ITULUMBACI "Kemer toka düğmesi var, Galata'da Kulesi var, Gönüllerde kafesi var, Tüyden hafif yemenisi. . . . . . Perçem topuk albenisi, Kaş üstüne yıkar fesi, Kara Tosun bıçkın Köşklüm" şeklinde adı na şiirler yazılan Galata kızlarının aşık olduğu genç yaşta şöhret olan Köşklülerden biridir. İstanbul içinde bir yangın olmuşsa, hele hava da rüzgarlı ise korkulan olmuş, kızılca kıyamet kopmuştur. Soğuk bir kış günü Köşklünün sesi ile köpek sesleri birbirine karışır. Köşklünün sesini duyan reye koşarak yangının nerede l a o r ldp u e ğ n u cneu anlamaya çalışır. İstanbul içi sine birbirlerine yakın ve soka b kl i a nra ö la y r l e ösyin le e dardır ki, sokağın bir tarafındaki bina ile başlar. Bu, çapulcu güruhunun kızıl bay- yıl ı nda Büyükada'da meydana gelen diğer tarafındaki binada bulunan kom- ramı, halkın ise benzerlerini çok yaşadığı bir yangı n, gözetleme yapan itfaiyeci şular, çocuklarını emanet etmek için bir kızılca bir kıyamettir." tarafından sokağına kadar belirlenmiştir. balkondan diğerine uzatabilirlerdi. Evler Beyazıt Kulesi'nde itfaiyecileri n yangı n birbirlerine böyle yakın olunca, komşular Eskiden İstanbul'da hava kirliliği olma- gözetlemesi 1997 yılına kadar devam arasında yangın yeri ve nasıl çıktığı konu- dığı için görüş mesafesi daha uzundu. etmiştir. sunda tahminler yürütülür; yangın uzakta Beyazıt Kulesi'nde yangın gözetleyen bir olsa bile yakı nları nı , dostları nı merak Köşklü, havanın açık olduğu bir günde Günümüzde, yangınlar dürbünlerle ederler. Hele yangın boğazın karşı tara- Adalar'daki yangının hangi sokakta oldu- gözetlenmemekte, otomatik algı lama fında ise, gidememenin çaresizliği telaşa ğunu anlayabiliyordu. Elbette her zaman sistemleri, kızılötesi kameralar ve uydu dönüşür, ev halkı uyuyamaz. doğru tahmin edemiyorl ardı. Bazen de aracılığıyla izlenebilmekte, telli veya telsiz soba dumanını yangın dumanı sandıkları uyarı sistemler i ile itfaiye ve ilgili kişilere Ayvazoğl u[5], İstanbul Ci bali'de 1 782 zamanlar oluyordu. yılında meydana gelen yangını an ken yangının haber verilişini şiirsel bir ldait ll ı e r anlatıyor: "Kandillerin ve mahyaların az çok aydınlattığı sokaklarda köpek ses rinde ve poyraz estikçe salınan ağaçla l r e ın hışırtısında başka ses yok. Birden Çıngıraklı Değirmen'in bitişiğindeki evden alevler yükselmeye başlar ve Mavnacı Ali 'ni n derme çatma evi, kaşla göz arasında ateşten bir yumağa dönüşür. Belki küçük bir dikkatsizlik, belki aptalca bir ihmal, belk i de haince bir kundaklama . . . Ateş kulelerden görülünceye, Köşklüler s lere dağılıncaya, tulumbacılar na e ra m la t r atı p yollara dökülünceye kadar gemi azıya alan yangın, poyrazın önüne düşüp Cibali sokaklarında koşturmaya, ağustos sıcağında kuruyup gevremiş evleri yalayı p y�tarak diğer semtlere doğru yol almaya 1 YANGIN ve GÜVENLiK SAYI 136 10 Yeni yakılan ve kötü yanan bir s kardığı duman, yangında oluşan o bdaumnınançaı çok benzer. Köşklülerin de soba dumanını yangın dumanı sandıkları, tulumbacıları boş yere koşturdukları günler olmuştur. Telgraf kullanımı ve yangın yerinin kara kollara telgrafla bildirilmeye başlaması ile çığırtkan Köşklülere ihtiyaç azalmış ama kulelerdeki Köşklüler yangın gözetlemeye devam etmişlerdir. Telgraftan s lefon ve daha sonra telsiz habeorlenşramteesi gittikçe yaygınlaşmış, Köşkl ülerin yerini itfaiyeciler almıştır. Havanın açık olduğu zamanlarda, Aksaray ve Beyazıt civarın- daki yangınların zaman zaman ilk önce Beyazıt Kulesi'ndeki görevliler tarafından haber verildiği olmuştur. Hatta 1962 anında haber verilebilmektedir. Kaynaklar [1] Ergin, O. N.: "Mecelle-i Umur-i Belediwe", Cilt 3, İBB Kültür İşeri Daire Başkanlığı Yayınları, No: 21, 1995. [2] Koçu, R. E., "İstanbul Tulumbacı/arı", Doğan Kitapçılık, İstanbul, 2005. [3] Kılıç, A.: İstanbul Yangın Kuleleri ve Köşklüler, Yangın ve Güvenlik, Sayı 50, 1900 [4] Akyovaş, A.R.: 'ASİTANE il, Ewel Zaman İçinde İstanbul", Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Yayın No:309, Ankara, 2000. [5] Ayvazoğlu, B.; "Kuğunun Son Şarkısı", Kapı Yayınları, İstanbul, 2006. [6] Banoğlu, N.A.; "İstanbul Cehennemi, Tarihte Büyük Yangınlar", Kapı Yayınları, İstanbul, 2008. ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=