemEĞRİKAVUK (KORUN) Nurdil ESKİN (İTÜ) Seydi Rıza GÜNEY (İTFAİYE) Ali HELVACI (E.B.K.) Murat GÜSAR (ŞARK SİGORTA) Ayşen KÖKEN (İTFAİYE) Tezer OKTAY (KOSGEB) İrfanÖNER(YANMAR) Aydın ÖZKAYA (EMO) Mustafa ÖZKAYALAR (MNG) Talat SAĞIROĞLU (EMO) Doğanay SAMURAY (PALMET) Mehmet SOYER (NOVAK) Levent TEZCAN (HONEYWELL) Özcan ÜNLÜ (BKS) Cafer ÜNLÜ (YAKACIK) Cengiz YENER (BİLKENT) YAYIN KURULU/Editorial Board Kazım ÇOMAK Genel Müdür /General Manager Tümay ÔZOKUR Yayın Koord. / Editor Funda GÖKÇEN Reklam Sorumlusu /Advcıtisemenl Aslı AKIN Dizgi / Prinl Hatice GÜNEL Grafik Tasarım / Graphic Dcsign Hüseyin DAYIOĞLU Montaj/ Montage YÖNETİM MERKEZİ/Exeeutive Editorial Offıce TEKNİK YAYINCILIK, TANITIM A.Ş. Balmumcu, Barbaros Blv. 131/10 80700 Beşiktaş/İSTANBUL Tel: 212- 275 83 59 (PBX) Faks: 212- 288 26 14 BASKI/ Print : Uniform Matbaacılık A.Ş. Tel: 212- 629 05 95 (4 Hal) Faks: 212- 629 O 1 14 Fiyatı: 40.000 TL. (Posta Ücreti Dahil) Yıllık Abone: 500.000 TL. Single copy price: Europe S 3.75 / Overseas $ 5 (Postage ineluded) Annual subscriptions: Europc $ 15 /Overscas: $ 20 O Yangın ve Güvenlik Dergisi' nde yayınlanan yazı ve çizimlerin her hakkı mahfuzdur. İzin alınmadan, kaynak gösterilerek de olsa iktibas edilemez. ( • ) Yayın Danışma Kurulumuz 3. sayımızdan sonra kesinleşecektir. 3 7 Sunuş Editoral Haberler News 10 Bir Konu-Bir Konuk (Yangın ve Güvenlik-Abdurahman KILIÇ) A Subject & A Guest 16 Yangın Söndürme Köpükler� (Cem EĞRİKAVUK) Fire Extinguishing Foams 21 Tarihi Yapıların Yangından Korunması (Ayşen KÖKEN-Abdurahman KILIÇ) Fire Protection Systems in Historic Buildings 34 Sabancı Center Sulu Yangın Söndürme Sistemleri (Sinan ERKAN) Water Based Fire Extinguishing Systems in Sabancı Center 41 Yangın Algılama Sistemleri (Murat EĞRİKAVUK) Fire Detection Systems 45 Güvenlik Kavramı ve Alarm Sistemleri (M.Murat ATMACA) Security Concept and Alarm Systems 48 Kimya Sanayiinde Yangın Risk Analizi (Cemal KOZACI) Evaluation of Occupational Fire Risk in Chemical Industries 53 Bir Yangının Ardından (Tahtakale Yangını) Reflection of a Fire 54 Firmaları Tanıyalım Getting to Know the Firms 59 Ürünler Products
Sayın Okurlar, Sektörel yayıncılıkta uzmanlaşma gayreti)çindeki TEKNİK YAYINCILIK, TANITIM A.Ş.. beş yıldır yayınlamakta olduğu DOGAL GAZ Dergisi'nin ve bir yıldır yayınladığı TESI,ŞAT De. rgisi'nin yanı sıra, yeni bir sektöre daha hizmet verebilmek amacıyla, YANGIN ve GUVENLIK Dergisi'ni yayınlamaya başlıyor. Yangııı önleme ve söııdiirme sistemleri ile bina koruma sistemlerinde, çağımızdaki teknik gelişmelere paralel olarak her geçen gün yeni malzemeler kullanılıııaktadır. Bu gelişmeleri, mimarlara, mühendislere, araştmcılara, yöneticilere ve eğitimcilere ileten, bu konulardaki uygulayıcılar arasında bilgi iletişimini sağlayan, ticaret ve sanayi kuruluşlarına katkıda bulunan teknik bir derginin eksikliği herkes tarafından bilinmektedir. Bt� konul(\r şimdiye kadar farklı dcrgileı· içinde yer almakta ve bir bütün olarak ele alınmamaktaydı. YANGIN ve GUVENLIK Dergisi'nin amaçlarından biri, bu eksikliği gidermek ve �,raştırıcılar ile uygulayıcılar arasında bir bütünlük sağlamak olacaktır. Ulkemizde son yıllarda yangın nedeniyle meydana gelen büyük maddi zararların yanında, can kaybı ve yaralanmalar ela artmıştır. Bunun nedeni; ülkemizdeki sanayinin gelişimi, topln yerleşim alanlarının çoğalması, kişi başına tüketilen enerji miktarının artması, üretim tekniklerindeki yeni gelişmeler ve kııllanıluıaya başlanan yeni malzemelerdir. Gerekli önlemler alınmadığı ve eğitim sağlanmadığı müddetçe, yangınlar ve sebep oldukları kayıplar artmaya devanı edecektir. Yangınlarm azaltılmasının ülke ekonomisindeki. payı yadsınamaz. Dergimizin bu konuda büyük katkısı olacağına inanıyoruz. Dünyada ve ülkemizde lnızursuzluklar, anarşik olaylar, adi suçlar ve sabotaj her geçe_�1 gün artmakta, güvenlik ve beklenmeyen olaylara karşı alnıacak tedbirler giderek daha çok önem kazanmaktadır. Ulkenıizde, bina koruması ve yangın önlemleri konusunda geniş bir potansiyel oluşmuştur. Elektronik sanayii ve kontrol sistemleri çok hızlı bir geğşıne iç!ndedir. Uluslararası gelişmelerin izlenmesi ve yeniliklerin duyunılnıası konusunda da YANGIN ve GUVENLIK Deı·gisi önemli bir görev üstlenmektedir. . . . Türk kaıınıoynnu en etkili ve yararlı biçimde aydınlatacağına inandığımız YANGIN ve GUVENLIK Dergisi bu konu ve alanda söyleyecek sö.zü olan herkese açık bir serbest kürsü niteliğinde hizmet verecektir. YANGIN ve GUVENLIK Deı·gisi Yaynı Danışma Kurulu ilk üç sayıda Müteşebbis Kunıl adıyla anılacak, üçüncü sayısında kesinleşecektiı-. Yaym Danışma Kuı-ıılu'muz dergiye yardımcı olmak ve sektöre hizmet vermek isteyen tüm kişi, kuruluş ve dostlarıııuza açıktır. Başlarken, dergimizin yay�nlanıııasmda çok değerli yardımlarım bizden esirgemeyen Sn. Doç.Dr. Ahdurrahınan KILIÇ ve Sn.Numan ŞAHIN başta olm�k iizerç, Yayın Yüriitme Kurulu üyelerine ve emeği geçen herkese sonsuz teşekkürlerimizi sunar, YANGIN ve GUVENLIK Deı·gisi'nin sektörüne yararlı olınasıııı dileriz. En derin saygılarımızla, . Süleyman BULAK TEKNiK YAYINCILIK, TANITIM A.Ş. Yön. Kıır.Bşk. Dear Reaclers, Aiming ıo expcrlisein sectornlpublicaLioııs, TEKNİK YAYINCILIK, TANITIM A.Ş. ııow adds INTERNATIONAL FiRE SAFETY AND SECURITY SYSTEMS Magazine iıı to ils !ine of publicalions. \Ve lıave been publislıiııg NATURAL GAS Magazine for five yeaı·s and UTILITIES ENERGY AND TECHNOLOGY Magazine for 011c year. Now wc arc proud Lo serve tlıc fire safeLy and securily systeıns scclor willı ılıe yoıırıgesl ıııeıııebcr of our publicalioııs family. In !ine with ı.lıc fası lccnological iıııprovcmeııts, 11cw deviccs aııd ıııaıerials of fire preventio11, deflatio11 aııd buildi11g protcclioıı arc iııtroduccd ıo ılıc market cvery day. To our opiııion İl is esse11ıial Lo iııvcnl a11d/or iıııporl ııcw tecııologics oıı Lime wiıJı a seıısiıivc and con·ecı. pcrccpıion aııcl, oncc iııtrodııccd ıo ılıc market, usiııg ıhem i11 ılıe mosl ccoııomic, sccurc aııd efficieııı way. \Ve inleııd to crealc a sirnııg aııd dyııamic coııuıımıicatioıı aıııo11g reseracclıers, cnginecrs, arclıiıccı.s, produccrs, cducators aııd ı.lıe exccuıives of relaıed establislımcııls as ılıc firsl slcp of effecıivc usagc of fire safety and security sysıems. We would likc ıo ılıa11k ali meınebers of oııı· Ediıorial Executivc Boan! and iıı parıicular Lo Assistaııı. Prof.Dr. Abdurralııııaıı KILIÇ aııd Mı·. Nıımaıı ŞAHİN wlıo lıave conıribuıcd wiılı ılıeir lime aııd kiııd cfforts. Siileymaıı BULAK TEKNİK YAYINCILIK,TANITIM A.Ş. Clıainııaıı
