1 KAPAK KONUSU Evimizdeki Sinsi Katil: CO-Karbonmonoksit Yaygııılaşan doğa/gaz kııllaııınıı, ülkemizde birçok açıdaıı çok farklı alaıılarda daha kaliteli ve giiveııli ısıtma teknikleriııi tercih etme, iiriiıı ve ııygıılmnalarda standartlara ııyıım ve denetlemeye verilen öııem gibi gelişme ve iyileştirmelere yol açmıştır. Bıı önemli gelişıııelerdeıı biri de, kişilerde sağlık, emniyet ve giiveıılik biliııciııin olıışmıııı ve bu bilinciıı yerleşiıııiııe yaptığı katkıdır. Evimizin hem mutfak hem de banyosunda doğalgaza kıyasla risk faktörü daha yüksek olan LPG tüp gazını, yıllardan beri basit bir LPG dedektörü de dahil hiçbir emniyet tedbiri almaksızın kullandık. Ancak bugün hem doğalgaz dedektörü hem de deprem dedektörü ve hatta kaçak halinde otomatik olarak gaz kesen elektrikli vanalarını dahi kullanmaya başladık. Bu bilinç artık, özellikle şofben ve bacalı/ bacasız soba, mutfak ocağı, şömine, mangal ve kombi gibi uygulamalarımızda açığa çıkabilen ve çok zehirleyici ve sinsi katil olarak adlandırılan CO-Karbonmonoksitgazı riskine karşı CO dedektörleri arayışı ve alımı noktasına gelmiştir. Karbonmonoksit Nedir ve Evimizde Nasıl Oluşur? CO renksiz, kokusuz ve toksik-zehirleyici bir gazdır. Katı, sıvı ve gaz yakıtların yetersiz yanması sonucu oluşur. Doğalgaz ya da LPG gibi gazyakıtlar, mazot fuel oil ve gaz yağı gibi sıvı yakıtlar ve odun, kömür gibi katı yakıtlar, yakıldıkları cihazlarda, bu ısıtıcılar ve pişiriciler standartlara uyumlu olarak monte edilmemiş, bakımları yapılmamış ve doğru kullanılmamışlar ise CO üretirler. Bu üretilen CO miktarı çok tehlikeli düzeylere kadar da ulaşabilir. I YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 109 82 Çok iyi yanma dengesine sahip bir brülörün yanma sonrası CO konsantrasyonu O-sıfır ppm düzeyine kadar indirilebilir. Fakat çoğunlukla bu alt değeri 50 ile 150 ppm aralığında öngörmek gerekir. Bu değer yanma sonrası çıkış değeri olup herhangi bir nedenle oda içerisine yayıldığında seyrelerek çok küçük değerlere inecektir. Ancak brülörün doğru hava/yakıt oranında ve dengede yanmadığı zaman CO değeri kolayca l 000 ppm'lere ve tıkalı baca ve açık alev durumları gibi arızi kötü yanma koşullarında ise 8000 ppm' lere varan çok yüksek ve tehlikeli konsantrasyonlara ulaşabilmektedir. İlave olarak sigara dumanının içerisinde 150 ppm civarında CO bulunduğunu ve sigara içen bir kişinin yaklaşık 25-40 ppm CO gazını nefesleri ile ortama verdiklerini, bir diğer CO oluşumu olarak bilmekte yarar vardır. Maruz Kalınan Risk Seviyeleri ve Sonuçları Vücut tarafından alınan karbonmonksit gazının % 80-90 civarı hemoglobin-kan tarafından tutularak COHb-Karboksihemoglobin oluşumuna yol açar. Hemoglobinin oksijene kıyasla karbonmonoksite Mustafa Dıırııkaıı, Enersistem Mühendislik Danışmanlık Ltd. Şii. ilgisi 200-250 kat daha fazladır. Bu nedenle kandaki COHb oluşumu ve bu oluşumun belirli oranları aşması, kanın oksijen taşıma kapasitesini ciddi oranda azaltır ve böylece kan vasıtası ile tüm vücuda yayılarak dokuların hayatiyetini sağlayan oksijenin yetersiz teminine yol açar. CO zehirlenmesinin tipik ilk belirtileri, gribal/ üşütme/nezle benzeri çok yaygın rahatsızlıklar ile büyük benzerlikler taşıması nedeni ile kolayca karıştırılabilmekte ve insanların bu durumu algılayarak önlem almalarını zorlaştırmaktadır. Renksiz, kokusuz ve tatsız olması gibi algılanması zor kimyasal ve fiziksel özelliklerinin yanı sıra, zehirlenme belirtilerinin çok yaygın olan hastalıklarla yakın benzerlik göstermesi, karbonmonoksit gazını hem mutlak tedbir alınması gerekli tehlikeli bir zehirleyici gaz olarak belirlenmesine, hem de iş güvenliği ve işçi sağlığı terminolojisinde "sinsi katil " olarak tanımlanmasına yol açmıştır. CO Gazının Oluşumunu Nasıl Önleriz? Tehlikeli CO oluşumu, yakıtın yakıldığı ısıtıcı ve pişiricilerin montaj, bakım ve kullanımında belirlenmiş standart ve kuralların tam olarak uygulanması ile önlenebilir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=