KAPAK KONUSU - MAKALE gruplar arasında önemli ve öncelikli bir konuma sahiptir. Yasal düzenlemeler iş kazaları şöyle tanımlanmaktadır; "İş kazası; a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, d) Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, e) Sigortalıların, işverence sağlanan bi r taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır" (5). İş kazaları, neden olduğu yaralanma, sakat kalma ya da ölüm gibi durumlar nedeniyle, yaşamını sürdürebilmek için kaçınılmaz biçimde iş ortamında bulunan işçileri olumsuz etkilerken, diğer yandan da neden olduğu işgücü ya da mal kaybına bağlı olarak ekonomik gelişimi de olumsuz etkilemektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine (6) göre ülkemizde 2009 yılında yaşanan iş kazalarına yönelik genel tabloyu şu şekilde tanımlamak olası : 2009 yılında oluşan iş kazası sayısı 64.3 l 6'dır. Bu kazalarda l 1 71 işçi ölmüş, 1 668 sürekli iş göremezlik gerçekleşmiştir. İş kazasına bağlı geçici iş göremezlik olgularında 1 .520.563 günü ayakta, 51 .543 günü hastanede yatarak olmak üzere toplam 1.572.106 işgünü kaybı gerçekleşmiştir. En çok iş kazası gerçekleşen işkolları 8,193 kaza ile kömür ve linyit çıkartılması (%1 2.7), 7.314 kaza ile makine teçhizat hariç metaı ürün imalatı (% 1 1 .4), 4.8 1 9 kaza ile ana metaı sanayi (%7.5), 3.771 kaza ile tekstil ürünleri imalatı (%5.9) ve 3,569 kaza ile metalik olmayan ürün imalatıdır (%5.5). En sık ölüm gözlenen 3 işkolu l 28 ölüm ile bina dışı yapıların imalatı (%l O.9), 36 ölüm ile kara taşıma ve boru hattı taşıma (%3. 1) 461YANGIN ve GÜVENLiK SAYI 143 ve 28 ölüm ile özel inşaat faaliyetleridir (%2.4). Buna karşılık, söz konusu sektörde çalışan işgücünü dikkate alarak hesaplanan standardize iş kazası oranının en yüksek olduğu 5 işkolu ise sırasıyla kömür ve linyit çıkartılması, ana metal sanayi, mobilya imalatı, motorlu kara taşıtı ve römork imalatı ve makine teçhizat hariç metal ürün imalatıdır. İş kazası geçiren işçilerin meslekleri incelendiğinde kazazedelerin 26.491 'i (%41 .2) sanatkarlar ve ilgili işlerdeçalışanlar, 2 1 .954'0 (%34. l ) ise nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlardır ve bu gruplar kazazedelerin %75.3'ünü oluşturmaktadır. Türkiye'dekl iş kazaları tablosunu SGK verileri üzerinden izlemeye devam edecek olursak, meslek hastalıklarında 48 olan ağırlıklı yaş ortalaması iş kazalarında 33'dür. İş kazalarının 9.724'0 (%1 5. 1 ) 1 824, 16.22l'i(%25.2)25-29, 13.418'i(%20 .9) 30-34, l 0.701 'i (%1 6.6) 35-39, 8.062'si (% 1 2.5) ise 40-44 yaş grubunda oluşmuştur; buna göre kazazedelerin %90.3'0 1 844 yaş arasındadır. En sık üç kaza nedeni l l .392 (%1 7. 7) kaza ile düşen cisimlerin çarpıp devirmesi, 9.685 (%1 5. l ) kaza ile makinelerin sebep olduğu kazalar ve 8.364 (%1 3) kaza ile kişilerin düşmesidir. En sık yaralanan vücut bölgeleri olarak 36.636 kazada üst ekstremite (%50.7), 16.604 kazada alt ekstremite (%25.8) ve 4. l 1 3 kazada kafa (%6.4) bölgeleri dikkati çekmektedir. Kaza sonucu oluşan yaraların 26. 743'0 (%4 1 .6) yüzeysel yaralanma ve açık yara şeklindeyken, l 4.697'si (%22.9) ezik ve çürük, 9.184'0 (%1 4.3) ise kırık şeklindedir. SGK verilerine göre Türkiye'de çalışan 9.030.202 işçinin 5.586.744'0 (%61.9) 50'den az işçi çalışan işyerlerinde çalışmaktadırve iş kazalarının 40.67 1 'i (%63.2) de bu işyerlerinde oluşmuştur. Bu durum ilk bakışta normalmiş gibi görünse de, bu işyerlerinin işyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturulması zorunlu olmayan işyerleri dikkate alındığında oldukça kritik bir noktayı ifade etmektedir. Başka bir ifade ile, Türkiye'de iş kazalarının yaklaşık 2/3'0 "kontrolsüz" alanlarda oluşmaktadır. Kazaların 33.467'si (%52) vardiyanın ilk üç saatinde oluşmaktadır. Türkiye'de 2009 yılında sigortalı işçi sayısı 9.030.202 iken prim tahakkuk eden toplam gün sayısı 2.915.404.372'dir (6). Buna göre sigortalı bir işçi ortalama 322.9 gün çalışmış olmaktadır. Aynı yıl için 1 00 işçiye düşen iş kazası sıklık hızı 0.62, l milyon iş saatine düşen iş kazası sıklık hızı ise 2. 76'dır (6). Yukarıda aktarılan sayılar ne yazık ki sadece kayıt l ara giren olgulardan oluşmakta
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=