• 48 1KAPAK KONUSU - MAKALE dece otomatik sprinkler sistemi yapılma- cakolan sprinkler koruma alanı maksimum sı yeterlidir. a) Köpük l ü baskın sprinkler sistemi ve tamamlayıcı sistem (uçak kanat alanı 279 m2'nin üzerinde olduğunda kanat altı monitor sistemi veya yüksek genleşmeli köpük jeneratörü), b) Otomatik sprinkler sistemi ve düşük seviyeli düşük genleşmeli köpük sistemi, c) Otomatik sprinkler sistemi ve düşük seviyeli yüksek genleşmeli köpük sistemi. Tüm seçenekler için ilave olarak aşağıdaki sistemlerin de tasarlanması gerekmektedir: • Hangarda manuel kontrol için ilave olarak köpüklü yangın dolabı sistemi, • Hangar içinde depo, ofis gibi alanlar otomatik sprinkler sistemi, • Hidrant sistemi. Hangar içerisinde yangın riski oluşturan ana madde uçak yakıtıdır. Büyük bir yakıt sızıntısı erkenden fark edilmez ve alev alırsa hızlı bir şekilde uçağı ve çevresindeki alanı içine alabilir. Kaza ile yakıt sızması riski kanat altında bulunan alanda en yüksektir. Olası alev alma sebepleri arasında statik elektrik boşalması, elektrik sistemlerinin arıza yapması ve bakım faaliyetleri gösterilebilir. Ayrıca, bazı uçaklarda yakıt ısıtıcıları bulunmaktadır ve bu ısıtıcılar ortamda yanıcı yakıt buharı oluşması riskini artırmaktadır. Uçakların kanat altında yangın riskinin yüksek olması nedeni ile hem uçak, hem de hangar için yangın söndürme sistemi dizayn edilmelidir. Dolayısıyla hangarda köpüklü baskın sistem kullanmak, ilave olarak kullanılan monitör sistemle birlikte hangarın ve uçağın korunmasını sağlamaktadır. Günümüzde de hangarlar için en çok kullanılan sistem köpüklü baskın sistemdir. Köpüklü Baskın Sprınkler Sistemi l .Seçenek Hangarlar için birinci seçenek köpüklü baskın sprinkler sistemidir. Köpüklü baskın sistem zon alanı 1 394 m2'yi geçmemelidir. Çalışması gereken zon sayısı hangarda yer alan uçak sayısına ve uçak büyüklüğüne göre belirlenmelidir. Hangarda kullanıla1 YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 156 12 m2 olmalıdır. Sprinkler arası mesafe veya branşmanlar arası mesafe en fazla 3. 7 m olmalıdır. Kullanılacak olan sprinkler açık tip olmalıdır. Orifisi 6.4 mm'den az olmamalıdır. Standart sprey sprinkler için köpüklü baskın sistem tasarım yoğunluğu 6.5 lt/dk.m2'den az olamaz. Uçağın kanadı altındaki alana AFFF köpük su karışımını atmak için monitör veya yüksek genleşmeli köpük jeneratörü kullanılmalıdır. Uçak kanat alanı 279 m2'nin üzerinde olduğu durumda monitor tasarımı gerekmektedir. Hangarda birden fazla uçağın bulunması durumunda kanat alanı 279 m2'den daha küçük olsa bile kanat alt ı bölgesi için bir monitor sistemine ihtiyaç olabilmektedir. Monitor sistemi, uçağın altında belirlenen alanı kapsayacak şekilde tasarlanmalıdır. Tasarımın amacı sistem devreye girdikten sonra 30 saniye içerisinde yangını kontrol altına almak ve 60 saniye içerisinde söndürmektir. Monitor yerleşimi için uygun konum belirlenmelidir. Monitor ile korunacak en uzak nokta arası mesafe ölçülmelidir. Bu mesafeye kadar atım yapabilen monitor nozulu seçilmesi gerekir. Monitör nozulu minimum giriş basıncı, nozulun K faktörüne bağlı o l arak seçilmektedir. Monitörün tarama açısı, alanı koruyabilecek açıda seçilecektir. Taranacak minimum alan büyüklüğü kanat altı ve kanat orta kısmı kesit alanı toplamıdır. Şekil l 'de gösterildiği gibi monitörün taradığı alan ark şeklindedir. Bu nedenle uçak gövdesi ve kanat alanından daha büyük bir alanı taramaktadır. Gerekli monitör debisi, nozulun taradığı alan ile yoğunluğun çarpımı ile bulunur. Yoğunluk 4.1 lt/dak/m2 olarak alınacaktır. Sistem su ihtiyacı belirlenirken iki adet monitör çalışacağı düşünülmelidir. Monitör yerine yüksek genleşmeli köpük sistemi seçeneği yapılması halinde, tasarım l dk içerisinde 90 cm yükseklikte köpük oluşturacak şekilde tasarım yapılması gereklidir. Hangarda manuel kontrol için ilave olarak köpüklü yangın dolabı sistemi gerekmektedir. Her bir yangın dolap debisi 227It/dak'dır. İki adet dolabın ayını anda çalışacağı kabul edilmelidir. HanŞekil 1. Kanat Altı Monitör Yerleşimi garda kullanılacak olan hidrant sistemi için gerekli olan su debisi 1893 lt/dak'dır. Su ihtiyacı belirlenirken dikkate alınması gerekmektedir. Hangarlarda draft perdeleri kullanılmalıdır. Draft perdelerinin amacı algılama sisteminin performansını artırmak ve sprinkler tepki süresini aza�maktır. Draft perdeleri ile bölünen alan 697 m2'den fazla olmamalıdır. Draft perdelerinin 697 m2 ile sınırlı olmasının sebebi, algılama sistemi tepki süreleri ile ilgilidir. Draft perdeleri yanıcı çatı ile taban arasındaki yüksekliğin l /8'inden az o l mamalıdır. Otomatik Sprinkler Sistemi Ve Düşük Seviyeli Düşük Genleşmeli Köpük Sistemi -2.Seçenek Hangarlar için ikinci seçenek, otomatik sprinkler sistemi ve düşük seviyeli düşük genleşmeli köpük sistemidir. Kullanılacak olan sprinkler sistemi ıslak borulu veya öntepkili olmalı ve NFPA l 3'e göre dizayn edilmelidir. Sprinkler borulaması için NFPAl 3'e göre hidrolik hesaplar yapılmalı ve maksimum zon alanı 4831 m2'yi geçmemelidir. Sistem tasarım yoğunluğu 6.9It/dk.m2'den az olmamalıdır ve s i stem operasyon alanı 1394 m2 olmalıdır. Sprinkler K=5.6 veya K=8.0 olmalıdır. Kullanılacak olan sprinkler 79 C'ye duyarlı ve hızlı tepkili olmalıdır. Yüksek ortam sıcaklığına sahip yerlerde 93 C'ye duyarlı ve hızlı tepkili sprinkler kullanılmalıdır. Düşük seviyeli köpük sistemleri, tüm uçak depo ve servis alanına köpük dağıtacak şekilde tasarlanmalıdır. Tasarımın amacı, 3 dakika içerisinde köpük çö-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=