• 42 1 KAPAK KONUSU -MAKALE ____ Duman Olan Her Yerde, Her Zaman Yangın Olmayabilir Bir uçağın kargo bölmesi için bir yangın algılama sistemi tasarlamak uğraş gerektiren bir çalışmadır. Evinizdeki duman dedektörünce görülen şartlardan farklı olarak, uçak kargo bölmelerinde üstesinden gelinecek, yoğuşma oluşmasına neden olan çok geniş bir yelpazede değişen nem hava sıcaklık ve basınçtan toza, türbülans ve titreşimlerle ortama saçılan toz, kir ve havada uçuşan parçacıklara kadar birçok etmen bulunmaktadır. Mikro elektro mekanik sistem esaslı kimyasal hissetme ve partikül teknolojisinin yangın algılamasında kullanılmak için geliştirilmesi ve uygulanması, müşterek bir NASA-FAA çalışması olarak birkaç yıldan beri sürdürülmektedir. _ _ __ ---- - - - Kaynak: http://rt.grc.nasa.gov/maln/ featured-technologies/newapproach-to-fire-detectlon/ 1 YANGIN ve GÜVENLiK SAYI 125 NASA Glenn Araştırma Merkezi, ticari uçaklarda yangın algılaması için yeni bir tasarım konseptini başarıyla test etti. Bu uçakların bagaj ve kargo bölmelerinde yangın dedektörleri ve yangın söndürücüleri bulunmaktadır. Mevcut dedektörler, yangından gelen duman partiküllerini hissetmektedir. Fakat dedektörler dumanı hissederken her zaman yangın yoktur. Sensörler toz veya kargo bölmelerinde zaman zaman oluşan diğer havada asılı parçacıklarca (aerosoller) kandırılmaktadır. Duman dedektörleri pilotlara hatalı sinyal yollayabilir ve gereksiz yere yangın prosedürlerinin başlatılmasına neden olabilir. NASA'nın yeni test konsepti, yangın sonucu çıkan sadece duman değil diğer emisyonları da okuyacak şekilde yapılmış çoklu bir sensör paketidir. NASA'nın dedektörü duman ile beraber artmış olan yanma gazları konsantrasyonlarını aramakta, bu suretle yangının imzasını daha geniş olarak okumaktadır. Çoklu sensör paketi, değişik gaz konsantrasyonlarını ve duman partiküllerinin ölçülerini gerçek bir yangındaki karakteristiklerle karşılaştırmaktadır. Sonuç ise yanlış alarmları perdelerken, etkin olarak yangının varlığını tanıyacak şekilde çalışan bir yangın algılama sistemidir. NASAGlenn merkezi Mikro Elektro Mekanik Sistemlerdeki (MEMS) kimyasal sensörler deneyimlerini bu yeni yangın algılama konseptine uçaklarda halen kullanılmakta olan yangın dedektörlerince üretilen önemli sayıda yanlış alarma cevap vermek için uyguladı. Halen kullanılmakta olan yangın dedektörleri yangın tarafından üretilen duman partiküllerini algılamak için fotoelektrik veya iyionizasyon sensörü kullanmaktadır. Bu sensörler yangının olduğu durumlarda gayet iyi çalışmaktadır, fakat her hakiki yangında 200 kadar yalancı alarm oluşmaktadır. Uçaklarda yangın olayı nadir olaylardan biridir. Ancak pilot veya yardımcısının döşeme altındaki kargo bölmesinde bir yangın olduğunu gözle görerek teyit etmesinin herhangi bir şekilde mümkün olmadığı durumlarda, her alarm hakiki bir yangın olarak değerlendirilmek zorundadır. Pilotlar uçakta Resim 1. Yangın detektör testleri nano kristalize kalay oksit detektör kullanan bu mikro ölçüde karbon monoksit sensörüyle yapılmıştır. bulunan yangın söndürücüleri boşaltmak, diğer hava trafiği üstünde acil öncelik ilan etmek ve uçağı mümkün olduğu kadar çabuk en yakın hava alanına indirmek zorundadır. Kalkış öncesi yanlış bir alarm ise, pilotun hava alanına kapıya dönmesini ve uçuşu tamir ekibi arızayı giderene kadar ertelemesini gerektirmektedir. Bir uçağın kargo bölmesi için bir yangın algılama sistemi tasarlamak uğraş gerektiren bir çalışmadır. Evinizdeki duman dedektörünce görülen şartlardan farklı olarak, uçak kargo bölmelerinde üstesinden gelinecek, yoğuşma oluşmasına neden olan çok geniş bir yelpazede değişen nem hava sıcaklık ve basınçtan toza, türbülans ve titreşimlerle ortama saçılan toz, kir ve havada uçuşan parçacıklara kadar birçok etmen bulunmaktadır. Son zamanlarda Atlantic City, NJ'deki Federal Havacılık Yönetimi (FAA) Kargo Bölmesi Yangın Testleri Tesisi'nde yapılan testler minyatür hale getirilmiş, kombine kimyasal ve partikül sensörü yaklaşımını başarıyla göstermiştir. İlk olarak, çoklu sensör üniteleri normal olarak kargo bölmelerinde kullanılan klasik duman dedektörlerinin yanlış alarm sinyali yollayacağı toz ve yüksek nem seviyelerine tabi tutuldu. Bir seri bu yüksek seviyede toz ve yüksek nemle deneme sonrası NASA Mikro Elektro Mekanik Sistemleri çoklu sensör paketi sıfır yanlış alarm seviyesine sahip oldu. Daha sonra Mikro Elektro Mekanik Sistem çoklu sensör paketi, tesisin Boeing 707 döşeme altı kargo bölmesine
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=