ITULUMBACI bu nedenle herhangi bir sebeple sıvı hal- lemek mümkün değildir. Gazların sıvı ve de dışarıya çıktığında normal hava basın- katılardan farkı, moleküllerinin çok hacına ulaşabilmesi kolay olmaz ve ani bir reketli olmasıdır. Gaz moleküllerinin bu genleşme ile hızla buharlaşır. Bir madde- hareketleri, bulundukları kabın hacmini nin buharlaşabilmesi için mutlaka dışarı- kaplayacak ve kaba basınç uygulayadan ısı alması gerekir. LPG'nin gerekli olan cak bir etki yaratır. Basınç, gazın konsanbu ısıyı çok kısa bir gazlaşma anında al- trasyonunun ve sıcaklığının artması ve ması mümkün değildir. ısıya ihtiyacı oldu- hacminin azalması ile artar. Konsantrasğundan, ısıyı kendi bünyesinden alarak yon, gazın belli hacimdeki miktarı olup sıcaklığın son derece ani bir şekilde düş- miktar arttığında hareketli moleküllerin mesine sebep olur. 3. 1 . LPG'nin Açık Alanda Yayılma Tehlikesi Boru ve bağlantıların malzemeleri nin cinsi ve et kalınlıkları uygun seçilmiş ve tasarım için kabul edilen maksimum bası nca mukavemeti yeterli ise, emniyet vanaları açılma basınçları uygunsa, soğutma ve algılama yapılmışsa, ex-proof malzeme kullanılmışsa, tanklar stand .artlara uygun tasarlanmış ve imal edilmişse LPG tanklarının çatlama neticesinde yarılarak veya devrilerek içindeki gazın boşalması çok az bir ihtimaldir. En olumsuz şartlarda tank diğer boru ve bağlantı malzemelerinin mikro yapılarında kılcal çatlaklar meydana gelebilir. Bugünkü teknoloji ile hem rutin tank kontrollerinde bu tür kılcal çatlaklar kolaylıkla saptanabilmekte, hem de olası kılcal gaz kaçakları gaz dedektörleri ile çok kısa bir süre içinde tespit edilebilmektedir. birbirleriyle esnek çarpışma sayısı ve kop çeperlerine çarpma sayıları artacaktı r. Bu da basınç artışına sebep olur. Hacim azalması, konsantrasyonu; yani madde sayısının hacme olan oranını arttıracağından basınç artışı yaratır. Aynı şekilde ısınan molekül ler de sıcaklı kla oluşan yapısal düzensizlikleri nedeniyle bulundukları kap çeperlerine basınç uygulayacaklardır. Gazın bulunduğu kap, oluşacak bası ca ndayanıklı değilse gaz, büyük bir patlama şeklinde dışarıya genleşecektir. Bu durumda kap, iki veya daha fazla parçaya bölünecek, gaz do şiddetli bir p lamaya sebep olacak atve bulunduğu ortamda büyük tahribatlar meydana getirebilecektir. Bu duruma BLEVE (Boiling Liquid Expanding Vapor Explosion), yani kaynayan sıvının genleşmesiyle oluşan buhar patlaması adı verilir. Sıvılaştırılmış gazların tümü, içinde bulunLPG stok tanklarından kılcal gaz kaçak l arı dukları kop atmosfere açılmadığı sürece, şeklinde sızıntı olması halinde açık olan- kaynama noktalarının üzerinde bir sıcakdo herhangi bir boğucu etkisi olma ihti- lıkta ve basınç altında saklanırlar. Altında mali bulunmamaktadır. Olası bir tank ya- bulundukları yüksek basınç değeri, kaprılmosı ve içindeki gazın boşalması duru- toki bir sorundan dolayı atmosfer bosınmunda ilk 50- ı 00 m'lik saha içinde gaz konsantrasyonu LPG'nin tutuşma limitleri olan %2- ı 0'a ulaşacağından patlama ve yanma olacaktır. 3.2. BLEVE Olayı ve Nedenleri Gazların yanıcılık ve parloyıcılık özellikleri sadece bulundukları ortamdaki yanıcı maddelerin yanmasıyl a ortaya çıkar. Fakat potlayıcılık özelliği için aynı şeyi söyIYANGIN ve GÜVENLiK SAYI 110 10 cına düşerse sıvının özgül ısısı, sıvının belli bir kısmının sıcaklığının, büyük bir hızla sıvının kaynama sıcaklığına yükselmesine sebep olur. Birçok LPG gazı için normal atmosferik sıcaklık değerleri ile sıvı sıcaklığı arasındaki sıcaklık farkı, kaptaki sıvının yaklaşık üçte birinin buharlaşmasına sebep olur. BLEVE olayının önüne geçmek için, basınç emniyet vanaları kull nılır. aBasınç emniyet vanaları, normal atmosfer sıcaklığının üstündeki sıcaklıklara karşılı k gelen basınçlarda boşaltma yapmaya ayarlandığı için sıvı sıcaklığı, basınç emniyet vanası çalışırken kapta bir sorun çıktığında atmosfer sıcaklığından daha yüksek bir değer alacaktır. Bu yüzden, bu şartlar altında daha fazla sıvı buharlaşır (genellikle kabın içindeki sıvının yarısından fazlası buharlaşır). Genellikle LPG tüplerinde meydana gelen yangın olayları bu sebeptendi r. Kabı n içinde buharlaşmadan kalan sıvı, kop basıncı atmosferik basınca düştüğü ve sıvı sı l cakığı do kaynama noktasına düştüğü zaman ısısını yayarak soğur. Buharlaşma, kapta çatlakların oluşmasına sebep olan enerjiyi sağlayan, tutuşmayla BLEVE'e sebep olan karakteristik yangın topunu oluşturan, hava gaz karışımını hızlı bir şekilde meydana getiren ve geriye kalan soğuk sıvının atomizasyonuna sebep olan büyük bi r sıvıdan buhara genleşme ile takip edilir. Atomize olmuş damlacıkların bi r çoğu havada uçarken yonarlar. Yine de otomize olmuş sıvı damlacıklarının bir kısmı yangın alanında çok hızlı geçerek yanmadan yere düşebi lirler. Bu durumun bir örneğinde olay yerinden 800m uzakta damlacıklar tespit edilmiştir. Bazı BLEVE durumlarında itfaiyecileri n yanlarından geçen soğuk sıvı damlacıkları soğutucu etki yapar. Kap içindeki basınç düşümü kap metalinin alev temasından dolayı zayıf l ayarak yapısal bozulmaya (çatlaklar) uğrama-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=