• • • =ı=t;nnin öıLüıiıiii / Tecnnicaı Notes • Dr. Turgut AllrUN rAiEnüstriyelHijyen ve is Güvenliği Bölüm Seli MESLEKSEL DERi HASTALIKLARI Deri hastalıkları hemen tüm endüstrilerde oldukça sık rastlanan bir sağlık problemidir. İstatistiklere göre iş yerlerinde rastlanan tüm meslek hastalıklarının ortalama üçte ikisi ve iş günü kayıplarının yarısını deri ile ilgili hastalıklar oluşturmaktadır. Mesleksel deri hastalıkları genel olarak iki sınıfa ayrılır; Birincil tahriş (irritation) dermatitleri ve duyarlılaşma (sensitization) dermatitleri. Hemen herkes sürtünme, sıcak, soğuk, asitler, alkaliler ve organik solventler gibi tahriş edici faktörlerden kaynaklanan birincil dermatitlerden zaman zaman şikayetçi olur. Bunların oluşumu, yüksek miktarlarda tahriş edici ile ani etkilenme ya da az miktarlarda fakat sürekli temas sonucunda ortaya çıkar. Duyarlılaşmadermatitleri ise etkilenilenbirfaktörün yarattığı alerjik reaksiyondur. Mesleksel alerjiler genellikle uzunca bir zaman süresinde ortaya çıkar. Bu süre, kişinin yapısına ve yatkınlığına bağlı olarak birkaç günden birkaç aya kadar değişebilir. Kişide duyarlılaşma oluştuktan sonra, buna neden olan madde ya da faktörün çok küçük bir miktarı bile şjddetli alerjik reaksiyona neden olur. Organik çözücüler, formaldehid, kromik asit gibi bazı maddeler hem birincil, hem de duyarlılaşma dermatitleri oluşturabilirler. Mesleksel dermatit oluşturabilen faktörler genelde kimyasal, mekanik, fiziksel ve biyolojik olarak sıralanabilir. a) Kimyasal faktör/er:Üretim endüstrisinde görülen mesleksel dermatitlerin en başta gelen nedeni kimyasal maddelerdir. Endüstride kullanılan ya da üretilen binlerce kimyasal madde birinci tahriş edici (primary irritant) sınıfına girmektedir ve her yıl, yüzlerce, binlerce yeni bileşik katılmaktadır. Kimyasalların oluşturduğu dermatitler derece ve şekil bakımından maddeden maddeye değişiklik gösterir. Örneğin sülfürik asit, nitrik asit, sodyum hidroksit gibi maddeler bulaştığı canlı dokuları derişimlerine bağlı olan bir hızla tahrip eder ve kimyasal yanıklaroluşturur. Öteyandansert sabunlar, çözücüler ve deterjanlar çoğu kez tekrarlanan ve uzun süreler devam eden temaslar sonucunda yukarıda sözü edilen asit ve kostiklerden daha hafif tahrişlere neden olurlar. Bu türlerin dışında yağlar ve mum benzeri maddeler derideki kıl dipleri, terbezleri vb. gözenekleri kapatarak yağ aknesi denilen siyah noktalar ve sivilceler oluşturabilirler. Deri üzerinde kuruyarak sertleşen boya, vernik vb. materyal, bunların temizlenmesi sırasında derinin koruyucu tabakası ile birlikte kalktıklarından deri, enfeksiyon ve her türlü tahrişe çok duyarlı bir duruma gelir. Trikloroetilen, metil kloroform gibi bazı organik çözücüler yağları çok iyi çözebilirler (degreaser), bu niteliklerinden dolayı insan derisi ile temas ettiklerinde derinin ürettiği doğal yağları da giderdiklerinden cilt, enfeksiyonlara açık, çatlak ve kuru bir hale gelir. Kömür katranı, içerdiği bazı bileşenlerden dolayı üst deri hücrelerinde birtakım değişikliklere, örneğin normalin üzerinde büyümeye neden olabileceğinden cilt kanseri riski ortaya çıkar. Deriye bulaşan katran, ham petroller ve bazı tluoresan boyalar deride ışığa, (ultraviyole ışınlarına) duyarlılık oluştururlar. Böyle derilerde güneş yanıkları daha derin ve şiddetlidir. Bu durumda da kanser riski aratacaktır. b) Mekanik Faktörler: Yinelenen sürtünme, basınç ve çarpmalar, yüksek sıcaklık ve terleme sonucu yumuşayarak duyarlılığı artan deride mesleksel dermatitlere neden olurlar. Bu tür dermatitlerin oluşmasında sık rastlanan bir neden fiberglas, cam yünü v.b. liflerin derinin kıvrımları arasına girerek aşırı kaşıntı yapmasıdır. Kişinin, bu bölgeleri kaşıması dv ee ryian l egri ey sgi l iet rmi ne s isnüer ,t üdnomk ue sl ai ,r ı b zue dme laedmd ee sl ei nr ei n n de ad he na olması sonucunda organizmada "yabancı madde reddetme" reaksiyonları ve enfeksiyonlar oluşur. c) Fiziksel Faktörler: Bunlar arasında sıcak, soğuk, güneş ışığı, elektrik arkı, plazma kaynağı ışımaları, x ve gamına gibi iyonlayıcı ışınlar sayılabilirler. Örneğin sıcak suyun yumaşattığı deride çamaşırcı dermatitleri oluşabildiği gibi aşırı soğuğa maruz kalan derinin sertleşmesi çatlamalaryapacaktır. İyonlayıcı ışınlarda YANGIN VE GÜVENLİK DE RGİSİ SAYl· 15
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=