bederıer. Buna bazı etkenler hız verebilir. Örneğin, kablodaki yüklenme, çevre sıcaklığı, kablo güzergahı, yabancı malzemelerin varlığı, kullanılan malzemenin kalitesi, tasarımı vb. izolasyon arızaları nedeniyle oluşan elektrik ekipman arızalarının mutlaka elektrik yangını oıuşturryıası gerekmez. Eğer bunu saptayacak ve saptadığında da çalışacak bir koruma sistemi varsa, yangın olmayacaktır. Bu tür malzemelere örnek; sigortalar, aşırı akım röleli kesiciler ve benzeridir. Koruma sistemlerinin olması yeterli değildir. Bunların periyodik olarak işlevsellik testlerinin yapılması gerekir. Çok uzun aralıklarda çalışması beklenen bu tür ekipmanların, ihtiyaç olduğunda da çalışması gerekir. Sanayi için özellikle yüksek gerilim ekip- !Load:YUk! I00Amp Kablo Tophım 25 amp SAnıp !Kablo! SAnıp !Kablo! Sekil 4. Yanlış sigol'la yerleşimi çok fayda vardır. Üniversitelerin de yanlış uygulamalardan dolayı yaşanmış olaylar sonucu edindikleri bilgileri, meslek odaları, üniversite gibi kurumlarda paylaşmasında ve yayınlamasında fayda vardır. Bu konudaki çalışmalar, yurt dışı ile kıyaslandığı zaman bizde çok zayıftır. Arıza durumuna örnek ve son derece tehmanian ile ilgili bu tür risklerin azaltı lması likeli olan tipik bir arıza Şekil 4'te görülyönünde, ''yüksek gerilim işletme sorumluluğu", "fen adamı belgesi", çeşitli yönetmelikler, topraklama ölçümleri gibi zorunlu periyodik kontroller vb. kurallar mevcuttur. Kurallara uyulması halinde teknik risklenn minimumda tutulabileceği kesindir. Ancak hane halkları için aynı takip ve bilgilendirme hemen hemen hiç yoktur. Bu konuda ülkemizde yayımlanmış bir veri ya da istatistik de yoktur. Bölgesel dağıtım şirketlerinin konunun üstüne gitmesinde mektedir. Bu devrede ana sigorta ve ana iletken toplam yük için yeterlidir. 5 amperlik kol uygun sigorta ile korunmamıştır. Eğer A ya da B kollarında bir kısa devre olursa, ı 00 amperlik ana sigorta, iletken uzunluğuna, kısa devrenin türüne vb. bağlı olarak açmayabilir de. Eğer sigorta açmazsa, kablo aşırı ısınacak ve yangını birkaç saniyede başlatacaktır. İkinci arıza durumu, B kolunun bu yükü taşıyamayacak kablo ile beslenmesidir. Bu da birkaç V' .- l . ·- ..... )1 - t IJJ -· YANGINI IOOAmp Kablo Topkım 25 ump Sekil 5. Doğru sigorta yerleş imi saniyede olmasa bile, birkaç dakika içerisinde aynı sonucu doğuracaktır. Şekil 5 doğru bir uygulamayı göstermektedir. Kollar uygun değerde sigortalar ile korunmuş durumdadırlar. B kolundaki yük 20 amperden 5 ampere düşürülmezse, kablo kesiti ve sigortası 20 ampere göre seçilmelidir. Sonuç Elektrik yangınları muhtemelen elektrik bağlantıları nedeniyle olmaktadır. Çünkü bu tür kötü bağlantıları, kötü teması saptayacak koruma sistemleri yoktur. Kısa devre arızaları daha düşük bir olasılıktır çünkü koruma sistemleri genellikle yapılmaktadır. Eğer buna rağmen elektrik yangını oluşuyorsa, koruma sistemi arızası ya da çalışmaması nedeniyledir. Elektrik bağlantılarının ve terminallerinin arızalarını önlemek için yapılan ölçümler ve alınan tedbirler, hem daha ucuz ve kolay, hem de basit ve pratik olacaktır. Bu konuda çalışan kişilerin % ı 00 eğitimli ve diplomalı olması, dönemsel eğitimler alması, hatta belli periyotlarla sınava tabi tutulması ve yetkilendirilmesi önemlidir (Şekil 6). Diploma gerek şart olmalı, ancak yeter şart olmamalıdır. Hatta mühendislik ve teknisyen/teknikerlik uygulamalarında yetki sınıflandırmaları olmalıdır. ■ Kayıuık: t Eledrical.Fires andFailures:..A...A.. Hattangadi. 1999. YANGIN ve GÜVENLiK SAY! 1051 119
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=