1 YANGIN -MAKALE Endüstriyel Toz Patlama Riskleri Günümüzde endüstri sektörünün kullandığı yanıcı maddeler, pek çok yangının da ana nedenidir. Endüstriyel tesislerdeki ince partikül maddelerin [toz veya pudra) sadece yanma potansiyeline değil aynı zamanda patlama potansiyeline de sahip olduğu da unutulmamalıdır. Yazıda bu konuda bilgiler verilmektedir. _____ _ _____ Michael WARD Kaynak: Fire&Safety Magazine, 2/2009 1 YANGIN ve GÜVENLiK SAYI 139 86 Günümüzde endüstri sektörü yanıcı olan pek çok madde kullanmaktadır ve bu sebeple zaman zaman endüstriyel yangınların ortaya çıkması da şaşırtıcı olmamaktadır. Ancak çok daha az bilinen bir şey de, ince partikül maddelerin (toz veya pudra) sadece yanma potansiyeline değil aynı zamanda patlama potansiyeline de sahip olduğudur. 2008 yılında ABD'nin Georgia eyaletinde meydana gelen lmperial Sugar patlamasının ortaya koyduğu gibi, hem yangın hem de patlama riskleri çok gerçektir. l 3 insanın hayatını kaybetmesine ve 40 kişinin yaralanmasına yol açan bu patlama çok daha büyük bir buz dağının sadece tepesidir; her gün dünyada pek çok daha az şiddetli patlama meydana gelmekte olup mühendislerin ve tesis tasarımcıların çalışmakta olan fabrika personelini korumak için bu gerçeği göz önünde bulundurmaları gerekmektedir. Bir patlamayı meydana getiren koşullar şunlardır: • Belirli bir toz inceliği - 200 mikron veya daha düşük partikül boyutu. • MEC (Minimum Patlayabilir Konsantrasyon) üzerinde bir konsantrasyon ile havada dağılım. Bu değer farklı maddelerde ciddi farklılıklar göstermekte olup normalde 20g / m3'den az değildir. • Toz bulutunu ateşlemek için yeterli enerjiye topu sayesinde hızlı bir şekilde ısınması, alev ön sahip ateşleme kaynağı. Bu bir elektrik kıvıl- cephesinin kendisinden çok daha hızlı şekilde, cımı ya da yüksek yüzey ısısı olabilir. ;şık hızında (330 m/san.) dışarı doğru iler l eyen • Toz bulutunun bir tesis ekipmanı veya bina bir basınç dalgası yaratmaktadır. Alev ön sınırı içer i sinde hapsedilmesi. ve yarattığı basınç arasındaki bu hız farkı patlamanın tespit edilmesi ve hasar gelmeden Şekil ı , yaklaşık l O m/san. hızında genişleyen söndürülmesi için yeterli süre tanımaktadır - alev ön sınırını göstermektedir. Havanın alev patlama tespit ve bastırma kavramı. nç dalgası 330m /san. o o o o o o o o o., o o o °-o o o o o o.. yanmışo. o o o o .. o o o O.o o o o o o o o yanmcımıp Şekil l. Alev önünün patlaması. Yapılan laboratuvar testleri, patlamanın basınç seviyesinde maksimum l O bara ulaşan bir düzenli artışa yol açtığını göstermektedir. Basınç artış hızı, yani basınç-zaman grafiğinin eğimi, tozun özelliklerinin önemli bir ölçütü olup uygun bir patlama önleme yöntemi tasarlanması anlamında önemli bir unsurdur (Şekil 2).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=