elde edilecek köpüğün genişleme oranı, yoğunluğu, akışkanlığı, dayanıklılığı istenenin çok altında olabilir. İstenenin üstündeki bir oranlama ise konsantrenin tasarlananın çok üstünde bir hızla tüketilmesine neden olabilir.Köpük oranlama yöntemlerini temel olarak üç grupta toplayabiliriz: a) Depoda Karıştuma: Bu yöntemde köpük konsantresi belirlenen oranda suyun depolandığı hacime dökülür. Portatifsöndürücülerde ve tekerlekli söndürücülerde çok sık kullanılan bu yöntem itfaiyeler tarafından motorlu araçlarda da kullanılabilir. Konsantre ile karışan su, itici bir gaz yardımıyla basınçlı bir tüpten ya da bir pompa yardımıyla depodan yangının üzerine uygulanır. Önceden karıştırma yöntemi sadece AFFF köpükler ile kullanılabilir. Protein bazlı köpükler su ile karışma yeterince rahat girememekte ve zaman içinde çökelmeler göstermektedir. Bununla birlikte kullanıcıya istendiğinde (sistem testlerinde, tatbikatlarda, v.s..) sadece su kullanma imkanını tanımayan bu yöntem sabit borulu sistemlerde tercih edilmemektedir. b) Basınç/J Oran/ayıcılar: Sistemdeki esas, köpük konsantresinin hat üzerindeki su ile aynı basınca getirilerek karıştırılmasıdır. Köpük konsantresi bir pompa veya diyafram tank sayesinde basınçlandırılabilir. Oranlayıcıda konsantrenin ne oranda su ile karışacağı bir orifis ile belirlenir (Şekil 1 ). Bu sistemlerin en önemli ortak avantajı debi ve basınç değişimlerine karşı gösterdikleri esnekliktir. Oranlayıcının tasarımı giriş basıncına ve debiye bağımlı olmadığı için tek bir oranlayıcı ile geniş bir debi talebi karşılanabilmektedir. Pek çok uygulamada aynı tesiste değişik debi ve basınçlar gerektiren farklı sistemler tek bir oranlayıcı ile beslenebilmektedir. Basınçlı oranlayıcılarda basınç kaybının düşük olması t asarıma büyük rahatlık getirmektedir. Kayıp bir bar mertebelerine bile ulaşmaz. Bu özelliğinden dolayı tesislerin mevcut yangın pompası ve sprinkler t esisatları ile asgari tadilat gerektirerek kullanılabilirler. • Dİyafram Tan.k:Sistemin basitliği, tasarım ve montaj kolaylığı, fazladan bir güç kaynağı gerektirmemesi ve ufak sistemlerdeki maliyet avantajı bu seçimi pek çok durum için haklı kılmaktadır. Ancak sistem kapasitesi, maliyeti en yüksek kalem olan diyafram tank tarafından sınırlanmaktadır. Yüksek miktarda köpük depolanmasını gerektiren sistemlerde maliyet avantajı kaybolmaktadır. Ayrıca yangın sırasında, yani diyafram tank basınçlı iken, sisteme köpük takviyesi yapmak mümkün değildir. Bu da büyük t esisler için önemli bir handikap olarak değerlendirilebilir. • Köpük Pompalı SİStemler: Bu sistemlerde köpük konsantresi sudan ayrı olarak bir pompa ile basınçlandırılır. Köpük pompası oranlayıcıda gerekecek basınca göre seçilmekle birlikte, su ve köpük basınçlarının dengelenmesi bir hidrolik vana ile sağlanmaktadır. Köpük konsantrelerinin aşırıkorozifolması seçilecek pompanın maliyetini bir miktar artırmaktadır. Ancak akaryakıt depolama alanları, büyük endüstriyel tesisler, hava alanları ve uçak hangarları gibi yüksek miktarda köpük gerektiren uygulamalarda sistem ekonomik olmaktadır. Köpük konsantresi basınçsız kaplarda depolanmaktadır. Bu sayede uzayan bir yangın sırasında sisteme köpük takviyesi yapılabilir. Fazladan bir güç kaynağı içeren bu sistem doğal olarak diğerlerine göre daha kapsamlı ve titiz bakım çalışmaları gerektirmektedir. Bu ek maliyet ancak çok kapsamlı sistemlerde kabul edilebilir. Bütün bu faktörler gözönüne alındığında köpük pompalı sistemler 7000 it üzerinde konsantrenin gerektiği durumlarda ekonomik olabilmektedir. c) Ventud Oran/ayıcılar: Bu sistemlerde köpük konsantresi basınçlandırılmaz. Akmakta olan suyun enerjisi değerlendirilerek konsantre atmoserik bir depodan emilir. Venturi prensibiyle çalışan bu sistemler çok hassas hidrolik hesaplar ve yüksek su basınçları gerektirir (Şekil 2). Her bir oranlayıcı belirli bir basınç ve debide çalışmak üzere özel olarak imal edilir. Oranlayıcının yangın pompası ve köpük uygulama ekipmanları ile tam bir uyumiçinde olması gerekmektedir. Sistemin hidrolik hesapları yapılırken, üreticiler tarafından belirtilen sistem kriterleri tam olarak yerine getirilmelidir. Eksi ya da artı yönde yapılacak ufak hatalar, sistemin performansını aşırı derecede etkileyebileceği gibi venturi etkisini tamamen sıfırlayabilir. Sabit bir debi için tasarlanan bu tür oranlayıcılar değişik köpük debisi gerektirebilecek sistemlerde kullanılamaz. Tasarımdaki zorluklarının yanında sistemde yeterli .ekil 2: Venturi oronlayıcılor. YANGIN VE GÜVENLİ K DE RG İ Sİ SAY1 · 12
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=