Yangın ve Güvenlik Dergisi 159. Sayı (Mayıs-Haziran 2013)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 159 76 YANGIN - MAKALE süreç ekipmanlar × ndan izole edenmühen- dislik kontrolleri aras × nda ü unlar vard × r: • Döner valflar • T × kaç bobinleri • Mekanik h × zl × aksiyonlu valflar • Kimyasal izolasyon • Alev cephesi yön de ù i ü tiriciler K × v × lc × m Tespiti ve Alev Bast × rma Uluslararas × medyada dikkat çeken olay- lar × n büyük k × sm × ikinci derecede katast- rofik patlamalar ya da ani yang × nlar olup bunlar ender görülen olaylard × r. Pek ço ù u kanal sistemleri ya da kanal toplama sis- temleri içerisinde meydana gelen yan × c × toz ba ù lant × l × yang × nlar × n büyük k × sm × daha s × k görülmekle birlikte haberlerde genelde göz ard × edilirler. Süreç ekipmanlar × k × v × lc × mlar meydana getirebilirler. Havaland × rma kapaklar × k × v × lc × mlar × yakalarlar ve onlar × kanal sis- temi vas × tas × ile toz toplay × c × ya aktar × rlar. K × v × lc × m tespit ve alev bast × rma sistemleri k × v × lc × mlar × veya korlar × , toz toplay × c × ya ula ü madan önce söndürürler ve bir yan- g × n ya da patlamay × önlemi ü olurlar. Önemli patlamalar, üretim süreci içinde tamamen engellenemezler. Mühendislik kontrolleri kaç × n × lmaz alevlenmelerin ü id- detini ciddi oranda azaltabilir. Endüstriyel havaland × rma sistemleri süreç boyunca toz iletirler. Süreç y × ù × lmalar × , insan hatalar × ve d × ü ko ü ullar sebebiyle ilave tutu ü ma kay- naklar × ortaya ç × kar. E ü itli ù in di ù er taraf × nda ise ortaya ç × kan sonuçlar × n ü iddeti yan × nda, üretim sürecini aksamaya u ù ratabilecek bir olay × n ortaya ç × kabilme olas × l × ù × vard × r. ú dari Kontroller – Operasyonel Ortam ú dari kontroller içeren güvenlik yönetim programlar × ise bir sonraki korunma sevi- yesini te ü kil eder. ú dari kontroller aras × nda personelin e ù itil- mesi, iyi temizlik uygulamalar × , bak × m ve denetim programlar × , de ù i ü im yönetimi, s × cak i ü izinleri ve tehlike ileti ü imi vard × r. Çal × ü anlar × n yan × c × tozlar × n yang × n ve patlama tehlikeleri ile ilgili olarak e ù itil- mesi sa ù lam bir temel arz eder ve ileride meydana gelebilecek kazalar × n olas × l × ù × n × azalt × r. Süreç ekipmanlar × n × n yan × nda ö ù ütme, yongalama, kesme ve kay- naklama i ü leri yapan ta ü eronlar × n yan × c × tozlar × n yang × n ve patlama tehlikelerine yönelik olarak e ù itim almalar × gereklidir. Yan × c × toz olaylar × n × n büyük k × sm × sonuçsal- olmayan yang × nlar olup ölüm, yaralanma ya damal hasar × na yol açarlar. Ancak pek çok vakada bu yang × nlar katastrofik ikincil patlamalar × n öncüsü olmu ü lard × r. ú yi temizlik uygulamalar × büyük önem ta ü × r. Düzenli ara- l × klarla temizlik yap × lmas × ile yatay yüzeyler üzerinde toz birikimlerinin en aza indirilmesi katastrofik ikinci derece patlamalar × önler. Bir temel bak × mprosedürü, a ü × r × × s × birikimini önlemek amac × yla rulman yataklar × n × n ya ù lanmas × n × içerir. Borular, kanal sistemleri ve süreç ekipmanlar × gibi s × cak yüzeylerin denetlenmesi tozun tutu ü mas × n × önleme anlam × nda büyük önem ta ü × r. S × cak