•• OZGE YANGIN ALGILAMA YANGIN SÖNDÜRME ISITMA KLİMA HAVALANDIRMA SIHHİ TESİSAT VE 4 OTOMATİK KONTROL KONULARINDA MÜHENDİSLİK VE TAAHHÜT HİZMETLERİ VERMEKTEYIZ. Refmcınslanrnızdan bazılan, • Metro Grosmmket, Ankma • Metro Grosmmket, Kozyatağı • Camaud Metal Box- İ zrnit - • Eczacıtaşı İ laç A.Ş. Lüleburgaz ÖZGE İNŞAAT, MÜHENDİSLİK, TAAHHÜT, TİCARET VE SANAYİ LTD. ŞTİ. Zühtüp�a Malı. Kördere Sok. Keskin Koç Apt. B Blok No: 28/4 81030 Kızıltoprak - KADIKÖY/İSTANBUL TEL: (0-216) 348 75 62 - 348 16 09 - 348 32 03 FAX: (0-216) 336 84 22 ■ İŞ GÜVENLİK EKİPMANLARI ■ İZELTAŞ EL ALETLERİ ■ BOSCH ELEKTRİKLİ EL ALETLERİ ■ EGE YILDIZ MAMÜLLERİ ■ FLANŞ VE DİRSEKTE "URGANSAN" ANA BAYİİ aceınsan � Mühendislik, Pazarlama, ■ İZOLASYON ■ SIHHİ TESİSAT ■ ISITMA-SOĞUTMAHAVALANDIRMA ■ PROJE-DANIŞMANLIK ■TAAHHÜT Taahhüt, Ticaret ve San. Ltcl. Şti. Çayırönü Durağı, Alemdağ Caddesi No : 161/1 Ümraniye - İSTANBUL Tel: (0-216) 415 77 50-415 77 51-415 77 94 Fax: (0-216) 415 78 64
Can 9üvenliii ____ ___...._ ___ _ Demektir!.. BINALARIN EN SAVUNMASIZ YERi CAMLARDIR. ONLARI GÖRÜNMEZ SAVUNMA DUVARLARINA ÇEViRMEK ARMASHIELD GÜVENLiK FiLMLERi iLE ARTIK MÜMKÜN. 1 GÜVENLiK SERiSi l 360 MiKRON (ÜÇ KAT - ULTRA SAYDAM) Bomba, molotof kokteyli saldırılarına karşı görünmez duvar. l EMNiYET SERiSi l 240 MiKRON (iKi KAT - ULTRA SAYDAM) Molotof koktey(i, hırsızlık, taşlı sopalı saldırılara karşı. O 120 MiKRON (TEK KAT - ULTRA SAYDAM) Ev kazaları, hırsızlıklara, üst katlarda bomba ve molotof kokteyllerine karşı. O 120 MiKRON GÜMÜŞ REFLEKTIF O 120 MiKRON BRONZ REFLEKTIF Ayrıca dekoratif, estetik, ısı ve ışık yalıtım amaçlı diğer cam filmleri: REFLEKTIF SERi O FIRINLANMIŞ METALiK SERi O NONREFLEKTIF sERI o soLMAYı ÖNLEYEN sERI o ıKı TARAFLı MAHREMiYET sERısı. Armas/ılelıl Montaj tarafımızdan yapı,lmakta olup, çatlamalara soyulmalara karşı beş yıl garantilidir. l_l� UTİMPEKS SANAYi ÜRÜNLERi iTHALAT iHRACAT PAZARLAMA A.Ş. Kozyatağı STFA Blokları, B-8 Blok Kat, 10 Daiı'e.42 Ereııköy 81090, lstaııbııl Tel, (216) 416 54 81 (3 Hat) Faks, (216) 416 21 46, 416 57 28 Teleks. 29481 ııti tr ... ... ' "'
BAŞLARKEN Yepyeni bir teknik yayınla daha okuyucularımızın karşısına çıkmaktan mutluluk duyuyoruz. Yangın güvenlik önlemleri ve bina koruma sistemleri konulan ile ilgili çalışan araştırmacılar, mühendisler, mimarlar, sanayiciler, itfaiyeciler, üreticiler ve satıcılar tarafından, sektördeki tüm gelişme, yenilik ve sorunların birarada sunulacağı bir derginin eksikliği sürekli olarak dile getirilmekteydi. YANGIN ve GÜVENLİK Dergisi 'nin yayın hayatına nihayet başlamış olması, tüm ilgililer tarafından faydalı ve sevindirici bir olay olarak yorumlanmış; dergimizin daha ilk sayısında sektörden gördüğü bu büyük destek, bize güç vermiştir. Yangın güvenliği, bütün gelişmiş ülkelerde giderek daha fazla önem kazanmakta ve ayrı bir mühendislik dalı haline gelmektedir. Ülkemizde de, İstanbul gibi bazı büyük şehirlerde yangın güvenliği konusunda projesi bulunmayan binalar İtfaiye Teşkilatı tarafından onaylanmamakta ve belediyeler böyle binaların yapımına proje aşamasında izin vermemektedirler. Dergimizin her sayısında, tüm binalar ve endüstritesislerindeki yangın güvenlik önlemlerinden birnokta ele alınacak ve derinlemesine işlenecektir. Bunun projeci ve uygulayıcılara büyük kolaylık sağlayacağına inanıyoruz. Yangınların söndürülmesinde son görev, kuşkusuz itfaiyeye düşmektedir. Dergimizde itfaiye araç gereçlerine, itfaiye konusundaki gelişmelere, yangın istatistiklerine ve büyük yangınlara da yer verilecektir. Üreticiler ve ticari kuruluşlar yeni araçlarını ve malzemelerini tanıtma olanağı bulacak, itfaiyelerin ihtiyaçlannı öğrenebileceklerdir. Yangın güvenliği konusunda ülkemizdeki en büyük eksikliklerden biri, tesisatlarda kullanılan malzemelerin standarttan yoksun olmasıdır. Bazı büyük veciddi kuruluşlar uluslararası standartlarda hizmetverirken, bazıfirmaların ucuz ancak kalitesiz ürün kullanmaları hem uygulamada aksaklıklar meydana getirmekte, hem de haksız rekabete neden olmaktadır. Kaliteli üretim ve standartlaşma ile tüketicilerin korunmasının yanısıra, kaliteli üreticiler de korunacaktır. YANGIN ve GÜVENLİK Dergisi kaliteli ürünlerin kullanımı ve standartlaşmanın sağlanması konusunda her kesimden görüş ve önerilere yer vererek bir tartışma platformu oluşturmayı, teknik ve akademik kadroların ufkunun gelişmesine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Dergimizin temel ilkesi tarafsızlık olacaktır. Kuruluşlara, dergiye gösterdikleri ilgi ve gönderdikleri yazılar oranında yer verilecektir. Çünkü bir kuruluşun değil, sektördeki tüm kuruluşların kucaklayacağı ve herkesin kendisinden birşeyler bulabileceği bir dergi olmayı hedeflemekteyiz. Amacımız, dergimizin sürekli yararlanılabilecek bilgiler içermesi, bu bilgilerin her zaman faydalanılabilecek şekilde el altında bulunmasını sağlamaktır. Zaman zaman teorik bilgilere yer verilecek ancak ağırlık uygulamaya dönük olacaktır. Dergimizde ayrıca, uygulama projeleri ve uygulamada"karşılaşılan problemler tartışılacak, yeni öneriler gündeme getirilecektir. Üniversitelerimizin değerli öğretim üyelerinin yazılarının yanında, bu piyasayı yakından tanıyan ve uygulamada çalışan mühendislerimiz ve uygulayıcılarımızın yazıları da yer alacaktır. Bazı aylarda belli konular üzerinde özel sayılar da çıkarılacaktır. Yaklaşan bilimsel toplantılar, konferanslar, fuarlar, seminerler ve belirtilecek önemli hususlar dergide yer alacaktır. Böylece, geniş bir kitlenin ilgilendiği konuların biraraya gelmesine ve bilgi alış-verişine yardımcı olunacaktır. Herşeyden önemlisi, dergimizsizin öneri ve eleştirilerinizleyönlenecektir. Dergideyerverilmesi istenen konuların eleştirilerin ve önerilerin yanında, görev almak isteyenlerin katılmasıyla dergimiz güçlenecek ve okuyucularıyla bütünleşecektir. Ülkemizde yangın güvenliği ve koruma sistemleri konusundaki ilk ve tek yayın olan dergimize, bu konularda çalışan herkesin sahip çıkacağına inanıyoruz. Teknik Yayıncılık, Tanıtım A.Ş.
