1 YANGIN - MAKALE Duman Kontrolünün Önemi • 80 Dumanın HVAC sistemlerinden geçerek yayılmasının önlenmesi ve gelecek hayat kurtarılması binaya gelecek zararı en aza indirmek bakımından çok önemlidir. Dumanın solunması nedeniyle meydana gelen ölümler, yanma sonucu meydana gelen ölümlerin sayısından kat kat daha fazladır. İlginçtir ki, HVAC sistemleri için tasarlanmış gelişmiş duman azaltma yöntemlerinin gelişiyle duman soluması nedeniyle oluşan ölümlerde azalma olmuştur. Tasarımcı ve montajcıya daha fazla esneklik sağlayan yeni yangın/duman damperleri piyasaya sunulmuştur. Uygun montaj ile beraber mevcut yasaların ve tesisat kurallarının bilinmesi hayat kurtarabilir. _____ _ -----Tom EDWARDS Kaynak: www.esmagazine.com 1 YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 157 Ulusal Yangınla Mücadele Derneği'ne (National nedeniyle akciğerlerde gerçek bir zarara yol aç- Fire Protect i on Association (NFPA)] göre yangında ması oldukça nadirdir. Soluma yaralanmasının duman soluması nedeniyle meydana gelen ölümlerin sayısı, 2002 yılı ölüm kayıtlarına göre yanmadan kaynaklanan ölümlere nazaran 2-1 oranındadır, bu oranın ı 999 öncesi ölüm kayıtları na bakıldığında 3-l olduğu görülür. Ayrıca yangın dumanı solumanın her yıl yanma kurbanlarında meydana gelen ölümlerin yüzde 60-80 oranında ası l nedeni olduğu da görülür. Genellikl lerini gönüllü olarak tehlikeye atan itfaiyeekce iln e d rin i tehlikeye karş ı bağışıklıkları yoktur (NFPA kayıtlarına göre 2003 yılında duman soluması nedeniyle yaralalan itfaiyeci sayısı 2890'dır). Tanım olarak solumayla yaralanma solunum yolları ve akciğerlerde ısıl veya kimyasal ralanmalara yol açacak aşırı ısınmış gazla y r ı a n, buharın, sıcak sıvıların veya eksik yanma sonucu ortaya çıkan zararlı ürünlerin solunmasıdır. Tüm doğal ve insan yapısı ürünlerin yanması sol mayla yaralanmanın tipik özelliği olan solunum u yolları ve akciğerlerde değişiklik meydana getiren aralarında hidrojen siyanür, aldehitler, hidroklorik asit ve akrolein de bulunan çeşitli kimyasalların oluşmasına neden olur. Yaralan ma ses tellerinin üzerinde veya altında veya her ikisinde de aynı anda meydana gelebilir. Ses tellerinin üst kısmında meydana gelen yaralanmalara genel olarak sıcağın solunması sebep olurken ses telleri altında meydana g len yaralanmalara genellikle toksinler ve ço e k küçük parçacıklar neden olur. Kuru sıcağın alt solunum yollarına kadar kolaylıkla işleyememesi 2000 yılına ait Uluslararası İnşaat Yasası Kısım 101. 3 (amaç) "Bu yasanın amacı kamu sağlığı, güıenliği ve yapının sağlamlığı vasıtasıyla genel refahı, yapıların giriş-çıkışını sağla;an elemanları, binanın sağlamlığını, sıhhi tesisatı, yeterli havalandırması, enerjinin korunması ve binanın çevresinden ka;naklanan yangın ve diğer tehlikelerden dola;ı can ve mal güıenliğinin sağlanması için minimum şartları belirlemektir" şeklinde ifade edilmiştir. 2003 yılında bu kısma "can ve mal güıenliğinin" cümleciğinden sonra olması herhangi bir yanma ile birleşerek tüm yaş gruplarında önceden tahmin edilen ölüm oranının da ik i katına yükselmesine neden olur. Risk Faktörleri Yangının parlamasıyla birlikte ortamda karbon monoksit ve hidrojen siyanür ü sijenin tüketimi yoğunlaşır ve ikriedtimakiikaartaiçr,inodke hareket edememe durumunu ortaya çıkarır, bu şartlara maruz kalan kişilerde l O dakika içinde ölüm çok olasıdır. 28 Kasım l 942'de meydana gelen Amerikan tarihindeki en kötü yangınlardan birinde "Coconut Grove" isimli gece kulübünün müşterileri, kulübün tek çıkış kapısı olan döner kapısının dumanın yere yıktığı 200'den fazla insanın yığılmasıyla sıkışması neden i yle içeride kalmışlardır. O gece meydana gelen 492 ölüm vakasının çoğu hastaneye getirilen diğerler i gibi dumanın solunması nedeniyledir. Yaklaşık 40 yıl sonra Las Vegas'dak i MGM binasında bir yangın sonucu sismik bağlantılardan, boru kanallarından ve kanalların toplandığı kanal ku yularından dumanın yürümesi ile 84 ölüm ve 679 yaralanma vakası meydana geldi; bu kazada ölüm ve yaralanmaların çoğu yangının çıktığı kumarhane bölümünden çok uzakta olan üst katlarda meydana gelmişti. Bu önemli yangınl rın kötü şöhretleri büyüklüklerinden kaynaklanm a ış olmasına rağmen soluma yaralanmalarında en büyük tehlikeye maruz kalanlar, bir binada yangın çıktığı anda uyumakta olanl bon monoksit oluşumu uyuma durum aurdnu ır. a K r a tır r ır şu içerikteki bir hüküm ilave edilmiştir: "yangınla mücadele eden şahıslar ve acil durumlara müdahale eden diğer ilgililer için makul bir güvenlik seviyesinin". Şekil 1. Üstte perde tipi bir yangın damperi ve altta çok kanatlı yangın damperi gözük(iyor.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=