etan bulunması, bir bilinmeyen gazın ne gazı olduğunun anlaşılmasında, yangın eksperleri için çok değerli bir yardımcıdır. Bataklık Gazı (Metan): Bataklık (veya lağım) gazı normal olarak çürüyen nebatlardan oluşur ve bu gaz, lağım toprak dolgusu olan yerlerde ve bataklıklarda bulunur. (Bu gazın çöplüklerde de bulunduğunu ve ne ölçüde patlayıcı ve yanıcı olduğunu yaşayarak öğrendik) Bilinmeyen bir gaz örneğinin analizinde etan gazına rastladığımızda onun doğal gaz olduğu anlaşılır. Bataklık gazında etan bulunmaz. Doğal Gazın Özellikleri: Doğal gazın, özgül ağırlığı 0.65'dir. Bu doğal gazın havadan daha hafif olduğunu gösterir. Bu yüzden doğal gaz bulunduğu kaptan veya gaz hattından sızdığında atmosferde yükselir ve kapalı yerlerde tavanda toplanır. Kimyasal olarak doğal gaz kokusuz, tatsız ve renksizdir. Patlama OranL· Doğal gazın patlama sınırlan takriben %4.5 alt patlama sınırı (Lower Explosive Limit-LEL) ve %14.5 üst patlama sive Limit-UEL) olarak bilinir; bu(Usıpnıprelar r E g xap z lo ın tam kimyasal yapısına bağlı olarak çok küçük oynamalar gösterir. Özel Koku Maddesi Eklenmelidir. Günümüzde, bu gazın herhangi bir şekilde kaçtığını koklama yoluyla anlayabilmemiz için, içine özel koku maddesi ilave edilmektedir. Otoritelerin gaza ilave edilmesi gereken koku maddesinin, alt patlama sınırının %1/5'iolmasına kararvermişlerdir. Bu da takriben havadaki gazın %1 'i demektir. Doğal Gazın Nakli: Doğal gaz, çıkarıldığı sahalardan büyük çaplardaki boru hattı ile yerel gaz istasyonu tesislerine taşınır. Ülkeleri baştan başa geçen bu boru hatlarında 100 psi ile 1000 psi'ı geçecek basınç bulunur. Gaz şirketlerinin bu boru hattının yakınlarında tesisleri bulunur. Bu tesislere gelen gaz, kullanıcıya verilmek üzere yerel gaz istasyonlarına transfer edilir. Bu istasyonlarda gaz bir seri işlemden geçirilir. Bunlar, gaz miktarını ölçen gaz metreler ile aboneler gidecek gazın basıncını ayarlamak ve aboneye verilen gazın miktarını ölçen gaz-metrelerden oluşur. GazınMahalli Dağıtımı: Boru hattından gazı aldıktan sonra, gaz dağıtım istasyonları, tüketiciye ulaştırılmak üzere cadde ve sokakların altlarından geçen daha küçük boru hatlarına gazı verirler. Bu hatlar şehrin çeşitli yerlerinde bulunan dağıtım istasyonlarına gelir ve oradan genellikle 3/4" ile 3/2" çapındaki servis hattı adı verilen borularla kullanılacağı binalara verilir. Gaz Kaçakları: Gazın bir patlama veya yangına sebep olması için, en önce kapalı bulunduğu kaptan kaçması gerekir. Gaz, çıktığı yerden tankerlerle veya boru hatları ile depolanıp içine koku maddesi ilave edildikten sonra kullanıcıya, yine özel boru hatları ile gönderileceği gaz şirketine getirilir. Daha sonra gaz, bir servis hattı ile kullanıcının gaz ile çalışan aletine kadar iletilir. Gaz, gaz şirketinde olabilecek, evlere gelen hatlarda veya gazla çalışan aletlerde olabilecek bir arıza yüzünden kaçabilir. ABD Ulaştırma Bakanlığı verilerine göre, dış etkenlerle örneğin, toprak kazma aletlerinin, dozer, loder, çukur kazma aletleri gibi makinaların sebep olduğu hasarlar bu kaçakların %60'ına, boru hattında meydana gelen çürümeler %30'una, inşa hataları ile malzeme hataları ise geri kalan % 1 0'una kaçaklara sebebiyet vermektedir. Doğal gaz binalara çeşitli yerlerden sızabilir. Borudan sızan gaz toprak altına birikebilir ve binaya diğer gömülü hatlardan, mesela suyun da binalara sızdığı yerler olan lağım , elektrik hattı gibi yerlerden girebilir. Hatta doğal gaz, tuğla, blok çimento veya dökme çimentodan yapılmış olsun, bodrumlardan ve temelde olan herhangi bir çatlaktan binaya sıza Doğbilir. al gaz, toprak üstü borulardan da bir kaçak olduğu taktirde, binalara açık pencerelerden, çatılardan, havalandırma kapaklarından ve hatta boyler ve kalorifer odaların?an girebilir. Ateşleme Kaynakları: Bina içine sızan ve biriken doğal gaz parlama ve patlama limitlerine ulaştığında, ulaştığı yerde bulunabilecek olan fırın, soba, su ısıtıcısı gibi aletlerde bulunan pilot ışıklarından veya elektrik anahtarı veya elektrik motorlarından çıkacak bir ark ile tutuşabilir. Parlama ve Patlama Sınırları: Doğal gazın en alt patlama sınırının %4.5, en üst sınırının da %14.5 olduğunu belirtmiştik. Buna göre doğal gaz hava ile karışması esnasında bu karışımdaki gaz sınırın altında veya üstünde ise patlama olmaz. Bunu bir misal ile anlatalım. Doğal gazın alt sınırı %4.5 olduğuna göre, %95.5 oranında bir hava ile karışmış olması lazımdır ki patlayıcı hale gelsin. Bu karışımda gazın bu oranının altında veya havanın -------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=