film oluşturmazlar. Bu köpüklerin düşük yüzey gerilimleri ve ıslatıcı nitelikleriyle A sınıfı yangınlarda da söndürücü madde olarak kullanılması mümkündür. Yüzey aktiviteli sentetik hidrokarbon köpükler diğer yangın söndürme köpüklerinden daha az kararlıdır. Bu köpükler içerdekileri suyu çok çabuk bırakırlar. Diğer köpüklere oranla daha hızlı uygulanmalıdır. • Alkol Tipi Köpükler: Klasik maddelerden elde edilen hava köpükleri, suda çözünen, suyla karışan ya da polar çozucu tıpı yakıt yangınlarında kullanıldıklarında kolayca bozulup etkilerini kaybederler. Bu tür yakıt sıvılara alkoller, çeşitli tinerler, etil metil keton, aseton, izopropil eter, akrilonitril, etil ve butilasetat, aminlerle, anhidritler örnek olarak verilebilir. Bu maddelerin çok küçük miktarı bile hidrokarbon yakıtlara karışmış ise, meydana gelen yangının sıradan yangın söndürme köpükleri ile söndürülmesi hemen hemen imkansızdır. Alkole dayanıklı konsentreler, genellikle birkaç cins maddenin karışımlarıdır. Bazıları protein esaslı, bazıları floroprotein, bazıları ise sıvı film oluşturan köpük konsantresi esaslıdır. Köpüğün kullanım sıcaklıkları 2-50°C arasında değişir. ■ Yüksek Genleşmeli Köpükler: Genleşme oranı yüksek köpük, özellikle A sınıfı bazı B sınıfı yangınların kontrol ve söndürülmesinde kullanılır ve kapalı hacimlerin tamamen doldurulması için çok uygundur. Köpük, yüzeysel aktiviteli akıcı bir solüsyonla ıslatılmış bir ağ elek v.s. delikli perdeye hava ya da bazı gazlar püskürtülerek elde edilir. Uygun koşullar altında xlO0'den xlO00'e kadar genleşebilen köpükler üretilebilir. Deneyler sonucu elde edilen bilgiler, genleşme oranı yüksek köpük ve otomatik sprinkler suyunun belirli koşullarda bir arada kullanılması, her iki söndürme maddesinin teker teker kullanılmasına göre daha iyi sonuç vermektedir. Yüksek bir yığın halinde depo edilmiş rulo kağıt bu tür söndürme çalışması için çok uygundur. Sıvı genleşme oranı yüksek köpük konsantreleri genellikle su ile yüzde 2'lik bir konsantrasyon oluşturacak şekilde karıştırılırlar. Genleşme oranı yüksek köpük, özellikle kapalı hacimlerdeki dahili yangınlarda çok etkilidir. Hava şartları, açık havada maddenin etkisini azaltabilir. Genleşme oranı yüksek köpüğün yangınlar üzerinde çok çeşitli etkileri vardır: a) Yeterli hacimde üretildiği zaman, yanmayı sürdürmek için gerekli miktarlardaki havanın yangına ulaşmasını engelleyebilir. Aylin AKOVA b) Isı ve alevle karşılaştığı zaman köpük bileşimdeki su buharlaşarak havadaki oksijenin yerini alır. c) Suyun buharlaşması yanmakta olan yakıtın sıcaklığını azaltır. Köpük püskürtülen herhangi bir nesne, köpüğün bozunmasına neden olur ve suyu buharlaştırarak soğur. d) Nisbeten düşük yüzey gerilimi nedeniyle buharlaşmamış köpük solusyonu A sınıfı yanıcı maddelerin derinliklerine nüfuz etme eğilimi gösterir. Ancak derin yangınlarda söndürme çabalarına her zaman çok dikkat etmek gerekir. e) Belirli bir derinlikte biriktirdiği zaman, genleşme oranı yüksek köpük, henüz yanmamış olan maddeler üzerindeyangından yalıtıcı birtabaka meydanagetirir ve sonuç olarak yangının yayılma alanını sınırlar. ■ Düşük Sıcaklıklı Köpükler.Bu tür köpük konsantresi, esas olarak protein köpüklerine benzer, ancak yanmayan donma derecesi düşürücü maddeler ilavesiyle düşük sıcaklıklarda muhafaza ve kullanıma uygun hale getirilmiştir. Düşük sıcaklıklı köpük maddeler -30°C'a kadar inen çevre sıcaklıklarında kullanılabilirler. Deniz suyu ve tatlı su içinde %3 ve %6'1ık hacimsel oranlarda kullanılmak üzere konsantre olarak elde edilebilirler. KAYNAKLAR 1) Mc KINNON, P.G., TOWER, K., Fire Protection Handbook, Fourteenth Edition, National Protection Association, Bostan, 1976. 2) MULLIGAN, Y., Fire-Fighting Foams-True Specialities, Spec. Chem., 1 1 (5), P. 343-4, 346-7, 199 1 . 3) AKOVA, Aylin. Yangın Söndürücü Köpük Sıvısı Üretiminde Sodyum Metaboratın Hidroliz Vasıtası OlarakKullanılması. Yüksek LisansTezi,İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ocak 1995. 4) ÖZER, Muzaffer. Endüstriyel Yangın Tehlikeleri ve Güvenlik Tedbirleri, Özer Yayınları, İstanbul, 1 9 8 5 . • YANGIN VE GÜVE NL İ K DE R G İ Sİ SAY 1 · 1 2
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=