HABERLER/NEWS BOMBALANMAK İSTEMİYORSANIZ... Son günlerde büyük şehirlerde yaşanan bombalama olayları terörün ekonomiyi tehdit amacıyla planlı ya da plansız olarak hepimizi hedef aldığını göstermektedir. Her yeni bombalanma olayında can ve mal kaybına uğrayan insanların acılarını paylaşırken, aynı olayın bizim başımıza gelmesi tehlikesini de biryandan bilmekteyiz. Oysakorkunun ecele faydası yok demiş büyüklerimiz. Gereken önlemleri almamak tabiri caizse oturup sıra beklemekten daha doğru değil. Neler yapabiliriz? Terörün yoğun şekilde yaşandığı diğer ülkelerde neler yapılıyor? Sorumluluğunu taşıdığımız insanların güvenliği için kendi güvenliğimiz için ne gibi önlemler alabiliriz? UTİMPEKS AŞ. yaptığıyoğun araştırmalar sonucunda bu sorulara bulduğu yanıtları, Şubat ayı sonlarına doğru düzenleyeceği seminerde, konuyla ilgili sorumluluğu duyarak yarınlarını güvence altına almak isteyenlere,yabancı uzmanlar ağzından aktaracaktır. Günümüzde en çok kullanılan yöntemler arasında paket bombalar sayılabilir. Masa üstü paket tarayıcısı yardımıyla işyerinize gelen zarf ve paketlerin test edilmesi SCANMAIL 1O K ile mümkün. Bir fax makinası büyüklüğündeki tarayıcı saatte 120.000 paketi tarayarak bilinen tüm paket bomba çeşitlerini tespit edebilmektedir. Kullanımı son derece basit olup, ataş, toplu iğne gibi basit kırtasiye malzemelerinde sizi gereksiz yere rahatsız etmemektedir. Her işyerinde bulunması gereken bu alet yardımıyla, çalışanlarınızın güvenliğini sağlayabilirsiniz. SCANMAIL SPRAY sayesinde şüpheli paketlerin çoğunun içini görebilirsiniz. Birkaç dakika içinde buharlaşacak ve zarf üzerinde hiç bir iz bırakmayacaktır. Bu sprayın sadece yetkili elemanlarınızca kullanılması gerektiğini söylememize gerek var mı? Büyük paketlerin taranmasını istiyorsanız X-RAY tarayıcılar kullanabilirsiniz. Bunlar doğal olarak daha pahalı ürünlerdir. Ama korunmak zorunda olduğunuz can ve mal varlıklarına bedel biçebilir misiniz? Aracınızın altına bomba yerleştirilmiş olması çok uzak bir ihtimal değilse, MADİS'le tanışmanız gerekir. Kuzey İrlanda'da üst yöneticiler için dizayn edilmiş olan araç, manyetik olarak takılan bombaları algılayan bu sistem, araç alarmı gibi çalışmakta olı.ip, bir araçtan sökülerek diğerine monte edilebilir. Emniyet teşkilatımız büyük bir özveri ile istenmeyen olayların önüne geçmeye ç alışırken, biz de kendimizce önlemler almak zorundayız. Bizce tüm kargo şirketleri, büyük binalar, şirketler, basın organları, can ve mal güvenliğini önemseyen tüm bireyler, devlet daireleri, benzer sistemler edinmek zorundadırlar. AK HOLDjNG' DEN GÜVENLİK SEKTÖRÜNE MERHABA Ak Holding yıllardır sunduğu geniş ürün ve hizmetler yelpazesine Kasım 93 tarihinden itibaren güvenlik ekipmanları ithali ve konu ile ilgili eğitim hizmetlerini de katmıştır. Ak Holding bu gelişimi yaparken , 1 9 8 8 yıl ından bu yana güvenlik sektöründe hizmet veren ve bu konuda deneyimli GİS LTD. firmasınıda bünyesine alarak GİS Müh AŞ. firmasını oluşturmuştur. GİS Müh. AŞ. 'nin temel işlevi Türkiye pazarının ihtiyacı bulunan güvenlik sistemi ekipmanlarını ithal etmek ve genel dağıtımını yapmaktır. Bu doğrultuda ilk olarak soygun alarm sistemleri konusunda geniş bir yelpaze oluşturarak, bahis konusu sistemlerde ihtiyaç bulunan bütün malzemeleri ithal ederek satışa sunmuştur. Ancak GİS Müh AŞ. bunu yaparken, yıllarca Türkiye'de gözden kaçmış olan kalite kavramını ön planda tutmuştur. Bunun yanında ,malzeme seçimindeki bu titizliği fiyat politikasında da gösterek, Türkiye için bugüne kadar lüks olan kaliteli malzemeye gerçek fiyatına (yani daha ekonomik fiyatlara) sahip olma imkanı sağlamıştır. YANGIN VE GÜVENLİK DERGİSi SAYI 1 El
p.ead'ı' • p..rıned Meınor'{ • sy-pass ,roub18 zone " zone 2 • zone 3 • zone 4 • zone 5 • zone 6 � Produa shown here ls actual size. - Elegance, Simplicity And Proven Reliability! Türkiye Genel Distribütörü : BORMET METfiL When Nothing Less Than The Best Will Do . . . �� - - -- Bankalar Cad. Midilli Sok No: 4 Kat: 3 KaraKöy Tel: {212) 252 90 67 Fax: {212) 252 56 05 Security Products DSC PC1500: The Smart Choice For Homes, Stores And Offices.
