Yangın ve Güvenlik Dergisi 160. Sayı (Temmuz-Ağustos 2013)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 160 68 YANGIN - MAKALE du ù unu s × kça duyar × z. Elektrik yak × n × ndaki her hangi bir yan × c × maddeyi tutu ü turacak kadar yüksek × s × aç × ù a ç × karma kabiliyetine sahiptir. Elektrik × s × olu ü umuna birçok yolla sebep olur. Bu bölümde yayg × n olarak kar ü × la ü t × ù × m × z bir kaç yolu anlataca ù × z. a. Rezistans Is × s × Rezistans × s × s × , bir iletken veya cihaz ve benzeri bir yerden elektrik ak × m × n × n geç- mesiyle olu ü ur. E ù er kablo kesiti çekilen ak × m miktar × na uygun de ù ilse rezistans × s × s × olu ü ur. Seyyar kablolara birçok cihaz × n ba ù lanmas × ve ak × m ta ü × ma kapasite- sinin a ü × lmas × rezistans × s × s × dolay × s × yla yang × nlara sebep olur. E ù er iletken bir yere sar × lm × ü sa da rezistans × s × s × aç × ù a ç × kar. Yang × nlar s × kl × kla bir masa veya sandalyenin aya ù × na sar × lm × ü kablolar- dan ba ü larlar b. Dielektrik Is × s × Dielektrik × s × , yüksek frekanstaki do ù ru ak × m (DC) veya alternatif ak × m × n (AC) iletken olmayan malzemeler üzerine uygulan- mas × yla aç × ù a ç × kar ve mikrodalga f × r × nlar bu prensiple çal × ü × rlar. ú letken olmayan malzeme dielektrik × s × yla × s × t × lmaz ancak elektrikle sürekli temasla × s × t × labilirler. Bu bir malzemenin birçok küçük × ü × nla bombar- d × man edilmesiyle benzerlikler arz eder. c. Kaçak Ak × m Is × s × Kaçak ak × m × s × s × , e ù er kablo bütün ak × - m × ta ü × yacak ü ekilde izole edilmemi ü se olu ü ur. Baz × ak × mlar kablonun etraf × ndaki malzemeler üzerinde (binan × n duvarlar × gibi) topra ù a gitmeye çal × ü × rlar. Ayn × ak × mlar bu i ü lemi gerçekle ü tirirken × s × aç × ù a ç × kmas × na ve bazen de yang × nlara sebep olabilirler. d. Ark Is × s × Ark × s × s × e ù er ak × m her hangi bir ü ekilde engellenirse olu ü ur. Ak × m × n engellenmesi aç × k olan bir switch veya gev ü ek bir ek sonucu olu ü abilir. Ark × s × s × çok yüksektir ve ço ù unlukla iletkenin erimesine sebep olur. Endüstriyel tesislerde yayg × n olarak kullan × lan ark kaynaklar × bu × s × ya en güzel örnektir Burada kaynak elektrotu eriyerek metalle birle ü ir. e. Statik Elektrik Statik elektrik bir yüzeyde pozitif di ù er bir yüzeyde ise negatif yüklenmeye sebep olur. Bu iki yüzey birbirine yakla ü t × ù × nda (insan parmaklar × n × n kap × tokma ù × na yakla ü mas × gibi) küçük bir k × v × lc × ma veya ü oka benzer bir ark olu ü ur. E ù er elektriksel aç × dan birbirine iyi bir ü e- kilde ba ù lanmam × ü kaplardan birinden di ù erine yan × c × bir s × v × aktar × l × rken yang × n ç × karsa bunun sebebinin statik elektrik ol- du ù u kanaatine var × labilir Bu sebepledir ki uçaklara yak × t ikmali yapan yak × t tankerleri ile uçaklar ikmalden önce birbirleriyle bir kablo vas × tas × yla ba ù lan × rlar. Otomobil- lerde böyle bir ba ù lant × ya gerek yoktur çünkü yak × t pompas × topraklanm × ü t × r ve ayr × ca tabancayla araban × n metal ak- sam × temas halindedir. Y × ld × r × m da çok yüksek bir statik elektriktir. Buluttan buluta, buluttan yere veya yer- den buluta bo ü alan milyarlarca volt de- ù erindeki statik elektrik 60.000 °F (33.300 ° C)’den fazla × s × üretilmesine sebep olur. 1.2. Yang × n × n Olu ü um Seyri Yang × n üç a ü amada kendini göstermek- tedir. a. Ba ü lang × ç A ü amas × b. Yay × lma A ü amas × c. Korla ü ma A ü amas × a. Ba ü lang × ç A ü amas × Yang × n × n ba ü lang × ç safhas × nda × s × unsuru- nun yetersizli ù inden dolay × yar × m yanma oluyor. Bu nedenle bol duman ç × k × yor. b. Yay × lma A ü amas × Bu a ü amaya denge a ü amas × da denir. Denge safhas × nda yanma unsurlar × yeterli olup ideale yak × n yanma gözleniyor. Ge- nelde tam yanman × n söz konusu oldu ù u bu a ü amada duman azd × r, s × cakl × k ise h × zla yükselmektedir. c. Korla ü ma A ü amas × Bu a ü amaya “s × cak tütme a ü amas × ” da denir. Kapal × hacimde yang × n × n oksijeni tüketmesi ile olu ü ur. Yang × n × n son safhas × olan s × cak tütme safhas × nda oksijen unsurunun yetersizli ù inden dolay × yo ù un duman vard × r. 1.2.1. Yang × n Türleri A S × n × f × Yang × nlar: Normal olarak kor ü ek- linde yanan genellikle organik yap × daki kat × madde yang × nlar × n × kapsar B S × n × f × Yang × nlar × : Petrol, Ya ù , gazya ù × , kat × ya ù lar, cilalar, tinerler ve boyalar gibi s × v × veya s × v × la ü abilen kat × madde yang × n- lar × n × kapsar C S × n × f × Yang × nlar × : Lpg(Likit Petrol gaz × ), Do ù algaz gibi yan × c × gaz maddeler ile elektrik sistemleri, çe ü itli elektrik konta ù × olaylar × ndan meydana gelen yang × nlar D S × n × f × Yang × nlar × : Magnezyum, Sodyum, Potasyum, Alüminyum gibi metallerin yanmas × yla ortaya ç × kan yang × nlar F S × n × f × Yang × nlar × : Bitkisel ve hayvansal pi ü irme ya ù lar × n × n yang × nlar × n × kapsar. 1.2.2. Yang × nlar × n Sebepleri ve Etkenleri a. Yang × lar × n Sebepleri 1. Dikkatsizlik 2. Tedbirsizlik 3. Bilgisizlik 4. ú hmal 5. Sabotaj-Kas × t 6. Tabiat Olaylar × b. Yang × nlar × n Etkenleri 1. Sigara Kibrit 2. Elektrik 3. LPG-CNG Parlama ve Patlamas × 4. Baca 5. Sirayet((Soba ve Külü, Kaynak ve Kes- me, Makine, Is × l úü lem, Mangal, Ocak, Baca vs.) 6. Di ù er 2. Yang × nlara Sebep Olan Etkenlerden Biri: Elektrik Burada yukar × da bahsetti ù imiz yang × n- lara sebep olan etkenlerden biri olan yaln × zca “elektrik” kaynakl × olan ve buna