(Özkan, 1 997). Bu nedenle yaşlılar sağlıklı bireyler ile eşit hızda hareket edemezler. Blikutedurum onların mekôn kullanımı ile birolası bir yangın anında mekônı terk etme sürelerine ve yöntemine de yansır. Yangın sırasında tutuşmanın hemen ardından zehirli gazlarla birlikte duman tüm mekôna yayılmaya başlayarak görüş mesafesini azaltır. Kaçış yollarına ulaşmak da giderekzorlaşır. Yaşlılık da artan görme vy oe l liaş i tr ımn ı neapl gr oı l abnl emmal es ırni ıyoal dn gu kı nçı naı ng üvçel ekşatçi r iırş. Yanma sonunda çıkan zehirli gazlar ise normal koşullar altında dahi solum zorluğu ço er t ak emn l ayar şol ı ll uaşr tau rçuı sr .ı nYdaaşnl ı l adr da yaagn mö zal es ınzeonr bu fiziksel değişimler nedeni ile yangına karşı alınacak önlemler de diğer yapılara göre özelleşmek ihtiyacı duyar. Yaşlıların bu özellikler i göz önünde bulundurularak ölenrilnemlerinalınmaması durumunda bireyyangın anında tahliyelerinde zorluklar yanşamaktadır. (Resim 2.1) Resim 2.1. Yaşlıların yangın anında tahliyesi (http:J /www.usatoday.com/news/nation) 3. Sürdürülebilir Mimari ve Yangın Snüımrdürülebilir mimarlık, yapı öncesi, kullaaşaması ve sonrası dönemlerindek i süreçte etkin kullanımın göz önünde bulundurulduğu ve kullanım sonrasında geri dönüşüm aşamalarının düşünüldüğü, üretimde yenilebilir enerji kaynaklarının tüketimineöncelikveren, insanların sağlıkve konforlarını koruyarak, suyun, enerjinin ve smı naal z yeömneenl i ikn geenr çeet kki lne şştei rki l ei l dnef ak ual lliay en ıtl ml e rai n tümüdür (Sev 2009). Yangın ise başlayacağı tahmin edilemeyen fakat çok hızla ilerleyen yapı ve insan sağlığı üzerinde son derece tahrip edici etkileri olan bir afettir. Yangın, erken müdahale edilmediği durumlarda yapının tamamen yıkılmasına neden olur. Tekrar kullanılamayacak durumda olan yapı tamamen yenilenmek ister. Bu durumda hem hasarlı yapının oluşturduğu atıklar çevreye zarar verir hem de yeni malzemelerin üretiminde enerji tüketimi ve toksit gazlar doğaya salınır. Doğal kaynakların gereksiz tüketimi sürdürülebilirliği olumsuz yönde etkiler. Yangın geçirmiş bir yapının ve malzemelerinin bu aşamadan sonra kullanılabilirliğinin sorgulanması, kolay yenilenebilmesi, öncesi ve sonrasında alınan tedbirlerin kullanıcının konforu ve sağlığı açısında olumlu etkiler yaratması sürdürülebilir mimarlık ilkeleri kapsamına girmektedir. Bu ilkeler doğrultusunda oluşturulacak stratejiler söz konusu yapının kullanım amacı ve kullanıcı özellikleri doğrultusunda şekillenir. Sürdürülebilirlik ilkeleri Sev'e göre üç grupta incelenmektedir. t Ydaöşnaemm id, öy an gp üı ds üö nt aesma ri ı mv e (yYaa pp ıı söonncr ae ss ıi t dinösanenmiçi]in tasarım (Doğal koşulların korunması, kentsel tasarım alan plant lKaamyan saı ,k i nysöannektoi mn f oi r(uE ni çei nr j itnai sna, r ı m ) suyun, malzemenin ve yapı alanlarının etkin kullanımı) gHüuvz uern l iek vi l kl eerlienrdi de eobl uuşstturar utel aj icl ear