1KAPAK KONUSU SÖNDÜRÜCÜ MADDELER Su Su, a sınıfı yangınlarda en sık kullanılan maddedir ve inanılmaz derecede etkilidir. Suyun, yakıt yüzeylerini soğutmada ve bu sayede yakıtın piroliz hızını azaltmada büyük etkisi vardır. Bu söndürücülerin gazsı etkisi çok azdır ancak, itfaiyeciler tarafından kullanılan su buharı hortum ağızları, yanan gazları bile söndürebilecek kadar ufak su damlacıkları oluşturabilmektedir. Su damlacıkları ne kadar ufak olursa, yanan gazlar üzerindeki etkisi de o kadar fazla olmaktadır. Bu özellikten yola çıkılarak, su spreyli söndürücüler geliştirilmiştir. Bunların bir örneği Chubb tarafından üretilen Hidra spreydir. Elite modeli hidra sprey, 1 997 yılında müşteri ihtiyaçlarına bir yanıt olarak geliştirilmiştir. 9 litrelik su bazlı söndürücüler ahşap, katı maddeler veya materyallerden kaynaklanan A Sınıfı yangınlar üzerinde etkili olmakla birlikte, daha ufak ve daha hafif versiyonun bazı kişiler tarafından kullanımının daha kolay olabileceği düşünülmüştür. Bu noktada Chubb firması Hidra spreyi geliştirmiştir. Bu 3 litrelik ürün 9 litrelik bir su bazlı söndürücü ile aynı yangın derecelendirmelerini almaktadır ve herkesin taşıyabileceği boyuta ve ağırlığa sahiptir. Su partiküllerini birbirinden ayıran özel ağızlığı sayesinde kaza eseri elektrik kaynaklı yangın üzerinde kullanılması durumunda dahi kullanıcıyı korumaktadır. Geçmişte su bazlı söndürücüler, söndürücünün paslanmasını önlemek için başka kimyasalların eser elementlerini de içermişlerdir ancak şimdi söndürücülerde plastik kullanılmaktadır. Bunların bazıları aynı zamanda, suyun yanan materyalin derinliklerine girmesini ve dik yüzeylere daha iyi tırmanmasını sağlayan sürfaktanlar içermektedir. Su, B sınıfı yangınları söndürebilir veya söndürmeyebilir. Bu, sıvının moleküllerinin polar moleküller olup olmadığına bağlı olarak 1 YANGIN ve GÜVENLiK SAYI 132 40 değişmektedir. Eğer yanmakta olan sıvı polar moleküllere sahipse, örneğin alkolde olduğu gibi, bir problem olmayacaktır. Eğer sıvı polar değilse, örneğin petrol gibi büyük hidrokarbonlar, su, ısı katmanına ulaşıncaya kadar dibe çökecektir ve sonra derhal buhara dönüşecek ve yanıcı içeriği hızla dışarı atacaktır. Bu sürece "kaynama" adı verilir. Alternatif olarak, su yağdan ağır olduğu için, dibe çökecektir ve yanan yağ konteynırın kenarından akıncaya kadar yağın yerini alacaktır ve yangının yayılmasına sebep olacaktır. işte bu sebeple yağ yangınlarında hiç bir zaman su kullanılmaz. Benzer şekilde, elektrik yangını üzerine püskürtülen su olasılıkla kullanıcıyı elektrik çarpmasına maruz bırakacaktır. Ancak, elektik bağlantısı güvenilir bir şekilde kesilirse, temiz su, köpük veya kuru tozlara kıyasla, elektr i kli ekipmana daha az hasar verecektir. Hava deliği adı verilen ince dönen parçalara sahip olan özel sprey ağızlık l arı sürekli su yerine su damlacıkları verir ve püskürtme ağzının direncini büyük ölçüde artırır. Ancak bunların eğitimli personel tarafından kullanılması gereklidir, çünkü püskürtme ağzının hatalı şekilde tutulması su tazyikinin sürekliliğini azaltabilir. Köpükler Köpükler genelde B sınıfı yangınlarda kullanılırlar ve aynı zamanda A sınıfı yangınlarda da etkilidirler. Bunlar temel olarak su temellidirler ve bir köpük ajan içerirler. Bu sayede köpük yanan sıvının üzerinde yüzebilir ve alevler ile yakıt yüzeyi arasındaki etkileşimi kaldırır. Sıradan köpükler, petrol gibi polar olmayan yanıcı sıvı lar üzerinde kullanılmak üzere tasarlanmışlardır, ancak bunlar, alkol veya glikol gibi polar sıvılar içinde çok kolay parçalanabilirler. Büyük miktarlarda yanıcı polar sıvılar bulunduran tesisler, bunun yerine özel "alkol dirençli köpük" kullanırlar. Alkol köpükler yanan sıvı üzerine nazik şekilde dökülmelidir. Eğer yangına bunu yapabilecek kadar yaklaşılamıyorsa, bitişik bir katı yüzey üzerine spreylenmelidir. Böylece yanan sıvının içine yavaşça karışır l ar. Sıradan köpükler, yangının üzerinde dökülürse daha etkili olurlar, ancak bu çok önemli değildir. l 960'Iarda "hafif suyun" geliştirilmesine kadar, uçak kazalarında yangın söndürülmesi için proteinli köpük kullanılmıştır. Diğer adı da "Su içeren Film Oluşturan Köpük"tür (AFFF). Karbondioksit (daha sonra da sodyum bikarbonat) kullanan söndürücüler alevleri indirmek için, köpük ise yakıt dumanlarının yeniden alev almasını önlemek için kullanılmıştır. "Pistin köpüklenmesi" zorunlu inişlerde sürtünmeyi ve kıvılcımları aza l tabilir ve her ne kadar FAA düzenlemeleri, yangın söndürme için kullanımını yasaklamış olsa da, proteinli köpük bu amaçla kullanılmaya devam etmiştir. Kuru Toz Temel olarak kullanımda olan iki tür toz söndürücü mevcuttur. Bunlar BC ve ABC'dir. BC Sınıfı kuru toz, karbondioksit veya nitrojen ile ince şekilde tozlandırılmış ya sodyum bikarbonat ya da potasyum bikarbonattır. Diğer tüm söndürücü maddelere benzer şekilde, toz b i r ısıl balast görevi görür ve alevleri, kimyasal reaksiyonun devam edemeyeceği kadar soğuk hale getirir. Bazı tozlar aynı zamanda az miktarda k i myasal inhibasyon da sağlar ancak bu etki daha azdır. Bu tozlar, bu sebeple, alevlerin ön kısımlarının hızla yıkılmasına sebep olur ancak yangını bastırılmış tutamayabilir. Sonuç olarak, genelde büyük B sınıfı yangınları söndürmek için köpük ile birlikte kullanılırlar. BC köpüğün, alkalinitesi sebebiyleyemekyağları üzerinde az miktarda sabunlaştırma etkisi vardır ve ıslak kimyasal söndürücülerin icadından önce mutfaklar için kullanılmışlardır. Alevlerin çok hızlı şekilde söndürülmesinin gerektiği durumlarda, potasyum bikarbonat (Mor K) söndürücüler kullanılmaktadır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=