1 KAPAK KONUSU -MAKALE Jet Fan Tasarımında Sistem Sunumu Yaklaşık 10 yıl öncesine kadar kapalı otoparkın havalandırılması, sadece kanallı sistemler ile kiri/ havanın egzoz edllmesi ve taze havanın içeriye verllmes/ ya da doğal olarak içeriye alınması teme/inde yapılmaktQYdı. ____ _ _____ Erdal ÖZÜNTÜRK Makine Mühendlsl(Kocaell Ün.) Alronn Havalandırma ve Kllma Sistemleri Sanayi Dış Tlc. Ltd. Ştl. - 1 YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 153 • 62 Giriş Kapalı otoparklarda yangın olaylarında açığa çıkan duman, neredeyse hiçbir kısıtlama ile karşılaşmadan hızlı bir şekilde bölmeler arasında hareket etmesinden dolayı oldukça tehlikelidir. Bu bölmelerin geniş olması ve otopark yüksekliğinin az olması duman serbest alt tabaka derinliğini azaltır, bu nedenle duman bütün otoparka yayılırken görüş alanı bozulmasına neden olur ve yangının çıkış noktasını belirlemek güçleşir. Yaklaşık l O yıl öncesine kadar kapalı otoparkın havalandırılması, sadece kanallı sistemler ile kirli havanın egzoz edilmesi ve taze havanın içeriye verilmesi ya da doğal olarak içer i ye alınması temelinde yapılmaktaydı. Bu sistem aynı zamanda yangın durumunda duman tahliyesi için de kullanılmaktaydı. Kanallı sistemlerin kurulum, maliyet, ergonomi gibi konularda hantal ve kullanışsız kalması, daha yenilikçi ve ergonomik olan jet fan sistemlerinin özellik l e son dönemlerde oldukça yaygınlaşmasına yol açmıştır. Jet fan sisteminde temel mantık, jet fonların gerekli durumlarda momentum oluşturarak dumanı, egzoz edilen açıklıklara (şaftlara) yönlendirmesidir. Bu sistem bütün halinde temiz havanın tüm kapalı alanda düzgün yayılımı ve egzoz edilmesi konusunda büyük avantajlar sağlar. Jet Fan Sisteminin Diğer Sistemlere Göre Avantajları Jet fan sistemlerinde otopark içinde şafttan itibaren bir kanal olmadığından sistemin dış basınç kayıpları daha az olacaktır. Dolayısıyla jet fan sistemlerinde kullanılan fonların motorlarının güç tüketimleri daha az olacak ve işletim maliyetleri daha düşük olacaktır. Kanallı sistemlerde kirli havanın egzoz edildiği menfezler i n %50'si tavan seviyesinde, %50'si yer seviyesinde yapılmaktadır. Jet fan sistemleri tavan seviyesinden hızlı bir ak ı ş sağlayacağından yer seviyesindeki ağır gazlar da oluşan itkiden kaynaklı olarak akışa karışarak egzoz şaftına yönlenir. Yangın durumunda dumanın başlangıçta tavan seviyesinde katmanlaştığı düşünülürse kanallı sistem yangının ilk başlarında kapasitesinin sadece %50'sini kullanacaktır. Duman yere çökmeye başladığında da standartlarda belirtilen görüş seviyesini sağlayamayacaktır. Jet fan sisteminin diğer bir avantajı da senaryolara göre otoparkı bölmelere ayırarak olası bir yangında dumanın çıktığı bölgede kontrol edilmesinin sağlanmasıdır. Yani kanallı sistemde duman tahliyesi yapılabilmektedir ancak duman kontrolü sağlanamamaktadır. Jet fonlar tünellerde sadece akışı yönlendirmek ve eğer akış hızı kritik hızı geçerse geri katmanlaşmayı engellemek için kullanılır. Otoparklar çok daha geniş bölgeler olduğundan akış kontrolü çok daha komplekstir. Jet fonlar dumanın enlemesine yayılmasını engellemelidir. Bunun içinde doğru bir tasarım gerekmektedir. Jet fan sistemi bir bütündür. Sisteme dair her aşamanın çok iyi bir şekilde ve dikkatlice ele alınması gereklidir. Tqsarım ve CFD ile otopark analizleri sistemin tasarımındaki önemli adımlarındandır. Bunlarlç:ı beraber üretim, otomasyon ve servis de çok önemlidir. Üretim Ar-Ge ile desteklenmelidir. Jet Fanlı Sistemlerin Tasarlanması Jet fonların temel görevi gerekli olduğunda momentum oluşturarak dumanı, egzoz edilen açıklıklara(şaftlara) yönlendirmek olduğu için, göz önünde bulundurulması gereken en
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=