KAPAK KONUSU - MAKALEI CNG istasyonlarında Gaz Giriş Borusunda Çıkan Yangının Etkileri (2. Bölüm) CNG istasyonunda yangın birçok noktada çı- radyasyon ile yayılan ısı miktarını değiştirir, ilk kabilir. Bunlardan bir tanesi yeraltına döşenmiş patlamada veya daha sonra oluşan şarapgaz giriş borusudur. Bu borunun göreceği hasar nel etkisini önceden tahmin etmek zordur. Bu yüzünde delinerek gazın tahliyesi ve tutuşması yüzden mesafeler tesbit edilirken her ihtimalin ciddi zararlara sebebiyet veren bir alev oluştu- sıfır zarara indirilmesi mümkün olmayabilir ve rur. İnsanlar kapalı yerlerde bu alevin radyasyon yetersiz oldukları düşünceleri doğabilir. Ancak etkisinden korunabilirler, yalnız ısının etkisi kapalı tecrübeler gaz kaçaklarının çoğunda gazın alanıda tutuşturacak seviyede olabilir. tutuşmadığını göstermektedir. C.Rodes'in {l} "Doğalgaz boruları yaklaşma Tesis kurulma aşamasında bu boru döşenirken mesafeleri" adlı makalesinde boru yangınlarını teknik personel makine montajları, müşteri irdeler. Yazara göre doğal gaz boruları birçok tesisatları, ısıtma gruplarının imalatları gibi sebep dolayısı ile zarar görebilir, boru üzerinde özel işlere yoğunlaşmak zorunda kalmaktadır. oluşan delik et kalınlığının 4 katına ulaştığı za- Hattın onaylanması dağıtım firması tarafından man, deliğin karşı tarafında oluşan gerilmeler yapılacağı için bütün sorumluluğun onlarda ve malzemenin akma gerilmesini geçer ve boru denetim firmasında olduğu düşünülür. Aslında eksen boyunca yırtılır, kesit alanının birkaç katı uzunlukta bir yarık ortaya çıkar. Bu yarıktan borunun her iki tarafından gelen gaz mümkün olan en büyük hızla boşalmaya başlar. Çıkan gaz etrafındaki toprağı ve dolgu malzemesini boşaltarak bir krater oluşturur. Bu esnada bir jet uçağının kalkışta çıkardığı sese benzer bir ses çıkartır. Gaz çıktıktan sonra hava ile karışmaya başlar, %5- 1 5 oranında karıştığı anda bir ateş kaynağı ile karşılaşırsa, tutuşur ve patlar. Gaz tahliyesi esnasında tutuşmazsa, uzak mesafelere gidebilen bir bulut oluşturur. Kaçan gazın tutuşması hemen olmazsa, gecikmeli olarak ya merkez yerinde tutuşur yada bulutun gittiği bir yerde tutuşarak fotoğrafmakinası flaşı patlar gibi geriye yanarak döner. Tutuşan gaz borudan gelen gaz ile beslenerek yanmaya devam eder. Bu aşamada yangını söndürmek mümkün değildir. Alevbitene kadar çevresini şiddetle ısıtmaya ve yakmaya devam eder. Bu alevden insanlar kapalı yerlere sığınarak korunabilirler. Güvenlikli mesafelerin tespiti bu olaydaki değişkenler yüzünden farklı olabilir. Rüzgarın durumu çok sorumlunun olması sorumlu sorununu çıkartır. İzolasyonlara dikkat edilmezse, kanallar doğru kazılmazsa, vibrasyon altında kalabilen bu boruların etrafındaki dolgu kumundaki taşlar ayıklanmazsa, şartnamelere uyulduğu takip edilmezse, üretim başladığı zaman korunmaz ise biri gider akü suyunu kanalın üstüne boşaltırsa bu giriş borusu birçok sorun çıkarabilir. Yazını devamında termal radyasyon etkisi C.Rhodes in metodlarıyla incelenecektir. Yalnız termal radyasyon etkisi yangının düzensizliği patlamalar ve alev topu oluşumu bittikden sonra kalan düzenli bir etkidir, yoksa gecikmeli patlamada oluşan basınç etkisi bundan kat kat fazla olabilir. Patlamanın şiddetini patlamaya katılan gaz miktarı ve fiziksel konum belirler. İlk patlamaya katılan gaz miktarı borunun yırtılma ve ateşleme noktası arasındaki mesafe ile değişir. Kapalı, kısmen kapalı yerde patlarsa şiddeti artar. Mesafe artarsa patlama ve alev topu büyür. Patlama ilk saniyelerde oldukdan sonra ortada sabit yanan bir alev jeti kalır ve gaz yayılımını etkiler, ateşleme noktası etkinin belirli mesafelere ısı yayarak çevresini yakmaya başladığı yeri ve şiddetini belirler, yangının isli başlar. İlk patlamadan sonra yangın ile görevli olması örneğin kanopinin tutuşarak isli yanması personelin kendini toparlaması, gazı kesmeye, CNG istasyonunda yangın birçok noktada çıkabilir. Bunlardan bir tanesi yeraltına döşenmiş gaz giriş borusudur. Bu borunun göreceği hasar yüzünden delinerek gazın tahliyesi ve tutuşması ciddi zararlara sebebiyet veren bir alev oluşturur. İnsanlar kapalı yerlerde bu alevin radyasyon etkisinden korunabilirler, yalnız ısının etkisi kapalı alanı da tutuşturacak seviyede olabilir. ________ _____ Kamil TÖZEREN Makina Mühendisi YANGIN ve GÜVENLiK SAY! 1471 65
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=