3. Reklam ve Tanıtım Şehirlerin en çok göze çarpan cadde gereci rögar kapaklarıdır. l 00 yılı aşabilen ömürleri ile rögar kapakları geçmişle gelecek arasında köprü oluşturur. Kapak üst yüzeylerine farklı şekiller vermek ve muhtelif tanıtım bilgileri monte etmek bu gün bir tarz olmuştur. Aynı zamanda bu yolla belediyeler reklam geliri de elde etmektedirler. Optik, estetik ve diğer kaygılarla yapılan kaplamalar genellikle yaya yoğun bölgelerde tercih edilir (Şekil 2). Rögar kapakları farklı görüntüler ve figürlerle tarihe tanıklık yapar (Şekil 3). Antik Yunan Dönemi'ne kadar uzanan kapaklar, Fransız Devrimi sırasında Cumhuriyet savunucularının referansı olmuştur. Haydarpaşa'da üzerinde Fransızca ve Osmanlıca yazılar bulunan Osmanlı dönemi rögar kapaklarına rastlanmıştır. 4. Standartlar TS 1478 EN 124 standardına göre baca kapakları ve ızgaralar 6 sınıfa ayrılır. Bunlar Al 5 (yaya ve bisikletalanları), Bl 25 (kaldırımlar ve yaya yolları), C250 (bir kısım mazgallar, ızgaralar ve yol kenarları), D400 (cadde, otoyol, orta-üst yüke uygun trafik alanları), E600 (endüstri yolu ve tır yolu) ve F900 (uçak pistleri) olmak üzere kullanım yerlerine göre sınıflandırılırlar. Rakamlar kN cinsinden kırılma mukavemeti değerlerini verir. Örneğin rögar kapağı için TS 1 478 EN 124 standardı ve İSKİ şartnamesi 400 kN (40 ton) alansal kırılma yük dayanımını öngörmektedir. Bilindiği gibi İstanbul'un cadde ve otoyollarında araçların çeşidi, sayısı ve hızları değişkendir. Böyle yollara standartlarda yoğun trafik yolları denir ve kırılma testi limiti nominal değerin % 20-30 fazlası olarak alınmalıdır (- 50 ton). Bunun sebebi, 10 ton teker yükü etkisi, 50 km/saat değerini aşan hızlarda 7 O kat fazla darbe etkisi oluşturmasındandır. Yüksek yüklere ancak yeteri et kalınlığına sahip düktil demir (ve çelik) dayanabilir. Bundan dolayı F900, E600 ve D400 sınıfı rögar kapakGÜVENLiKI Şekil J, Japonya/Tokyo caddelerini süsleyen rögar kapaklarından seçilmiş örnek/el'. Şekil 2. Alınanya/Gelsenkirchen 'deki kaplamalı ve reklam amaçlı rögar kapakları. Şekil 3. Almanya/Köln şehrindeki tarihi rögar kapağı motifi (1882) ve Japonya 'da fııar etkinliğini gösteren rögar kapağı ve süslemesi (1990). larında sadece düktil demir kullanılabilir. TS 1478 ENl 24 standardında rögar kapağı için verilen ağırlık 88 kilogramdır. 61 O mm iç çap 0,2921 m2 yüzey alanı verir. Vakum etkisinden kurtulma ve stabil oturma için 300 kg/m2 ağırlık kriterdir (300 kg/ m2x 0,2927 m2 = 88 kg ). Rögar l ar, kapak stabilitesi için gerekli olan 300 kg/m2 YANGIN ve GÜVENLiK SAYI 1071 133
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=