YANGIN - MAKALE nedenle çoğu yaşlının refakatçi ile birlikte tahliye edilmesi söz konusudur. Yaşlıların bu özel durumlarından dolayı, en azından refakatçilerin gelmesine kadar onları en kısa zamanda harekete geçmelerinin sağlanması amacı ile alarmların hem sesli (siren ve anons şeklinde) hem de ışıklı olarak devreye girmesi sağlanmalıdır. Yangında alevler ortamda yeterli yakıtın bulunması durumunda hızla tüm mekôna yayılır. Yangınlarda ölümlerin asıl nedenini oluşturan duman ise yangın mekônının yanı sıra tüm kaçış yollarına da yayılarak tahliye işlemini güçleştirir. Bu nedenle kaçış yolları görüş mesafesini azaltacak ve solunumunu olumsuz etkileyecek şekilde duman ile dolmadan önce tüm bireylerin yangına ve dumana karşı güvenlikli bölgelere tahliyesinin hızlı bir şekilde ger çekleşmesi gerekir. Yapının hızla tahliye edilmesi söndürme işlemlerinin de en kısa zamanda başlayarak tamamlanmasına imkôn verir. Fakat yangını ilk fark edilmesi ile birlikte insanlar ne tarafa yöneleceği veya nasıl gideceği konusunda yardıma ihtiyaç duyar (Demirel 2009) Yaşlılar yangını algılasalar bile kas ve kemik sisteminin zayıflaması veya diğer haslıklardan dolayı tek başlarına hareket edemeyebilirler. Çoğu bireyin baston, tekerlekli sandalye hatta yatakları ile birlikte mekônı terk etmeleri söz konusu olmaktadır. Bu durum öncelikle alarm sistemin aktive olması ile birlikte huzur evinde görevli personelin nasıl davranacağı konusunda bilinçlendirilmesi ile de hızlanır. Tahliye süresinin bu nedenlerden dolayı uzaması, yapının çökmeden stabilitesini daha uzun süre korumasını gerektirir. Yangın ne kadar hızlı söndürülürse yapı da o kadar az zarar görür ve yangın sonrasında malzemelerin tekrar kullanılabilirlik oranları da artar. Bu durum, sürdürülebilirlik ilkeleri doğrultusunda, malzeme üretiminde ve uygulanmasında enerjinin etkin kullanımına ve yangına dayanımı yüksek malzeme seçimi ile malzemenin etkin kullanım stratejileri kapsamına girmektedir. Bu nedenle özellikle yangın riski yüksek veya kullanıcı profilinden dolayı tahliyesi • asi YANGIN ve GÜVENLiK SAYI 141 oldukça güç olan yapıların, yangın karşısında stabil davranış sergileyecekve uzun süre ayakta kalmalarını sağlayacak yapı malzemelerinden oluşturulması gereklidir. Günümüzde çoğu yapı betonarme olarak inşa edilmektedir. Betonda çimento ile yer değiştirilerek kullanılan uçucu kül, silis dumanı, yüksek fırın cürufu gibi katkıların kullanılması çimento üretimi sırasında sarf edilen enerjinin ve atmosfere yayılan sera gazların azalması yönünde sürdürülebilirlik açısından kaynakların etkin kullanımı ve çevreye verilen zararların azaltılması yönünde faydalar sağlamaktadır. Ayrıca bu yöntem ile daha uzun süre yapısal bütünlüğünü koruyan betonun, yangın son rasında ufak onarımlar geçirerek hizmet ömrüne devam etmesi söz konusu olur. Yangın geçirmiş biryapıda malzemelerin sonradan kullanabilirliğini etkileyen en önemli etken söndürme işleminin verdiği hasarlardır. Dayanımı arttırılmış yüksek performanslı betonlarda söndürme de kullanılan köpükve suların verdiği hasarlar da en az düzeye çekilebilmektedir. Yaşlıların hareket kabiliyetleri, zamana bağlı olarak, iskelet, kas ve sinir sitemlerinde oluşan birtakım rahatsızlıklardan dolayı yavaşlar. Huzur evinde barınan çoğu yaşlı ise yatağa bağımlı olarak yaşamlarını sürdürürler. Yaşlıların bu özellikleri huzur evlerindeki tahliye ilkelerinin 3 aşamada gerçekleştirilmesi ilkesini doğurmuştur. Bunun için bu yapılarda her katta yangına dayanıklı ve duman sızdırmaz kompartımanlar oluşturulmalıdır. Birinci aşama yataytahliye, tüm kullanıcıların aynı kattaki yangın ve duman kompartımanlarına alınarak yangının kontrol altına alınması. İkinci aşama dikey tahliye, kullanıcıların bir alt kattaki kompartımana aktarılmaları ve üçüncü aşamada ise tüm yapının tahliyesi söz konusu olacaktır. Yatay tahliye tekerlekli sandalye baston veya sedye ile taşınan yaşlıların merdiven kullanmadan kolaylıkla güvenlikli alana taşınmasına olanak sağlar. Fakat mutlaka her huzur evinde bu araçlar ile taşınan yaşlıların dikey tahliyesine olanak verecek yangın merdiveni veya rampaların uygulanması gereklidir. Merdivenlerinde özellikleri de bu sorunlar doğrultusunda şekillenmelidir. Özellikle dönel merdivenlerden ve Resim 3.1 'de belirtilen merdivene ulaşımı mobil yalar ile engellenmiş bir yangın çıkışı ve rıhtsız yaşlıların kullanımına uygun olmayanyangın merdivenlerinden kesinlikle kaçınılmalıdır. Merdivenlere göre rampalar veya yapıya dış cepheden entegre edilen portatif hasta asansörleri ile yaşlıların dikey tahliyesi gerçekleşti rilebilir. Fakat rampaların eğimi ve genişlikleri tekerlekli sandalye veya sedyeli taşımaya uygun olarak tasarlanmalıdır. Resim 3.2'de Japonya'daki bir huzur evinin yangın kaçış rampası görülmektedir. Fakat eğimi ve genişliği sağlıklı ve yürüyerek kaçabilen bireyler için tasarl anmıştır. Yaşlıların dikey tahliyesi için mutlaka yangın basamak yüksekliği en fazla 1 7 Resim 3.1. Bursa'da bir huzur evinde yangın çıkışı (Zuhal Şimşek arşiv). Resim 3.2. Japonya'da bir huzur evi, yangın kaçış rampası (ttp://farm4.static. flickr. com)
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=