10 ITULUMBACI oranı % 40-60 oranında, açık havada kurutulmuş kesilmiş ağacın nem oranı ise % ı O ile 20 arasındadır. Nem oranı yükseldikçe buharlaşma ısısı da yükselir. Bu da yanmayı yavaşlatır. Yanıcı Gaz Oluşturan Maddeler Yanıcı katı ve sıvı maddelerin yanmalarına, sıcaklık nedeniyle oluşan gaz ve buhar yardımcı olur. Burada "yanıcı sıvı madde" tabirinin yanlış olduğunu belirtmek gerekir. Sıvıların kendileri değil, sıvılardan oluşan buharların yandığına dikkati çekmek gerekir. Kimyasal reaksiyonlar sonucu yanıcı gazlar üreten bir çok maddenin olduğunu b iliyoruz. Örneğin, sodyum ve potasyum gibi metallerin su ile birleştiğinde hidrojen oluşturduğu gösterilebilir. Yüksek sıcaklıklarda moleküller ayrılır. Örneğin, su yüksek sıcaklıkta 2 hidrojen atomu ve bir l oksijen atomuna ayrılır. Su, 1500 °C sıcaklıkta% 0,2 ve 2000 °C sıcaklıkta % 2, 9 oranında çözülmeye uğrar. Hidrojen havadaki oksijenle birleşince patlayıcı gaz ortaya çıkar. Diğer taraftan, bir yangın yerinde kalsiyum karpit varsa, nem veya sıkılan su vasıtasıyla asetilen oluşabilir. Bu da yangın yayılmasına veya patlamaya yol açar. Yanma olayındaki en büyük etken oksijendir. Oksijen oranı yükseldikçe yanma hızı, böylece yanma ısısı artar. Rüzgar yangına iki şekilde tesir edebilir. Rüzgar belirli bir sanat biriminde ateşe daha fazla oksijen verdiğinden körükleyici etki yapar. Şiddetli rüzgar, hatta fırtına yangının yayılmasına sebep olur. Yangın YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 116 alanlarının yayılması yumurta veya armut şekli de gerçekleşir. Burada yayılma elipsinden konuşulur. Rüzgarsız hava ateş fırtınasında gördüğümüz gibi çok bü-yük etki yapabilir. Yangınların çok olduğu bir yangın bölgesinde yangın merkezine yüksek miktarda hava akımını sürükleyen ateş fırtınası yalnız rüzgarsız ve hafif havalarda meydana gelir. Yangının yayılmasında yangın mahallinin büyüklüğü de büyük önem taşır. Mahal büyüdükçe oksijen oranı da artar. Büyük odalarda yangın daha çabuk yayı lır. Havada oksijen olmadığı halde, yine de yanabilen bir çok madde vardır. Bunlar oksijen taşıyıcı dediğimiz maddelerdir. Bunların arasında peroksitler, yüksek asitler, klor ve nitrik asitli tuzlar, potasyum veya sodyum klorat ve potasyum permanganat sayılabilir. Patlayıcı maddeler kendi içlerinde oksijen taşıdıkları için dışarıdan oksijen almadan düşük ısıda bile çok hızlı yanma hızıyla ve yüksek miktarda sıcak gaz oluşturarak patlayabilirler. Sıvılarda belirli bir sıcaklıkla ısıtılarak ısıdan oluşan gazların dışarıdan ateşlenerek, kısa süreli yanmaya başladığı dereceye Ekip amiri, yangın yerinde ekibini görevlendirirken ani ve hesaba katılmamış yangın yayılmasını her zaman dikkate almalıdır. Olay yerine giden ilk ekipler bir çok tehlike ile karşılaşabilirler. Flash-over oluşması, yanıcı sıvıların tutuşması, yanıcı sıvı dolu tankların patlaması, yağ patlaması yangın yerlerinde tüp gaz veya benzeri yanıcı gaz tüplerinin patlaması ve alev dili oluşması gibi tehlikeler itfaiyecilerin göz ardı etmemesi gereken tehlikelerdir. Selüloz gibi malzemelerin depo edildiği odalarda alev dili tehlikesi olduğundan özel itina ister. Yangın mahallinin üst bölümlerine gönderilen ekipler, bazı durumlarda yangının ani yayılması ile çıkış yollarının kapanma tehlikesi ile karşılaşırlar. Yangın Amiri, çıkış yolu olarak kullanabilmek için merdiven ateşlenme noktası denir. Ateşlenme boşluklarını emniyete alma işine önem noktasının üzerinde, alevlerin sıvı seviyesi üzerinde sürekli yanacak şekilde ısıtılırsa, buna sıvılarda yanma noktası adı verilir. Katı maddelerde kömürleşme noktasından konuşulur. Bu da katı bir madde belirli bir sıcaklık değerinde yanıcı gaz çıkarmaya başlaması demektir. Ateşlenme, yanma ve kömürleşme noktaları daima tutuşma noktasının altındadır. Yangın Yayılmalarında İtfaiyecilerin Tutumu İtfaiyecilerin, yangının en şiddetli yerinde değil, yangının başka maddelere sıçrama tehlikesinin yüksek olduğu yerlerde etkili söndürme tedbirleri alınması gerekir. Çoğu zaman yanan yeri kurtarmak mümkün değildir, yanmayan yeri zarar görmesini ve yangının yayılmasını önlemeye çalışılmalıdır. vermelidir. Ekipler merdivenlerden yangına yaklaşmışlarsa hiçbir zaman kısa bir süre için dahi olsa merdivenlerden uzaklaştırılmamalıdır. Ekiplerin ani bir yangın yayılmasında dumandan dolayı yollarını kaybetmemeleri için yangın amiri, yangın yerinde bütün emniyet tedbirlerini almalıdır. Eğitimlerde, karanlık ve dumanlı yerlerde kaybolmamak için oryantasyon duyularını geliştirme çalışmalarına büyük önem vermelidir. Çok zor şartlarda ilerleyen ekipler ipler kullanarak yollarını belirleyebileceği gibi, döşenen hortumlar takip edilerek de çıkış yolunu belirleyebilir. Bina içinde tehlikeli durumlar fark edilirse belirlenmemiş risk göze alınmamalı ve dışarıdan müdahale edilmelidir. ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=