D·ii:l·il l'il'�.... _g_u_.. ------------- venlik olunca... GÜVENLiK iLE iLGiLi PROJELERiNiZ sizi KORKUTUYORSA, AKiLLi VE EKONOMiK ÇÖZÜMLER ÜRETEBiLiRiZ. IHTIYAÇLARINIZ SiZE ÖZELDiR VE ÖZEL OLARAK ELE ALINMASI GERE-KIR. BU NEDENLE GENiŞ BiR ÜRÜN YELPAZESiNDEN SiZE GEREKLİ OLANLARI BiRLiKTE SEÇMEMiZ GEREKiR. ARAYIN GÖRÜŞELiM. o GÖRÜNTÜLÜ VE KONUŞMALI KAPI ZiLLERi @ ÇEVRE KORUMA @} GÜVENLiK, EMNiYET, DEKORATiF CAM FiLMLERi o GiRiŞ KONTROL - KARTLI, BIOMETRIK 0 GiRiŞ KONTROLLA ENTEGRE AKiLLi BiNALAR 0 HIRSIZ İHBAR VE ALARM SiSTEMLERi Ö YANGIN İHBAR VE SÖNDÜRME SiSTEMLERi G) OTOPARK BARiYERLERi @ ANTI - TERÖR BARiYERLERi ;!!) BiLGiSAYAR BAĞLANTILI BEKÇi TUR KONTROL SiSTEMLERi a, CCTV (KAPALI DEVRE TELEViZYON SiSTEMLERi) @ DEDEKTÖRLÜ AYDINLATMA SiSTEMLERi. SORUN GÜVENLiKSE, Utimpeks 'tir. UTİMPEKS SANAYi ÜRÜNLERi iTHALAT iHRACAT PAZARLAMA A.Ş. Kozyatrı,f!,ı STPıl JJ/oktan. 8-8 Blok Kat. 10 Daire.42 Ereııköy 81090. lsta,ıbul ret. (216) 116 'i ı 81 (3 /lal) Fat,s. (216) 416 21 46, 416 57 28 Te/et,s. 29481 ııli ır .. ... ' ,c
Konuğumuz, İstanbul İtfaiye Müdürü Doç. Dr. Abdurahman KILIÇ ile "YANGIN ve GÜVENLİK" konusunda söyleştik... •Bize yangın ile güvenlik arasındaki bağlantıyı aç1klar m1sın1z? A.KILIÇ. Halk ar·asında, genellikle yangın denildiğinde itfaiye, güvenlik denildiğinde polis akl a gelir. Bunun nedeni, yangın olaylarına itfaiyenin, güvenlik olaylarına ise polisin müdahale etmesidir. Her iki kurumun da devreye girdiği olaylar, büyük boyutlara ulaşmış olaylardır. Yani olan olmuştur ve beklenilmeyen noktaya gelinmiştir. Esas olan, olayların meydana gelmesinin engellenmesi ve başlangıçta önlenmesidir. Bunun için de, teknikte yangın denildiğinde "önlem", güvenlik denildiğinde ise "koruma" akla gelir. Her iki kelime de doğrudan risk ile ilgilidir ve teknikte amaç,riski azaltmaktadır. "Esas olan, olayların meydana gelmesinin engellenmesi ve başlangıçta önlenmesidir." Risk genelde zarar görme tehlikesi olarak tanımlanır. Güvenlik ise riski, azaltmak için alınan koruma paketidir ve güvenlik arttıkça risk azalır. Risk iki önemli konuyu içerir. Birincisi beklenen ölüm, yaralanma ve mal zararı miktarı, ikincisi ise olayın gerçekleşme ihtimalidir. Eğer olayın meydana gelme ihtimali yoksa, risk de yok demektir. Olayın meydana gelme ihtimalini azaltmak için koruyucu güvenlik tedbirlerinin ve olay meydana geldikten sonra zararı azaltmak için önleyici tedbirlerin alınması gerekir. İlk çağdan bugüne, insan hayatında riskin yeri olmuştur. Her çağda boyut ve şekil değiştirmiştir ama risk dediğimiz zarar görme tehlikesi her geçen gün artmıştır. Günümüzde, üretim teknik ve teknolojisindeki gelişmeler, çok katlı ve çok amaçlı binalar, değerli malzemeler beraberinde riski de getirmiştir. Yeni riskler oluşurken güvenlik önlemlerinde de gelişmeler olmuştur. Yangına,hırsızlığa,sele, depreme karşı yeni güvenlik önlemleri geliştirilmiştir. Önceden haber alan, algılayan, uyaran ve uygun çözüm bulan yeni cihazlar ve sistemler her geçen gün artmaktadır. Bu konular, gelişmiş ülkelerde çok sayıda yayınla ilgililere duyurulmakta ve bu yayınlar üretici, projeci ve uygulayıcılar arasında köprü oluşturmaktadır. •Bize yangın kelimesinin tarifini yapar m1sın1z. A. KILIÇ. Yangın; kontrol altında olmayan yanma işlemi olarak tarif edilir ve yangın denildiğinde öncelikle söndürme akla gelir. Oysa yangın denildiğinde ilk akla gelen şey önlem olmalıdır. Yangın birdisiplin olarak ele alındığında, söndürmeden önce önleme ve kurtarmayı içerir. Gelişmiş ülkelerde yangın ilk yardımı da kapsamaktadır. Yangın deyince öncelikli olarak önleme, sonra kurtarma ve daha sonra da söndürme düşünülmektedir ve ayrı bir bilim dalı olarak ele alınmaktadır. •Toplum olarakyangın konusunda ald1ğ1m1z eğitim sizce yeterli midir? Yeterli değilse ne yap1lma1Jd1r? A. KILIÇ. Gerek Avrupa ülkelerinde ve YANGIN VE GÜVENLİK DERGİSİ SAYl 1 ım
A. KILI Ç gerekse Japonya, Amerika Birleşik Devletleri ve diğer gelişmiş ülkelerde, yangın ve güvenlik önlemlerinin araştırıldığı ve yangın mühendisliği eğitiminin yapıldığı "Yangın Araştırma Enstitüleri" kurulmuştur ve yangın konusunda çok sayıda teknik yayın mevcuttur. Sistemlerin geliştirilmesi ve yeni sistemlerin öğrenilmesi bu yayınlar sayesinde olmaktadır. Ülkemizde de, yeni gelişmeleri proje mühendislerine ve kullanıcılara duyurmak ve bu konuda çalışanlar arasında bilgi iletişimini sağlamak için sürekli teknik yayınlara ihtiyaç duyulmaktadır. Sadece kullanıcılara ve mühendislere değil, aynı zamanda itfaiyeciler ve imalatçılar için de teknik yayınlar gereklidir. -İstanbul itfaiye teşkilatını sayılarla tanıtır ve benzerleri ile karşılaştırır mısınız? A. KILIÇ. İstanbul'da müfreze dediğimiz 1 9 alt istasyon (iki veya üç araç ve yirmidört ile otuzaltı kişi arasında personel) ve 12 adet grup (herbirinde en az beş aracı bulunan ve personel sayısı ellinin üzerinde) olmak üzere toplam 3 1 adet itfaiye istasyonu bulunmaktadır. Gelişmiş ülkelerde yerleşim yerlerinde genel olarak her yüz bin kişi için en a·z bir itfaiye istasyonu, riskli bölgeler için ise genellikle her elli bin kişi için bir istasyon yapılmaktadır.Durumumuzu Tokyo ile karşılaştırdığımız da , 77 istasyon olması gerekmektedir. Yangına çabuk ulaşılması halinde fazla söndürme gücüne gereksinim olmayacağından, küçük çaplı çok sayıda istasyonun yararlı olur. Gelişmiş ülkelerde her 1000 kişi için yaklaşık 1 itfaiyeci bulundurulmaktadır. İstanbul itfaiyesinde 1 800 kişi çalışmaktadır ve dünya standartlarına göre iyi durumdayız. Toplam 180 aracımız bulunmaktadır. {Ülkemizde yangın sonrası meydana gelen zarar geiİşmiş ülkelerle mukayese edildiğinde nasıl bir tablo ortaya çıkıyor?) A. KILIÇ Ülkemizdeki teknik gelişmelere ve üretim tekniğindeki değişmelere paralel olarak her geçen gün batı ülkelerinde olduğu gibi, ülkemizde de yangın sayısı artmaktadır. Artan yangın sayısı ile ölüm ve yaralanmaların yanı sıra büyük miktarda hasar meydana gelmektedir. Son altı ay içerisinde İstanbul'da meydana gelen yangınlardaki zarar miktarı 800 milyar TL'sını aşmıştır. Gelişmiş ülkelerde ki yangın sayısı ülkemize göre daha fazla olmasına rağmen, zarar miktarı çok daha azdır. Bunun nedeni, yangın güvenlik önlemlerinin iyi alınması ve söndürme sistemlerinin uygun seçilmiş olmasındandır. Yangın çıksa bile, belli