1 KAPAK KONUSU olmaktadır. Bu söndürücü, sıvı ve elektrik yangınlarının söndürülmesi için uygundur ve daha sonra 60 yıl boyunca motorlu taşıtlarda yaygın olarak kullanılacaktır. Ancak çıkan buhar ve yanma sonucu çıkan ürünler, oldukça yüksek zehirleyici özellikteydi ve bu söndürücünün kapalı yerlerde kullanılması ölümlere neden olmuştu. Daha sonra 1 9. yüzyılın sonlarında sodaasit yangın söndürücüler geliştirildi. Bu söndürücülerde, içinde sodyum bikarbonat karışımı bulunan ı veya 2 galonluk silindirik bir kap bulunmaktaydı. Asit içeren şişe, söndürücünün tipine göre iki şekilde kırılmaktaydı. Bir usul küçük şişeyi kırmak için pistonun hareketini kullanmakta, diğeri ise şişenin ağzını kapatan kurşun tapayı çıkartmak suretiyle asidi serbest bırakmaktaydı. Asit bikarbonat solüsyonuyla karıştığında karbondioksit gazı çıkmakta ve bu gaz da suyu basınç ile itme görevini yapmaktaydı. Basınç altındaki su, kaptan kısa bir hortum ve ucunda bulunan püskürtme nozulu vasıtasıyla fışkırmaktaydı. Kap içindeki asit sodyum bikarbonat ile nötralize edilmekteydi. Köpük kullanan yangın söndürücülerde köpük üreten kimyasal ile doldurulmuş bir söndürücü ana gövde ve ana silindirdeki solüsyon ile temas edince reaksiyona giren bir kimyasal ile doldurulmuş ikinci bir silindir bulunur. Çalıştırmak için söndürücü tersine çevrilir ve iki solüsyonun birbirine karışması beklenir; daha sonra parmak çıkış nozuluna bastırılarak Hortum grubu Nôı:Ul',\NOSI Ploslik şe<it ıotx:ınkOr\.lTıosı Şekil ı. Yangın söndürücülerin ilk modeli. 301 YANGIN ve GÜVENLiK SAYI 132 söndürücü solüsyonların iyice karışması için çalkalanır ve yangına yönlendirilerek püskürtülür. 20. yüzyılın ortalarında değişik etkenlerin kullanıldığı modern tipte yangın söndürücü ortaya çıktı. Yangın söndürücü imalatçıları genel olarak söndürücü maddeyi depolamak ve püskürtmek için basınçlı bir kap kullanmaktadır. Yangın söndürücülerin ilk modeli (Şekil ı) yaklaşık ı O barlık basınçla, araba lastiğindeki basıncın yaklaşık beş katı, sıkıştırılmış hava içermekteydi. Basınçlı silindire dişli bir bağlantı ile takılan yay l ı bir valf bir sıkma tutamağı ile harekete geçirilir; bir boru veya emme borusu yangın söndürücünün tabanına kadar uzanır, böylece dik durumda iken, burunun açık ucu daima sıvıya dalmış halde bulunur. Yangın söndürücü etken, hortum ve ucundaki nozul ile üzerine etki eden basınçlı hava vasıtasıyla solit bir akış ile püskürtülür. üzerindeki boşluğu doldurur. Bu olay silindiri basınç altına alır ve söndürücü maddeyi bir emme borusu ile yangına doğrultulmuş hortum ve nozul üzerinden püskürtür. Bu tasarım basit olarak silindirin üzerini basınç altında tutan sistemlere nazaran zaman içinde daha az kaçak meydana getirir ve dolayısıyla basınç kaybına sebep olmaz. Su, köpük, kuru toz ve ıslak kimyasal madde kullanan söndürücülerde, söndürücü madde ya basınç altında bulunur ya da basınçlı bir gaz kartuşuyla itilir, ancak etmenin basınç altında bulunduğu modeller daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Kuru tozlu söndürücülerde genellikle tozun havanın neminden etkilenmemesi için basınç kaynağı olarak genellikle co2 kartuşlu metot kullanılır. Karbondioksitli yangın söndürücülerde C02 , 50-60 bar basınç altında ve sıvı halde bulunur ve kendiliğinden püskürür, yani C02'yi söndürücüden dışarı püskürtmek için başka bir araca ihtiyaç duyulmaz. İkinci tip yangın söndürücü (Şekil 2), Halon gazı kullanan ünitelerde, yine benzeri mekanizmayla bir gaz kartuşu kimyasal madde basınç altında sıvı vasıtasıyla çalıştırılan modeldir. Ancak olarak tutulur, fakat itici bir gaz -genelburada basınç kaynağı hava yerine, likle azot- kabın içine ilave edilir. Esas içinde 130 bar basınçta karbondioksit fark nozulların yapısındadır; su için solit olan (C02 ) küçük bir kartuştur. Bir sıkma bir huzme oluşturan dairesel nozul kulkolu yaylı bir mekanizmayı hareket etti- lanılır, böylece yangının ortasına kadar rerek kartuştaki basıncı tutan diskte delik su gönderilebilir. Köpük uygulamasında açacak iğne uçlu küçük bir çubuğu iter, köpük çözeltisini hava ile karıştıran minkartuşun delinmesiyle gaz basınçlı kabın yatür bir köpük nozulu kullanılır ve bu içinde serbest kalır. Serbest kalan C02 şekilde yanan sıvının üzerine düzgün orijinal hacminin birkaç yüz katına kadar bir şekilde yayılacak kabarık bir köpük genleşirve söndürücü etmen maddenin akışı sağlanır. Kuru toz, tozu yayan ve Püs.kürtmenowlu Şekil 2. İk i nci tip yangın söndürücü. havanın girmesini engelleyen eliptik bir nozul vasıtasıyla uygulanır. Kimyasal madde uygulamasında ise ince bir püskürtme sağlayan bir nozul kullanılır, bu usul söndürücü etmenin düzgün olarak uygulanmasını sağlar. Karbon monoksit uygulamasında ise, gazın akış hızını azaltan ve bu suretle içine havanın girmesini engelleyen borazan şeklinde çıkış nozulu kullanılır. ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=