1 KAPAK KONUSU • MAKALE Yüksek Tavanlı Binalarda Yangın Tespiti Günümüzün sanayi dalları, ağırlıklı olarak yangından korunmada yeterince hızlı olabilen ve erkenden uyarıda bulunan yangın detektör sistemlerine güveniyorlar; zira yangının vereceği zarar ciddi boyutlara ulaşmadan önce kurtarma ekiplerinin olay yerine erken ulaşması şarttır. Ancak yangın büyümeden önce, çıkan duman tavan bölgesine yükselecek kadar termal yüzer/iğe sahip olmadığından, yüksek tavanlı katları bulunan binalarda yangının ilk çıktığı anda erkenden dumanı tespit etmek kolay bir iş değildir. ________ ----Petra ANDERSSON SP Technical Research, İsveç Kaynak: GiT Security, 1/2010 1 YANGIN ve GÜVENLiK SAYI 133 54 Küçük Çaplı Yangınlarda Etkili Olmuyor Poliüretan köpük veya ocaktaki ızgarada yakılan odun parçaları ile çıkarılan küçük çaplı yangınlar üzerinde yapılan testler sonucunda dumanın bazen zeminden beş metre yükseğe çıkmadığı tespit edilm iştir. Bunun nedeni ne olabilir? Yanıtı aslında çok basit: Bu kadar küçük çaplı bir ateşin duman hareketini etkileyen, mevcut hava akımları ve yangın çıkmadan önce odadaki ısı derecesine ait yükseklik seviyeleri gibi çeşitli unsurlar vardır. Tavana yakın bir noktada bir sıcak hava tabakası bulunabilir, ancak yükselen duman bulutu soğudukça ve hızı düştükçe, dumanın ısı derecesi tavana, sıcak hava tabakasına ulaştığında havadaki ısı derecesinden düşük olacağından, duman sıcak hava tabakasını delmeyi başaramaz. Duman kümesi, hızı düştükçe, havalandırma sistemi veya makinelerin yaydığı ısı tabakası gibi diğer hava akımlarından fazlasıyla etkilenmeye başlar, Bu koşullar mevsimler süresince veya gün içerisinde makinelerin çalışıp çalışmamasına, kapıların açık olup olmamasına, tesisin açık olup olmamasına, ortamdaki iklimsel koşullara ve benzeri hususlara bağlı olarak değişkenlik gösterir. Kısa süre önce İsveç Yangın Araştırma Kurulu tarafından gerçekleştirilen bir projede yapılan test ve simülasyonlar da göstermiştir ki, duman dedektörleri için optimum konum tespiti çok güç bir iştir. Bunun nedenide, dedektörlerin pekçok farklı türdeki yangın ve mikro iklim koşullarında aynı verimlilikle çalışma zorunluluklarıdır. Daha büyük çaplı bir yangından çıkan duman, tavanda daha yüksek noktalara ulaşırken, daha küçük yangınların dumanı ise daha aşağıda kalacaktır. Mekôndaki mikro iklim ise, havaya, çalışmakta olan makinelere, havalandırmaya vb. bağlıdır. Olası çözümlerden biri de, hassas dedektörleri farklı seviyelerdeki noktalara yerleştirmek olabilir. Hassas dedektörlerin kullanımında ise, yanlış alarmların önüne geçmek üzere dedektörlerin akıllı bir sistemle yönetilmesi gerekecektir. Dedektörleri Hangi Boyuttaki Yangınlar Çalıştırsın? Kabul edilebilirdüzeyin üzerinde hasar oluşmadan önce, bir yangının yeterince erken bir safhada belirlenerek bertaraf edilmesini sağlamak gerekir. Bunun anlamı çok açıktır: itfaiye ve müdahale ekiplerinin olay yerine ulaşmasından önce belli bir zaman gerekeceği de unutulmaması gereken bir başka husustur, Bu nedenle, çıkan bir yangının Küçük bir yangından çıkan dumanın yüksek tavanlı bir binada en yukarıdaki noktaya kadar ulaşıp ulaşmayacağı belirsizlik taşıyan bir durumdur. tespit edildiği an ile söndürebilmesi ve kontrol altına alınabilmesi için gerekli önlemlerin alınması arasında geçen süre içerisinde yangının büyüyeceğini varsaymak gerekecektir. Olaylar zincirinde geriye doğru ilerlersek, hangi boyuttaki bir yangının veya o yangının açığa çıkaracağı ısı miktarının ne zaman dedektörler tarafından tespit edilmesi gerektiğini anlayabiliriz. Eğer yangın çabucak büyümeye meyilliyse, yangınla mücadele işlemlerinin başlamasından önce işlerin çığrından çıkmasını engelleyebilmek adına erken birsafhada yangının tespiti gerekir. Bu tür durumlarda, örneğin yeterince erken bir aşamada yangının varlığını tespit edebilmek için farklı yüksekliklere birden fazla dedektörtesisi gerekli olabilir. Aynı yaklaşım, sadece sınırlı bir hasar seviyesinin kabul edileceği durumlarda da geçerli olacaktır. Günümüzde belli bir tesis içerisinde dedektörler tarafından tespiti yapılması gereken yangın boyutlarına ilişkin basit hatlarıyla tasarlanmış kurallar mevcut değildir. Bu sorunu çözmenin bir yolu da, örneğin mekôn içerisinde, yani yerinde bir ocak veya ateş kaynağının yakılarak dumanının tavana veya dedektörlerin bulunduğu noktaya veya noktalara ulaştığı ana kadar yanmasına müsaade edildiği testerin uygulanması olabilir. Bu tür testlerin birden fazla kez ve farklı koşullarda yapılması gerekecektir; zira iç mekôndaki hava koşulları mevsime ve gün içerisindeki zamanlamaya bağl ı olarak değişecektir. ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=