bir alan içinde kontrol altına alınabilmekte ve kısa sürede söndürülmektedir. Ülkemizde ise uygun söndürme sistemleri belirlenmemiş ve yangın güvenlik önlemleri alınmamış olmasından dolayı zarar miktarı çok fazla olmaktadır. Gelişmişliğin göstergeleri olan "konfor ve güvenlik" önem kazandıkça yeni teknolojiler gelişmekte ve yeni tesisatların sayısı her geçen gün artmaktadır. Yangın söndürme sistemleri, güvenlik sistemleri ve koruma sistemleri gibi yeni sayılabilecek sistemler her geçen gün önem kazanmaktadır. Avrupa ülkelerinde bütün otellerde yangına dayanıklı kapılar, modern yangın söndürücüler yapılmakta ve güvenilir malzeme kullanılmaktadır. Büyük turizm acentaları,müşterilerini gönderdikleri otellerde' yeterli yangın güvenlik önlemleri aramaktadır. Topluma açık yapılarda, otel, konferans salonu, sinema gibi yerlerde çıkan yangınlar can ve mal kaybı yanında ülke için de menfi tanıtım olmaktadır. Bu nedenle, gelişmiş bütün ülkelerde güvenlik ön planda tutulmakta, çoğu zaman binanın yatırımının büyük kısmını güvenlik önlemleri oluşturmaktadır. •Hızla artan gökdelenlerde meydana gelecek bir yangın tehlikesine karşı teşldlatınız teknik açıdan yeterli olacak mıdır? A. KILIÇ Genellikle yüksekliği 1 O katı geçen veya yüksekliği 30 metreden fazla olan yapılara yüksek bina denir. Yapıların 30 metreden itibaren yüksek yapı kabul edilmesinin nedeni dış taraftan yangına etkin müdahele yapılacak maksimum yüksekliğin yaklaşık 30 metre olmasındandır. Dünyanın en yüksek itfaiye merdiveni tam dik konumda iken 60 metre yüksekliğindedir; fakat gerek rüzgarın etkisi gerek uygun zeminin bulunmamasından gerekse tam dik açılamamasından dolayı optimum yangın söndürme yüksekliği 30 metrenin altıda olmaktadır. İstanbul'da yüksek binalardaki yangınların söndürülmesi ile ilgili bir eksiklik bulunmamaktadır. Bütün dünya ülkelerinde olan en yüksek 60 metrelik itfaiye merdivenlerinden 52 metre yüksekliğinde olanları İstanbul'da da bulunmaktadır. Zaten hiçbir ülkede yüksek yapılardaki yangınlara dışarıdan müdahale edilmez. İstanbul'da ki eksiklik daha önce yapılan yüksek yapılarda yangın güvenlik önlemlerinin alınmamasıdır. •"Yangına Dur" diyebilmek için ne tür tedbirler alınmalıdır? A. KILIÇ Yüksek binalar, sanayi siteleri, iş merkezleri, oteller ve benzeri topluma açık yerlerin inşaatına izin verilmeden önce mimari, mekanik ve elektrik projeleri İstanbul'da da İtfaiye YANGIN VE GÜVENLİK DERGİSİ SAYI 1 m
Yyıalınngdıann KbeorriufmaaaliySeitsgteömstleerrei nkonusunda 1978 YANMAR End. ve Tlc. A.Ş., yangın koruma ve güvenlık sistemleri ile ilgılı olarak standartlara uygun projelendirme. malzeme temıni. montaj ve bakım hizmetlerini vermektedır. YANMAR A.Ş. tesisını üstlendiği sıstemler ıçin 24 saat servis hızmeti veren bir bKaokr uı mm at evşekGı l aütvı nean l i skaı lhei pi ltgi r.i l i Ykaonnmual arr dAa. Ş . f Ya aa lni ygeı nt göstermektedir. Sınanpaşa İş Merkezi. Kat. 5 D. 509, 80690 BeşiklaşlİSTANBUL Tel: (1) 259 31 20 . 258 31 21 Fax: (1) 258 31 19 Telex: 26025 Yana tr.
• •• • GÜVENLİK SİZİN iÇİN ÜNEMLİ iSE.. / Türkiye genelinde yüzlerce referans ve 70 kişilik güçlü teknik kadrosu ile TETA, \ı Wn , rn, iw \,, 1 1 tüın güvenlik ihtiyaçlarınızı karşılamayahazır. Bizi arayın, sorunsuz ve saat gibi çalışan bir güvenlik sistemine sahip olun. eKapalı devre TV, kamera kontrol sistemleri •Kartlı giriş kontrol sistemleri • Turnikeler, otomatik kapılar ve bariyerler •Elektronik bekçi tur kontrol sistemleri eYangın ihbar sistemleri •Alarm santralları ve dahili güvenlik sistemleri • Mikrodalga enfraruj ve yeraltı çevre güvenlık sistemleri eTel çit üstü sensörler esnah ve patlayıcı dedektörleri •Mağazalar için hırsızlığa karşı ihbar sistemleri ENDÜSTRİYEL ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCAm A.Ş. Merkeı: Kuıgun Sok. 91/A-8 06540 A. Ayroncı -ANKARA Tel : (312) 439 64 74 - 439 40 99 438 14 89. 441 06 20 fox : (312) 440 32 54 lsıonbul Şubesi: Ali Somiyen Sok. 7/6 Goyrellepe -ISTAN8Ul Tel : (212) 274 0◄ 30 (pbx) Fox : (212) 2727012 İzmir Şubesi: 1399 Sk. 19/6 0ıel Soglık Hsı. Yonı, Alsoncok - İZMİR Tel : (2321 463 53 60 fox : (2321463 53 16
A. KILIÇ onaylanmış bütün önemli yapılarda Avrupa ülkeleri düzeyinde yangın güvenlik önlemleri alınmaktadır. Yeni açılan yerlerin yanında kullanım amacı değişen yerlerde yangın güvenlik önlemleri aranmaktadır. Bunun anlamı, artık yangın güvenliği açısından öncelikle mimarlar, makina mühendisleri ve elektrik mühendislerine büyük görev düşmesidir. • Yangın ile içiçe olan meslek gruplannı ve aralanndaki bağlantıyı açıklar mısınız? A. KILIÇ. Yangından doğabilecek can ve mal kaybı gibi zararları önlemek ve yangına neden olabilecek önlemleri almak bütün mühendislik dallarını ilgilendirir. Mimarlık: Önleme konusunda daha binaların projelendirme aşamasında mimarlar devreye girmektedir. Pasifyangın güvenlik önlemleri yeterli ise yangının genişlemesi yavaş olur,insanların tahliyesi kolaylaşır ve yangının verdiği zarar miktarı az olur. Başlangıçta, imar planları yapılırken fonksiyon bölgelerinin ayrılması, su kaynaklarının düşünülmesi, imar adaları söndürme sistemleri gözönüne alınarak projelendirilmelidir. Yerleşim planı üzerinde itfaiyenin yaklaşma yolları ve giriş Yangından doğabilecek can ve mal kaybı gibi zararları önlemek ve yangına neden olabilecek önlemleri almak bütün mühendislik dallarını ilgilendirir. noktaları belirlenmelidir. Bina içinde, kaçış yollarının, yangın merdivenlerinin, asansör kovalarının yerlerinin düzenlenmesi, dumandan arındırma, yangının yayılımının yavaşlatılması için kompartmanların oluşturulması, topluma açık yapılarda ve yüksek yapılarda özel önlemlerin düşünülmesi mimarları ilgilendiren konulardan bazılarıdır. Belirtilen pasif önlemler yeterli değilse aktifönlemlerin etkinliği çok zayıfolur. Bu nedenle de yangın önlemi deyince ilk akla gelen mimari tasarım olmalıdır. Makina Mühendisliği : Yangın önleme ve söndürme konusundaki aktifsistemlerin çoğunluğu makina mühendisliği ile ilgilidir. Yangın söndürme cihazları, spinkler sistemleri, sabit boru hortum sistemleri, itfaiye bağlantı boruları, kuru sistem, hidrantlar, yangın damperleri, su deposu bağlantıları, pompa grupları, söndürme araçları, kurtarma araçları, köpüklü söndürme sistemleri ve karbondioksitli söndürme sistemleri