kd oyğarnugl t uı n sunda şekillenir. Sırası ile yangının çıkmaçs ı ön ı knmöensl ei nni nmeens ig, eh al l ebnemr vees ri i l m( u yegs i u, ny akpoı nn ısn trüksiyon seçimi), insan tahliyesi, duman kontrolü ve uygun donatı ve malzeme seçimi bu ilkeleri oluşturur. Yangın, ortamda tutuşma kaynağının, yakıtın ve oksijenin bulunması durumda her an her mekônda başlayabilir. Büyük mal ve can kayıplarına neden olacak oml aens i bi çui na föent i nc ebl i ak şbl aumüaçs ı nbı ni l eeşnegnei nl l ebni r aB ur anyuan gi çei nl mh ee sr i mn i ne keônngdeal lkei nyma negs ıi ngrei srkei nkii nr . belirlenerek yanıcı malzemelerin olabilecek tutuşma kaynaklarından uzak bir YANGIN • MAKALE 1 konuma yerleştirilmesi veya olabilecek alev veya kıvılcım kaynağının yakınına tutuşma sıcaklığı ve yanıcılık sınıfı yüksek malzemelerin uygulanması öngörülmektedir. Huzur evlerinde ise bu kriterlere ek olarak yaşlılar için sağlıklı bir ortam oluşturma çabası da eklenir. Bu nedenle mutfak ve tedavi amacı ile kullanılan elektrikli cihazların bulunduğu ortamlarda, alevin oluşması durumunda yangının ilerlemesinin engellenmesi ve söndürme işlemi sonrasında malzemelerin kolaylıkla temizlenerek tekrar kullanılması amacı ile yanıcılık sınıfı yüksek, modüler yapı malzeme ve bitirme elemanlarının kullanılması ön görülmektedir. Özellik l e huzur ev i bodrumlarının yaşlıların kullanacağı bez, ilaç gibi kolay tutuşabilen malzemelerin tavanda bulunan aydınlatmalara kadar ybüi rk saeykdr aı nfll aa rtdmaadneı np oyl aannı yı nodr aokl mi kaos ıl ,i ı vs ı en ay an kartonun kolayca tutuşmasına neden olur. Bu durum depolama şartlarının da yangın riskini yükselteceğini gözler önüne sermektedir. Yangının çıkması ile birlikte bireyin yangını fark etmesi, diğer kullanıcılara haber vermesi ve mekônı terk etmesi beklenir. Fakat yaşlılarda meydana gelen birtakım fiziksel ve psikolojik değişimler nedeni ile yl ear en ggı nöar en ı nf adrak lkı l iı kd ag öv rsat en ırşel acreı skat i ğr . l ıYkal ı şbl ıilrıektya gerçekl eşen en önemli fiziksel değişim beyin, merkezi sinir sistemi, çevre sinirler ve sonuçta kas sistemi üzerinde etkili olur. Zamanla yaşlı kişileri n hareketyetenekl eri, uyum ve fonksiyonlarında zayıflamalar görülür. Sinir-kas çalışma yeteneğindeki zayıflama, dışarıdan gelen bir dürtüye ani tepki vermelerini engeller. Ayrıca damar hastalıkları beyin kan dolaşımının sonuçta beynin oksijenlenmesinin azalmasına neden olarak yaslı kişinin aniden ortaya çh ıızkdaan dreuar ukmsiyl aorna vkearrşmı bei l iyneçtl ievneeyğeintienrli zbai r yıflamasına neden olur. (Alkan 2008). Bu durumlar yangının algılanmasını oldukça güçleştirir. Yaşlı birey alev ve dumanın neAr endl aedn ı ğkı adyunr uamk l adnadi sı ğeı nbı i r as ün rl ae ynaemy aa ypaabc ial i r . ğı konusunda bocalar (Demirel 2009). Bu YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 141 1 87
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=