(drive), ataklık (agility) ölçülmüştür. Bulgular istatiksel olarak değerlendirilerek tüm kullanıcılar üzerinde sadece kadın ve erkek ayrımı gözetilerek genellenmiştir. Sıkışmalarda kuyruk bekleme süresi sabır süresi ile yakından ilgilidir. Bekleme süresinin sabır süresini aşması halinde kullanıcı bildiği diğer kaçış rotalarına yönlendirilmektedir. Kararlılık kriteri aynı noktaya ulaşmaya çalışan iki kişi orasından baskın karakterin zayıf karakteri iterek önce ulaşması durumunu modellemektedir. Aynı modüle hareket etmek isteyen kişiler orasında kararlılık kriteri yüksek olan kişinin öncelikli olması program tarafından sağlanmaktadır. Ataklık eşya, mobilya ve küçük diğer engellerin üzerinden atlayarak hareket davranışını kontrol etmektedir. Mecbur kalındığında kişiler ataklıkları derecesinde bu tür kararlar almaya zorlanabilmektedirler. Anket sonuçları istatistiksel olarak değerlendirildiğinde kullanıcıların cinsiyetlerine göre yaşlarının iki sınır arasında yoğunlaştığı anlaşılmaktadır. l 7-29 yaş aralığındaki kadın kullanıcı sayısı 1 67, erkek kullanıcı sayısı l 08, 30-50 yaş arasındaki kadın ve erkek sayıları ise sırasıyla 38 7 ve 564 olarak hesaplanmıştır. Yaş ve cinsiyet hareket hızının belirlenmesinde kullanıcıya ait en önemli parametrelerdir. Nitekim, kullanıcıların normal, hızlı yürüme, sıçrama, emekleme, merdiven çıkma ve inme hızları, yangının yarattığı zararlı etkileri odlemgaöyzı pö, snüürneekli odleağr ai şkm, perkotgerdai rm. d a s a b i t Boy ve kilo kişinin psikolojik ve fiziksel ataklık düzeylerinin belirlenmesinde kullanılmaktadır. Erkeklerin boyunun l , 71 ile l , 78 m arasında, kadınların ise 1 ,62 ile l , 72 m orasında değiştiği anlaşılmaktadır. Kullanıcıların kilolarının normal olasılık d7 5a ği l eı l ı m8 8lak gr ı i,nkcaedl eı nnkdi l oi ğl oi nrdı r -eı ı n, ei sreke5k7k iilloel a7 r1ı nkıgn arasındaki değişeceği hesaplanmaktadır. vK üu cl l aunt ı ck ıül at l reı n i nadt ea kk sl ı ki ( (VoKgI )i l i tbya) zd üazl ı en yalrear ik, değerlendirilmekteQiı:[2]. Psikolojik testler incelendiğinde sabır süresini ölçen belli bir testin bulunmadığı belirtilmektedir[6, 7]. Bu nedenle ankette kullanıcılara bir kuyrukta ne kadar bekleyecekleri sorularak sabır kriterleri belirlenmeye çalışılmıştır. Sabır süreleri değerlendirildiğinde, güven aralığının erkeklerde l 71-283s kadınların ise 1 59-41 0s orasında yer aldığı anlaşılmaktadır. Sınır aralığına düşen sürelerin aritmetik ortalaması alındığında erkeklerin sabır süresi l 78s kadınların sabır süresi ise l 81 s olarak hesaplanmaktadır. Bu değerler modellemeye girdi olarak sağlanmaktadır. Kullanıcıların kararlılık düzeyleri anket formunda verilen standart psikolojik davranış testlerinden 'Atılganlık Rotus Envanteri' [8] ile belirlenmiştir. Bu değerler kadınlar için 53. 7 ve erkekler için 29, l 7 olarak kabul edilmektedir. Rotus testi puanlama skolosının 'buildingEXODUS' yazılımında kullanılan kararlılık skalasına göre karşılıkları doğrusal oranlama yöntemi ile bulunmaktadır. Bu işlem sonucu 53. 