gibi konularda hesapların yapılması ve projelendirilmesi makina mühendisliği konularıdır. Topluma açık binalar ile yüksek yapılarda yangın anında otomatik kapanan veya geceleri kapatılan sürme bölmeler veya koridor damperleri, kaçış yollarının zorlanmış havalandırması konularında makina mühendisliği eğitimi gereklidir. İnşaat Mühendisliği: Yangınlarda zararın büyük olmasının ve söndürme çalışmalarının etkisiz kalmasının ve yangının diğer bölüm veya binalara geçmesinin en büyük nedeni, yapısal önlemlerin yetersiz olmasıdır. Taşıyıcı sistem yeterli değilse, binada bulunanlar ve söndürme çalışmaları yapan kişiler için tehlike oluşturur. İtfaiyecilerin ölüm ve yararlanmalarına çoğu zaman taşıyıcı sistemin çökmesi neden olmaktadır. İnşaat mühendisleri; taşıyıcı sistemlerin yangına dayanıklılık sınıflarını, kullanım amacına ve bina yüksekliğine uygun malzemeleri, çelik yapıların yangın direncinin artırılması için gerekli önlemleri, bölmelerde, çatılarda, döşemelerde, cephelerde kullanılacak malzemelerin yangın durumundaki cephelerde kullanılacak malzemelerin yangın durumundaki davranışlarını iyi bilmeli, yapısal önlemleri iyi tanımalı ve mimari projeye göre uygun önlemi seçebilmelidir. Elektrik-Elektronik Mühendisliği: İtfaiyenin başarısı önemli ölçüde haberleşme sistemine de bağlıdır. Haberin alınması, ekiplerin çıkarılması ve daha sonra da ekipler arasındaki organizasyon ne kadariyiise,yangın okadarçabuk söndürülür. Yangının haber alınması, uyarılması ve otomasyon sistemlerinin tamamı elektrik-elektronik mühendisliği konularıdır. Yangının itfaiyeye haber verilmesi, itfaiye içindeki haberleşme sistemleri, kayıtlar ve bilgisayarla sevk ve idare konularındaki gelişmelerin uygulanması, kaçış yollarının aydınlatılması, acil çıkışların işaretlenmesi, jeneratörler, asansörlerin yangın anından devreden çıkması, itfaiye asansörünün hizmete hazır duruma gelmesi, kabloların yangın güvenliği gibi konular elektrik bilgisi gerektirir. Özellikle haberleşme, algılama ve uyarı sistemlerindeki hızlı gelişmeler takip edilmeli, bunlar güvenlik sistemleri ile yangın sistemlerine uygulanmalıdır. Günümüzde koruma sistemlerinin YANGIN VE GÜVENLİK DERGİSİ SAYI 1 m
A. KILIÇ çoğunluğu elektronik sistemlerdir. Bina korunmasında kullanılan kamera sistemleri, algılama ve uyarı sistemlerinin projelendirilmesi, seçimi ve yapımı, üzerinde çok çalışılan konular arasındadır ve sürekli yeni sistemler geliştirilmektedir. Kimya Mühendisliği: Yangının yavaşlatılmasındakullanılan boyalar,kuru tozlu,köpüklü, balonlu, karbondioksitli cihazların söndürme etkinlikleri ve söndürücü madde seçimi, yangın sırasındaki davranışları, zehirli gazların tesiri, tehlikeli maddelerin depolanması, taşınması, üretilmesi sırasında alınacak önlemler, tehlikeli maddelerin söndürülmesi yöntemleri kimya konusudur. Her geçen gün yeni malzemelerin kullanılmaya başlandığı günümüzde, malzemelerin yangına dirençli duruma getirilmesi için yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Özellikle tehlikeli maddelerin üretim ve depolanmasında alınacak önlemler ayrı bir disiplin olarak ele alınmaktadır. İşletme Mühendisliği: Yangının çıkışının önlenmesi için ekiplerin iyi organize olması ve eğitilmesi zorunludur. İç hizmet yönergelerinin hazırlanması, yangın istatistiklerinin değerlendirilmesi ve yangın simülasyonlarının hazırlanması, istasyon yerlerinin belirlenmesi, itfaiyeler arası organizasyonun yapılması, ekipler arasındaki koordinasyon, özel yönetmeliklerin işyerlerine -uyarlanması gibi konular işletme mühendisliği konularıdır. Tekstil Mühendisliği: Avrupa ülkelerinin tamamına yakınında, son yıllarda üretilen malzemelerin, kurulan sistemlerin, yapılan yapıların ve topluma açık bulunan yerlerde kullanılan her türlü malzemelerin yangına dirençli olması şartı getirilmiştir. Otellerin yer döşemesinden, otobüslerdeki koltuklara kadar her yerde yangına dayanıklı yüksek yapılarda, işyerlerinde ve topluma açık yapılarda yangına dayanıklı mefruşat istenmektedir ve bütün tekstil malzemelerinin yangına dayanıklılığının test edilmesi ve bilinmesi gerekmektedir. Gerek imalatçılar için gerekse kullanıcılar için tekstil malzemelerinin yangına dayanıklı olması için tekstil mühendislerine büyük görev düşmektedir. Sigortacılık : Sigorta primleri ile güvenlik önlemleri arasında doğrudan bağıntı olmalıdır. Güvenlik önlemleri arttıkça sigorta primleri azalmalıdır. Yangın önlemelerinin ve korunma sistemlerinin Avrupa ülkelerindeki gelişmesinde en büyük pay sigorta şirketlerinindir. Çünkü her önlem sigorta şirketleri için bir siperdir ve şirketlerin korunması önlemlerin niteliğine bağlıdır. Ülkemizde "Sigorta şirketleri kişileri önlem almaya zorlayamaz ; fakat riskli yerlerle koruma altında olan yerlere . . aynı prımı uygulamamalıdır." yangına karşı sigorta edilen binalarda gerçek yangın riski analizi yapılmamakta ve genellikle sigorta şirketleri , basit bir önlemi p aldırılmamasından dolayı büyük hasarlar ödemektedir. Kuşkusuz sigorta şirketleri kişileri önlem almaya zorlayamaz fakat riskli yerlerle, koruma altında olan yerlere aynı primi uygulamamalıdır. Prim seviyesi korumayı cazipleştirmelidir. • Yangın felaketini en azından asgariye indirmek için hal.lamıza iletmek istediğiniz bir mesaj var mıdır? A. KILIÇ Hemen hemen her mesleğin, az veya çok, yangın güvenliği, işyeri güvenliği veya bina güvenliği ile ilgisi vardır. Bununla beraber, masraftan kaçınmak için veya bilgisizlikten yeterli ilgi gösterilmemektedir. Yeni gelişmeler izlenmemekte, babadan kalma usullere devam edilmektedir. Yeni gelişmelerin izlenmemesinin nedeni, güvenlik konusunda yeterli eğitim verilmemesi ve teknik yayınların yayınlanmasıdır. Eğitime ilkokuldan başlanmalı ve sürekli, teknik yayınlar yapılmalıdır. Tehlikenin nerede, ne zaman ve nasıl geleceği belli olmadığından yeterli önlem alınarak risk azaltılmalıdır. Bu konuda, halkımıza, eğitim kuruluşlarına, mimarlara, mühendislere, belediyelere, basınyayın kuruluşlarına, araştırmacılara, yöneticilere, kısacası herkese görev düşmektedir. •Sayın Kılıç, verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederiz. YANGIN VE GÜVENLİK DERGİSİ SAYI 1 m
