IGÜVENLiK Rögar (Baca) Kapakları : Estetik Değer, Sorunlar ve Alternatifler 11 . Giriş Rögar kapakları önemli bir ihtiyacı karşılamak yanında düzenli şehirleri adeta süsler, şehir tarihinin parçası olur ve uygarlığın izlerini taşır. Makul maliyetli, sağlam, estetik değere sahip, sorunsuz ve şehrin kültürel dokusuna uygun rögar kapakları ve yükseltme sistemi yaygınlaştırılmalıdır. Çalınma riski, yükseltme süresi, tekrar yükseltme kolaylığı, ses ve gürültü kirliliği gibi faktörler de rögar kapağı ve yükseltme sistemi seçimini etkilemektedir. Rögar, satıh suyıınıı alarak drenaj sistemiııe boşaltan yapıya denir. Yağmur ve atık sıı hatlarında rögar iist böliimiinde yer alan kapaklar çok önemli fonksiyoıı görürler. Kapaklar bağlı oldııkları yağmıır sııyıı, atık sıı ve kaııalizasyon sistenıiııin, siirdiiriilmesi-tamiri-bakımı ve korunması için olmazsa olmazıdır. Siiriicii, yolcu ve yaya güvenliği açısından rögar kapaklarmm tasarımı, malzemesi ve montajı çok önemlidir. En eski ve e11 giizel cadde gereci rögar kapakları, şehir kiiltiiriinün de tamamlayıcısıdır. Bizde ise maalesefkorkııyıı beslemektedir ve bu anlayış elbirliği ile değiştirilmelidir. ___ _ Proj Dr. Fevzi Yılmaz, Sakarya Üniversitesi Metalurji ve Malzeme Müh.Böl. Öğretim Üyesi Mııstafa Bayraktar, Sakarya Üniversitesi Metalurji ve Malzeme Mühendisi IYANGIN ve GÜVENLiK SAYI 107 132 Bütün ülkelerde, araçların hem makine aksamı açısından hem de sürücü ve yolcu emniyeti açısından sağlıklı seyri için yolların sorunsuz olması birinci şart sayılmaktadır. Bu bağlamda rögar üst yüzeylerinin düzgünlüğü önem kazanmıştır. Asfaltı ile seviye farkı olan rögar kapakları ve kapak eksenli muhtelif problemler trafik kazalarının oluşmasına sebebiyet vermekte, araçlarda hasar oluşturmakta, yaya ölümlerine ve ölümcül kazalara yol açmaktadır. Rögar bağlantılı yol bakım ve rehabilitasyon sırasında yaşanan olumsuzluklar ve kapak çalınmaları yayaları ve güvenliklerini de etkilemektedir. Caddelerde açıkta bulunan rögar kapakları dahil her türlü metal kitle yatan para gibidir. Artan hurda metal fiyatları nedeniyle hırsızların iştahı kabarmakta, rögar kapakları çalınmakta ve çok önemli sorunlar (ölümcül kazalar dahil!) doğmaktadır. İSFALT 2000 yılı başı için İstanbul genelinde yükseltilmesi gereken rögar adedini 150 bin olarak vermiştir [l ]. Bugün itibariyle, büyüyen İstanbul'da bu rakamın 2'ye katlanarak 300 bine yaklaştığı söylenebilir. İstanbul' dan çok büyük olan New York' ta (22 milyon nüfus) rögar kapağı sayısı 600 bindir [2]. İSKİ rögar kapağı eksenli rehabilitasyon çalış2. Estetik ve Sanat Rögar kapakları en eski ve en güzel cadde gereçleridir. Süslemeve boyama ile asıl amacın ötesinde mesajlar verebilir. Tokyo Belediyesi/ Japonya bunu çok iyi başarmıştır (Şekil 1 ). Rögar kapakları önemli ihtiyacı karşılar ve düzenli şehirleri adeta süsler, uygarlığın ve şehir tarihinin parçası olur. Örneğin New York' ta döşenmiş 600 bin rögarkapağı (bazıları 1 00 yıllıktır) şehrin en önemli parçalarıdır. New York'lu Bayan Olana Stuart "NewYork Şehri Rögar Kapaklarının Sanat ı " adlı eserinde "Tasarım ve figürler i ile dökme demir rögar kapakları NewYorkşehrinin simgesidir" der. Gidip gezenler bilir, çeşit çeşit rögar kapakları ile Londra da açık hava müzesi gibidir! Köln ve Gelsenkirchen de pirinç işlemeli kimi reklam kimi tarihi simgeler içeren metal rögar kapakları adeta şehirle bütünleşmiştir. malarını başlatmış, mevcut rögar kapaklarını Ülkemiz rögar kapağı koleksiyoncusu Adnan Töyükseltme ve yenileme metotları, açmazlar ve nel [6] "Birinin çöpü başkasının hazinesidir" atayeni gelişmeler ışığında değişim önerilerini ince- sözünden hareketle rögarlara çok farklı anlamlemeye almıştır. Birçok şehirde cadde ve oto- lor yüklemiştir. Tönel, "Sokağı ve dilini çok seviyoyollarda kullanılan rögar kapaklarında maale- rum. Rögar kapakları benim için; alt ve üst'ün, sef standarttan sapma çoktur. Bu sapma ço- kayboluşun, pandoranın, ötekinin, geleceğin, ğu kez malzeme ve tasarımlarda kendini gös- afsunun, gizemin, geri dönüştürülmüş haldeki termiştir [3-5]. kapıları gibidir" der.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=