yüzey- lerin, yan × c × tozunminimum tutu ü ma × s × s × n × n %80 alt × nda olmas × gerekir. Tüm dünyada s × cak i ü ler s × ras × nda meydana gelen toz ba ù lant × l × yang × n ve patlamalara çok olarak rastlanmaktad × r. S × cak i ü izinleri yatay yüzeyler üzerinde ve süreç ekipmanlar × içerisinde tozun tutu ü ma olas × l × ù × n × azalt × r. Tipik olarak, SDS’ler tutu ü ma duyarl × l × k verileri içermezler ve bu sebeple tehlike ileti ü imi ile desteklenmelidirler. PPE (Personal Protective Equipment) – Aleve Dirençli K × yafetler (FRC) Mühendislik kontrolleri ve idari kontroller toz yang × nlar × n × ve patlamalar × n × önler ve hafif- letirler ancak bunlar × nmeydana gelmesini tamamen önleyemezler; bunlar sadece olas × l × ù × ve ü iddeti azalt × rlar. Aleve dirençli k × yafetleri içeren en son korunma a ü amas × , yan × c × toz yang × nlar × ve patlamalar × n × n a ü × r × × s × l etkilerinin ü iddetini en aza indirir. Yüksek bas × nç ve × s × parlamalar × s × ras × nda orta- ya ç × kan alev toplar × personeli sarabilir ve ya ü am × tehdit edici üçüncü derece yan × klara yol açabilirler. Pek çok vakada, i ü çiler yaralanmalarla kazadan k × sa süre sonra kar ü × la ü × rlar. Aleve dirençli k × yafetler olmaks × z × n, normal k × yafetler me ü ale gibi kolayca alev alacakt × r. ú ronik bir ü ekilde, olu ü an yaralanmalar üzerinde hiç k × yafet olmamas × durumunda meydana gele- cek yaralanmadan daha a ù × r olmaktad × r. Aleve dirençli k × yafetler yan × klar × engelle- mez ancak yaralanma ü iddetini azalt × r ve hayatta kalma olas × l × ù × n × artt × r × r. Buna ilave olarak yaralanma sonras × ya ü am kalitesi de iyile ü mi ü olur. Aleve dirençli k × yafetler, potansiyel olarak patlay × c × atmosferlerin mevcut oldu- ù u yüksek riskli endüstrilerde gereklidir. Payda ü lar × n, yan × c × yoz olaylar × ndan kaynaklanan ya ü am tehdit edici yan × k- lar × n di ù er endüstriyel sektörlerde oldu ù u kadar yüksek ü iddete sahip oldu ù unu fark etmelidirler. Yan × c × kat × partikül ve yan × c × tozlar × n yan- g × n ve patlama tehlikelerine yönelik baz × durumlarda konu oldukça karma ü × k ola- bilmekte ve benzer ko ü ullar ve durumlar payla ü an farkl × üretim süreçlerini içeren birden fazla disiplini kapsayabilmektedir. ú dari kontroller ve mühendislik kontrolleri bu tür yang × nlar × n ve patlamalar × n ortaya ç × kma olas × l × klar × n × ve sonuçlar × n × n ü iddetini azaltmaktad × r. Üretim süreçlerinin potan- siyel tutu ü turucu kaynaklar ile birlikte yak × t kaynaklar × da arz eden do ù alar × sebebiyle bu tür olaylar olmaya devam edecektir. Tesis personeli taraf × ndan aleve dirençli k × yafetlerin, ki ü isel koruyucu ekipman × n kullan × lmas × kaç × n × lmaz olaylar meydana geldi ù i zaman ilave koruma seviyesi sunacakt × r. Her ne kadar bu tür bilginin sa ù lanmas × an- lam × nda her türlü çabay × göstermi ü olsalar da, yazarlar bu tür bilginin kullan × lmas × ndan kaynaklanabilecek sonuçlara yönelik so- rumluluk kabul etmemektedirler. Yan × c × toz yang × n ve patlama tehlikeleri, farkl × tehlikelerin söz konusu i ü sahas × na özgü ko ü ullar × bulundu ù u için, birden fazla disiplini içine alan konulard × r.