YANGIN SÖNDÜRME KÖPÜKLERİ 1971 Yılında İscanbul'da doğdu. Boğaziçi Üniversitesi Makina Bölümü'nden mezun oldu. Halen, KORUN Yangın Güvenlik Sistemleri A.Ş.'de proje mühendisi olarak çalışmaktadır. Cem EĞRİKAVUK ÖZET Yamcı ve parlayıcı sıvıların çok miktarda kullanıldığı endüstriyel tesislerin hızla arttığı ülkemizde bu yatırımlan korumak, etkili ve ekonomik çözümler gerektirmektedir. Diğer kullanımlarının yanı sıra yangın söndürme köpükleri,petrokimya tesislerinde, uçak hangarlarında, boya tiner ve benzeri maddeleri üreten vekullanan tesislerde,yanıcı sıvıları yüksek miktarlarda depolayan v,ekullanan tüm uygulamalarda, köpüklü söndürme sistemleri en etkin korumayı sağlamaktad1r. FiRE EXTJNGUISHJNG FOAMS Fire flghting foam is an aggregate of gas filled bubbles lormed Ji-om aqueus solution and ıs Jower in density than the Jightest JJammable liquids. it is the most leasible solucion to hazards involvingcombustible and /Jammable liquids. Pump houses and va/ve manifold houses, tankcarandtanktnıck Joadingracks use foam systems extensively 1 .GİRİŞ Köpük sistemlerinin yangın söndürmedeki etkinliğini kavrayabilmek için öncelikle yanma olayını incelemek gerekir. Yanma, yakıtın exotermik (ısı veren) bir reaksiyon sonucu oksijen ile birleşmesidir: YAKIT+ 02 = YANMA ÜRÜNLERİ + ENERJi Yakıt, okside edilebilecek tüm maddelere verilen genel isimdir. Katı, sıvı veya gaz durumunda olabilir. Genelde organik yapıya sahiptirler; yani karbon, hidrojen ve oksijenden oluşurlar. Organik bir yakıt tam okside edilirse ürünler karbondioksit ve sudur. Hiç bir yanma olayının tam olmadığını ve özellikle hava/yakıt karışımının yeterince sağlanmadığı yangın durumunda karbon- monoksit gazının son derece tehlikeli bir ara ürün olarak ortama yayıldığını unutmamak gerekir. Ayrıca pek çok fosil yakıtta bulunan kükürt okside edildiğinde çıkan kükürt-dioksit gazı da petrol ve kömür kaynaklı yangınlarda dikkate alınması gereken bir gazdır. Yanma sonucu ortaya çıkan enerji, ısı ve ışık (alev) halindedir. Yanma reaksiyonunu başlatmak için bir ön enerji gerekir. Karbon ve hidrojen atomları oksijenle birleştiklerinde, birleşme için gerekenden çok daha yüksek enerji serbest kalır. Bu enerjinin bir kısmı ortama yayılırken, bir kısmı diğer yakıt moleküllerinin oksitlenm.esine ve reaksiyonun zincirleme şekilde devam etmesine neden olur. 2. KÖPÜKLERİN YANGIN SÖNDÜRME ETKİSİ Yangın söndürme yöntemleri şu dört teknikten birini ya da birkaçını içerir: 1 . Üretildiğinden daha fazla m1ktarda ISI çekmek. Zincirleme reaksiyonu sürdüren enerji fazlası, yakıtın soğutulması yolu ile ortamdan çıkarılabilir ise, yakıt atomları ile oksijen atomları birleşemezler ve yanma olayı durur. YANGIN VE GÜVENLİKDERGİSİ SAYI I ı:m
C. EĞRlKA VUK 2. Yakıt ve oksijen kaynağını ayırmak. Oksijen atomları ile yakıt atomları fiziksel olarak ayrılabilir ise yanma reaksiyonu gerçekleşemez. Yangının tekrar başlamaması için ayırma işlemi yakıt tekrar tutuşmayacağı sıcaklığa soğuyana kadar sürdürülmelidir. 3. Yakıtın gaz halindeki yoğunluğunu ve I veya oksijen yoğunluğunu yanma reaksiyonunun gerektirdiği oranın altına düşürmek. Pek çok yangında ,yanan moleküller gaz halindedir. Sıvı yüzeyler yanıyormuş gibi görünse de,yakıt yüzeyinden buharlaşan moleküller oksijen atomları ile çok rahat buluşabildikleri için, reaksiyon gaz fazda olmaktadır. Yüzey üzerindeki yanıcı gaz yoğunluğu veya oksijen oranı yeterince düşürülürse reaksiyon durdurulabilir. 4. Zincirleme reaksiyonu engellemek. Yanma tek aşamalı bir reaksiyon değildir. Bir kaç reaksiyonun ard arda gerçekleşmesinden oluşur. Örneğin karbon-monoksit, karbon molekülünün tam olarak yanamaması, yani tüm reaksiyonların gerçekleşememesi sonucu ortaya çıkan bir ara üründür. Kimyasal bir madde bu reaksiyonlardan birinin gerçekleşmesini engeller ise,zincirleme reaksiyon devam edemez. Köpük!ü yangın söndürme sistemleri, ağırlık ikincide olmak üzere, bu yöntemlerden ilk üçünü kullanır. Yakıt ile oksijen kaynağını ayırırken, sıvı yakıtlardan parlayıcı gazların buharlaşmasını engelleyerek, ortamı soğutur (Şekil 1). Yangın söndürme köpüklerinin geliştirilme amacı hidrokarbon kökenli sıvı yakıt yangınlarının söndürülmesinde karşılaşılan problemlerdi. Su yakıtlardan daha yoğun olduğundan hiç bir işe yaramıyor; kuru kimyevi söndürücüler ile yanma olayı ·geçici bir süre durdurulabiliyor; ancak yeterli soğutma sağlanamadığı için yangının tekrar parlaması engellenemiyordu. Gelişen teknoloji köpükleri petrol kökenli yakıtların yanısıra, alkol tabanlı parlayıcı sıvıların yangından korunmasında da etkili kılmıştır. Günümüzde özel köpükler A-tipi yangınlarda da kendilerini göstermeye başlamıştır. Parlayıcı sıvılar için çeşitli söndürücüler etkin olarak kabul edilmiştir. Ancak araştırmalar, parlayıcı sıvı içeren büyük depolar için sadece köpüklü söndürme sistemlerinin pratik olduğunu göstermiştir. Yangın söndürme köpükleri, en basit tanımla sıvı karışımlardan oluşmuş gaz dolu baloncuklar topluluğudur. Kullanılan gaz genelde havadır; ancak bazı durumlarda asal gazlar kullanılır. Yanıcı sıvılardan daha hafif olan köpük, yakıt üzerinde bir örtü oluşturarak oksijen ile yakıtı ayırır. Soğutucu etkisinin yanı sıra, parlayıcı gazların buharlaşmasını engellemesi yangının kontrol altında tutulmasında önemli rol oynar. Köpük söndürme sistemleri uygulamalara göre çok farklılık gösterir. Ancak temel olarak dört parçadan oluşur: Algılama elemanları, kontrol elemanları, köpük deposu, oranlayıcı, uygulayıcı (Şekil 2). Uygulamaya göre bütün elektronik ve mekanik dedektörler kullanılabileceği gibi kapalı sprinkler sistemleri de algılama işlevini yerine getirebilir. Manuel çalıştırma imkanı tüm uygulamalar için önerilmekle birlikte, bazı uygulamalarda tek çalıştırma yöntemi olarak kullanılmaktadır. Algılama elemanından komut aldığında mahale köpük akışına izin veren kontrol elemanları olarak baskın vanaları, mekanik vanalar, kapalı sprinklerler kullanılabilir. Köpükler konsantre halde depolanmaktadır. Uygulama öncesinde suya %0.1 -%1 O arasında karıştırılarak köpük solüsyonu elde edilir. Köpük konsantrelerinin aşırıkorozifetkisinden dolayı depo, ı ı J ı OKSİJEN KAYNAĞI YAKIT Şekil 1. Yangın Söndürme Köpükleri YANGIN VE GÜVENLİK DERGİSİ SAYI 1 m
