I TULUMBACI Halk arasında 'tulumbacı ağzı', 'külhanbeyi ağzı' veya 'ayaktakımı ağzı' denilen konuşma şekli, gerçekte argo sözcüklerin kullanıldığı konuşma dilidir. Argo: toplumsal yaşayışta, değişik kültür tabakalarına, farklı iş kollarına ve meslek alanlarına ait olan ve kendi aralarında, hayatın veya mesleklerinin vazgeçilmez ihtiyaçları dolayısıyla birbirleriyle kopmaz bağlarla bağlı olan insanların oluşturdukları, bir tür özel dil niteliğindedir. Genel ortak dilin içinde yer alan özel bir dil olan argo, Fransızca argo'dan dilimize yerleşmiştir; Almanca'da 'argot', İngilizce'de ·sıang' denir. Türkçe lügatlerde gizli dil, bir mesleğe has dil, külhanbeyi dili, tulumbacı dili, kaba ve aşağılık dil, hilekar ve dolandırıcı dili, ayaktakımı dili diye tanımlar yapılmıştır. Serseriler kapsamında değerlendirilen kabadayılar, külhanbeyleri, haytalar ve kopuklar Osmanlı toplumsal yaşamında temel figüranlar haline gelmiş, gerek varlıkları ve gerekse fonksiyonları itibariyle önemli bir yer işgal etmişlerdir. Tulumbacılar da benzer dili ku llanmışlardır. Külhanbeyleri, hamamların ateş yakılan bölmesinde yatan evsiz barksız bekôr uşaklardır. Külhana kabul edilen gençiii S I YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 125 Tulumbacı Ağzı Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç İTÜ Makina Fakültesi lerin ilk işi, kısa zaman içinde külhanbeyi dilini öğrenmektir. Onlardan olmayan bir kimse, iki külhanbeyi konuşmasından bir mana çıkaramazdı. Dilbilimciler, kesin bir sınır çizmemekle birlikte, Türkçe'de gerçek argoyu teklifsiz dil, halk dili, kaba ve aşağılık dil gibi sınıflara ayırırlar. Argoyu oluşturan kavramların, hırsızlık, dolandırıcılık, yağmacılık, soygunculuk ve adam öldürme gibi toplumsal kötülüklerden çı ktığı söylenir. Tabanca kurşunu (leblebi), kavga (çıngar), hapishane (kodes), para (kene), hırsız (arpacı) gibi kelimeler, külhanbeyi ve ayaktakımı tarafından sık kullanılan kelimelerdir. Tulumbacılar ile külhanbeylerinin kullandıkları argo sözcüklerin çoğu örtüşür. Bu sözcükler; yaşam şekillerinin etkisi ile oluşturulmuş ve toplumun genel kesimi tarafından kullanılan halk dilinden ayrı, fakat halkın kullandığı dilden türetilmiş özel bir dildir. Hangi çevrede ya da meslek grubu arasında türetilmiş olduğu belirsiz olduğu, yalnızca o toplulukça anlaşıldığından ve kendi gruplarının dışındakiler anlamadığı için bir bakıma gizli haberleşme şeklidir. Gerçek argo sözcükler, belli bir sınıf arasında söylenen özel terimlerden meydana geldiği için, bu sınıfların dışında kalanlar tarafından anlaşılması güçtür. Ana (külhan), baba (külhancı), mektep (zindan),
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=