7 ve 29. l 7 d lin e d ğ e e , rleri programın mevcut skolosı dahisırasıyla kadın ve erkekler için, l 2 ve l O değerlerine karşılık gelmektedir. Kullanıcıların alarma tepki süreleri boşaltım hızını ve buna bağlı ölüm ve yaralanmaları önlemede oldukça önemlidir. Program bu süreyi değerlendirebilmekte ve kullanıcıların bu süre dahilinde hareketlerini durdurmaktadır. Bu sürenin gerçekçi olarak belirlenmesi yapıda uygulanmış bir boşaltım tatbikatının video kayıtları incelenerek yapılmaktadır. 3. Yangın Analizi Bulguları İncelenen yüksek yapı için 2 ayrı yangın senaryosu ile binanın 1 6. katındayeralon açık büro olanında bir yangın olacağı varsayılmıştır. İlk yangın senaryosunda arıza yada sabotaj nedeniyle sprinkler sisteminin devrede olmayacağı düşünülmektedir. İkinci yangın senaryosunda ise sprinkler sisteminin devrede kalacağı öngörülmektedir. Yapının yangın modellemesi CFASTVersion 4.01 (Consolidoted Fire ond Smoke Transport Model) yazılımı kullanılarak ele alınmaktadır [1 1 ]. Yazılım NIST (Notionol lnstitute of Stondards ond Technology) tarafından geliştirilmiş ve YANGIN -MAKALE 1 yangın sırasında bir veya birkaç kompartımanda oluşabilecek sıcaklık değişimini ve duman hareketlerini modelleme kabiliyetine sahip bir yazılımdır. Bahsi geçen hacim birimi kontrol hacmi (control volume) olarak adlandırılmakta ve mekanı iki ayrı kontrol hacmine bölerek (two-zone model) enerjinin korunumu dengesi kurulmaktadır. İki katmanlı modelleme (two-loyer/two-zone opproach) gerçek yangınlarda gözlemlenen sıcak gazların tavanda birikerek bir katman oluşturmasına ve birikimin artmasıyla çökerek altta kolon göreceli olarak temiz ve daha soğuk katmanı azaltması esasına dayandırılmaktadır. Gerçek durum ölçümlerine dayandırılarak her iki tabakanın do iç yapısının ve çevresel koşullarının homojen olduğu kabul edilmektedir. Yangın simülasyonu için ofis-büro yangınlarında tipik orta şiddette bir yangın eğrisi ısıl enerji-zaman ilişkisi (heat release rote) her iki senaryoda tonımlonmoktodır[l l ]. Bu tür bir yangında ortama l 020KW ısıl enerji oluşmaktadır. Yangının ısıl enerjisinin 31 00s süreyle devam edeceği öngörülmektedir. Yüksek binanın normal kot planı, insan hareketlerinin yoğunlaşabileceği ve ısı ile gaz transferinin gerçek l eşeceği 5 temel bölgeye ayrılarak CFAST 4.01 yazılımı ile incelenmektedir. Bölgeler arasındaki ısı transferinin temini kapı boşluklarından mümkün olabilmektedir. İnsan hareketleri nedeni ile bu kapıların açık kalacağı kabul edilmektedir. Ancak dışarıya doğrudan açılan tüm pencerelerin 'flosh over' meydana gelinceye kadar kopalı kalacağı değerlendirilmektedir. 'Flash over' sonrası (post-flosh over) mobilya, yanıcı madde ve kaplamaların oluşturacağı yangın yükü göz önüne alınmaktadır. 'Flosh over' olmadığı takdirde binada pencerelerin açılmadığı ve böylece ortama ani oksijen girişinin olmayacağı varsayılmaktadır. Sprinkler sisteminin devre dışı kaldığı senaryoda CFAST analizinden elde edilen sıcaklık-zaman ilişkileri her 5 kompartıman için Şekil 1 'de gösterilmektedir. Yangının YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 141 1 83
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=