C. EĞRJKA VUK su KÖPÜK KONSANTRESİ UYGALAYICI ALGILAMA Şekil 2. Köpükli.i Söndürme Sistemi oranlayıcı ve aradaki tüm tesisat ekipmanı kullanılan köpükle uyumlu olmalıdır. Konsantrenin doğrudan su deposuna karıştırıldığı istisnai durumlar dışında konsantre ve su karışımı hat üzerine yerleştirilen oranlayıcılar sayesinde elde edilir. Uygulama debisine, köpük tipine, uygulama sistemine vs. göre değişik tipleri bulunan oranlayıcıların hepsi venturi prensibiyle çalışır. Köpük yanmakta olan yakıta sabit bir boru veya portatif cihazlar ile ulaştırılabilir. Sabit köpük uygulayıcıları, ateş yüzeyine yumuşak bir şekilde boşaltılabileceği gibi, yangın hortumları, nozullar aracılığı ile püskürtülerek de kullanılabilir. Geniş alanların korunacağı durumlarda tavana yerleştirilen sprinkler sistemi etkin uygulama sağlanabilir. Belirli bir bölgeyi içermeyen tehlikelere ise motorize araçlar ile köpük ulaştırılır. Bu araçlar olabilecek her durum göz önüne alınarak çeşitli köpük tipi ve uygulama yöntemlerini kullanabilecek şekilde tasarımlanmalıdır. 3. KÖPÜK TİPLERİ Araştırmalar sonucu değişik uygulamalar ıçın değişik köpükler geliştirilmiştir. Köpükleri gruplamanın bir yolu genişleme oranlarıdır. Genişleme oranı, bir köpüğün hacminin sıvı haldeki ( hava ile karıştırılmadan önceki) hacmine oranıdır. Hava ile birleşme sonucu hacmi yirmi katına kadar artan köpükler düşük genişleme oranlı olarak anılır. 20-200 genişleme oranına sahip köpükler orta, ikiyüzün üzerinde genişleyen köpükler ise yüksek genişleme oranma sahiptir. 3. 1 Kimyasal Köpükler İlk köpükler alkali bir tuz eriyiki (genelde sodyum bikarbonat)ile asidikbirtuzeriyiği (genelde aliminyum sülfat) arasmdaki reaksiyon sonucu çıkan gazın (karbon dioksit) baloncuklar içinde yakalanması ile elde ediliyordu. Bu tür köpükler artık kullanılmamaktadır. 3.2Mekanik Köpükler Yoğun bir köpük konsantresi su ile karıştırılarak köpük solüsyonu elde edilir. Bu solüsyon hava ile çalkalandığı zaman baloncuklar oluşur. Kimyasal köpüklerin tersine, baloncukları oluşturmak için gerekli enerji dışardan verilmektedir. Değişik çeşitlerde mekanik köpükler bulunur. Protein Köpükler Doğal protein karışımlarının kireç ile hidrolizasyonu sonucu elde edilirler. Biyolojik çürümeye, donmaya, ekipmanın paslanmasına karşı çeşitli katkı maddeleri ile desteklenir. Protein köpükler· sıcağa karşı dayanıklı ve tekrar parlamaya karşı etkindirler. Ancak oldukça yüksek viskoziteye sahip olduklarından yakıtı kaplama hızlan çok düşüktür. Protein köpük konsantreleri uygulama öncesinde sulandınlırken %3-%6 arasmdakullanılır. En önemli kullanım alanı hidrokarbon kökenli yakıtların bol miktarda depolanıp kullanıldığı rafineri ve petro kimya tesisleridir. Yakıt emebilen bu köpüklerin mümkün olduğu kadar yakıta batırmadan uygulanması gerekir. Püskürtme sırasında köpük üzerine bulaşabilecek yakıt molekülleri söndürmeyi zorlaştırabilir. Floroprotein Köpükler Protein köpüklere az oranda katılan flor tabanlı kimyasallar, köpüğün yüzey gerilimini azaltarak daha rahat bir akış sağlamaktadır. Protein köpükler gibi %3-%6 oranlarında kullanılırlar. Bu köpükler yağ itici bir kimyasal yapıya sahiptir. Dolayısıyla yüzeyaltı uygulamalarda kullanılabilirler. YANGIN VE GÜVENLİK DERGİSİ SAYI I m
C. EĞRJKA VUK ı ı ı ı HAVA ı AKIŞKAN ZAR ,. KÖPÜK ,.. YAKIT Şekil 3. AFFF Köpük Zar Oluşturan Floroprotein Köpükler tein köpüklere su itici katkı maddelerinin ilavesiyle Çeşitli kimyasallar ile protein köpüklerin elde edilmişti.Günümüzde alkole dayanıklıköpükler akışkanlığı daha da arttırılabilir. Bazı yakıt yüzey- AFFF köpük konsantrelerine suda çözünebilir bir !erinde AFFF ( Aqueous Film-Forming polimerilavesiyleeldeedilmektedir.Buköpüklersu Foam)köpüklerde olduğu gibi zar oluştur-malan çözebilen biryakıta uygulandığında, köpük ve yakıt dahi sağlanabilir. Ancak bu işlem protein köpüklerin arasında polimerik bir zar oluşur. Bu zar , polimerik en önemli özeliği olan tekrar parlamaya köpüğü alkolden korumaktadır (Şekil 4). dayanıklılığını azalttığından bu köpükler çok sık Köpük suda çözülebilmektedir. Uygulama kullanılmamaktadır. anında yakıt ile fazla karıştırmamaya özen gösteAkışkan Zar Oluşturan Köpükler rilmelidir. Kuru kimyevi söndürücüler ile birlikte AFFF suyun yüzey özelliklerini değiştiren uygulandığında, polimetrik zara dikkat edilmesi flor ve hidra-karbon tabanlı kimyasallardan oluşur. köpüğün verimi açısından son derece önemlidir. Suyun düşü-rülmüş yüzey gerilimi sayesinde yakıt Sentetik Deterjan Köpükler üzerinde, yakıttan yoğun olmasına rağmen, ince bir Flor yerine hidrokarbon tabanlı surfactant zar oluşur. Bu zar köpüğün daha çabuk yayılmasını (yüzey gerilimini azaltan kimyasallar içeren) sağlarken, parlayıcı gazların buharlaşmasını köpüklerdir. Akışkan veya polimerik zar oluşturbastırmaktadır (Şekil 3). mayan bu köpükler yüksek genişleme oranlarına AFFF konsantreleri çeşidine göre %1 -%6 sahiptir. Bu köpükler, kapalı alanlarda (gemiler, yaarasında oranlanır. Kullanım alanları itfaiye birim- nıcı malzeme barındıran depolar v.s.) kullanılmaya !erinden, rafineriler, yanıcı sıvıların taşınmasını, uygundurlar. Köpüğe yüksek genişleme oranı depolanmasını ve kullanılmasını gerektiren tüm sağlayan özel uygulayıcılar ile ortama püskürtülür. uygulamalara uzanır. Hidro karbon yakıtların dökül- A Tipi Köpükler mesiyle oluşan yangınlara karşı en etkin köpük Kağıt, lastik gibi katı yakıtlardan kaynaktipidir. lanan A tipi yangınlar özel bir köpük gerekAFFF köpükler kuru kimyevi söndürücüler tirmektedir. Suyun yüzey gerilimini üçte bire varan ile birlikte kullanılabilirler. Bu durumda kuru oranlarda düşüren bu tip köpükler, söndürücünün kimyevilerin üstün söndürücü etkisi ile köpüklerin ısıtmaveyakıt içine işleme etkilerini arttırmaktadır. bastırıcı etkisi birleşerek etkili bir söndürme grubu Dikeyyüzeylere uzun süre tutunabilen bu köpükler elde edilir. % 0,1 - % 1 ' lik uygulama oranıyla depo boyutlarını Alkole Dayanıklı Köpükler asgariye indirmektedir. Kömür, bina ve orman Alkol, aseton gibi su çözebilir yakıtlar nor- yangınlarında harikalar yaratan bu köpük, ilerlemiş mal köpüklerin baloncuklarını patlatarak işlevsiz lastikyangınlarında tekçözümolarakgörülmektedir. kılmaktadır. Son derece parlayıcı olan bu yakıtlara karşı etkili olacak bir köpük ihtiyacı ,araştırmaları yoğunlaştırmıştır. Alkole dayanıklı köpükler proYANGIN VE GÜVENLİK DERGİSİ SAY! 1 Dl
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=