Yangın ve Güvenlik Dergisi 164. Sayı (Ocak-Şubat 2014)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 164 60 KAPAK KONUSU - MAKALE depolama yap × lan yerlerde (maksimum 3,7m depolama) esas al × nacak dizayn kriterlerini verir. 14. bölüm S × n × f 1 ila S × n × f 4 aras × ndaki ürünlerin y × ù ma, paletler üzerinde ve içi dolu raflarda (perakende raflar × ) depoland × ù × binalar × n sprinkler sis- temi tasar × m kriterlerini belirler. 15. bölüm Grup A plastik s × n × f × ndaki ürünlerin y × ù ma, paletler üzerinde ve içi dolu raflarda (pe- rakende raflar × ) depoland × ù × binalar × n sprinkler sistemi tasar × m kriterlerini verir. 16. bölümde S × n × f 1 ila S × n × f 4 aras × ndaki ürünlerin rak ünitelerinde (endüstriyel raf) depoland × ù × binalar × n sprinkler sistemi ta- sar × m kriterleri verilmi ü tir. 17. bölüm Grup A plastik s × n × f × ndaki ürünlerin rak ünitelerin- de (endüstriyel raf) depoland × ù × binala- r × n sprinkler sistemi tasar × m kriterlerini tarif eder. 18.bölüm lastik depolar × hükümleri- ni içerir. 19. bölüm rulo kâ ù × t depolar × n × n söndürme sistemlerinin nas × l tasarlanaca- ù × n × anlat × r. 20. bölümde spesifik ürünlerin depolanmas × ile ilgili özel hükümleri içerir. 21. bölüm ise, 12 ila 20. bölümde bulu- nan yöntemlere alternatif sprinkler sistemi tasar × mlar × ile ilgili bilgileri içerir. NFPA 13 standard × depolanan ürünleri be ü s × n × fa ay × rm × ü t × r. Bu s × n × flar; S × n × f 1, S × n × f 2, S × n × f 3, S × n × f 4 ve Grup A plastik s × n × f × d × r. Standard × n 5. bölümünde bu s × n × fland × r- ma ile ilgili aç × klamalar tarif edilmi ü tir. Bölüm 12’de birim alana dü ü en debi de ù erine göre hangi tipte sprinkler kulla- n × lmas × gerekti ù i tarif edilmektedir. Buna göre 8,2 lt/dak m² (mm/dak.) ve daha dü ü ük debilerde standart tepkili, K faktörü metrik 80 olan sprinkler kullan × lmas × na izin verilir. 8,2 mm/dak. ile 13,9 mm/dak. debi de ù erleri aras × nda standart tepkili ve K faktörü metrik 115 veya daha büyük tipte sprinklerlerin kullan × lmas × gerekir. 13,9 mm/ dak.’dan daha yüksek debilerde standart tepkili ve K faktörü metrik 160 olan sprink- lerlerden daha küçü ù ü kullan × lamaz. Bölüm 13’te 3,7 m’ye kadar olan depo- larda, depolanan ürünün s × n × f × na göre hangi dizayn kriterlerine uyulmas × gerek- ti ù i verilmektedir. Burada dizayn kriterleri depo olarak kullan × lmayan binalardaki orta ve yüksek tehlike s × n × flar × na ait dizayn kriterleri ile ayn × seçilir. Bölüm 14 ile 17 aras × nda sprinkler sistemi tasar × m × ile ilgili üç metot tarif edilmektedir. Birinci metot kontrol modundaki sprinkler- lerin debi/alan kriteri ile kullan × lmas × meto- dudur. Bu metotta tavandaki sprinkler siste- mi, tablolarda verilen debi ve operasyon alan × de ù erlerine göre uygulan × r. Bu metot uyguland × ù × nda, belli bir depolama yük- sekli ù i de ù eri a ü × ld × ù × nda raf aras × sprinkler kullan × lmas × zorunludur. Bu s × n × r de ù eri belli ürün s × n × flar × ve depolama yöntemleri için 4,6 m, belli ürün s × n × flar × ve depolama yöntemleri için 9,1 m’dir. Bu yöntemi kul- lanman × n avantaj × , Grup A plastik d × ü × ndaki ürünler için, herhangi bir yükseklik s × n × r × ol- maks × z × n sprinkler sistemi tasarlayabilme imkân × d × r. Ancak raf aras × sprinklerlerin var- l × ù × depo i ü letmecileri aç × s × ndan istenme- yen bir durum oldu ù undan, mümkün olan yerlerde di ù er alternatiflerin kullan × lmas × özen gösterilmektedir. ú kinci metot, CMSA (Control Mode Spe- cific Application-Kontrol Mod Spesifik Uy- gulama) tipte sprinkler ba ü l × ù × kullan × lma- s × d × r. Bu metot yeni uygulanmaya ba ü la- yan bir metot olup, tavan yüksekli ù i 12,1 m’ye kadar olan binalarda kullan × labilir. Üçüncü metot ise ESFR (Early Suppres- sion Fast Response-Erken Söndüren H × zl × Tepkili) tipte sprinklerlerin kullan × lmas × d × r. Bu tip sprinklerlerin kullan × m × 1980’li y × l- larda ba ü lam × ü olup, raf aras × sprinkler ihtiyac × n × ortadan kald × rd × ù × için olduk- ça ra ù bet gören bir yöntem olmu ü tur. Bugün itibariyle bu tip sprinkler 13,7 m yüksekli ù e kadar olan depolama bina- lar × nda kullan × labilmektedir. Ancak bu yükseklik s × n × r × n × n 80’lerden bu yana 9 m’den 13,7 m’ye kadar ç × kt × ù × da dü- ü ünülürse, önümüzdeki süreçte yükseklik s × n × r × n × n daha yukar × lara çekilebilece ù i dü ü ünülmektedir. Bu sistemin dezavan- taj × , sprinkler ba ü l × klar × n × n alt × nda kalan yap × elemanlar × ve binaya ait tesisatlar × n olu ü turaca ù × engellerle ilgili çok s × k × kural- lar × n olmas × d × r. Açacak olursak, ESFR tip sprinkler ba ü l × klar × n × n alt × nda mümkünse hiç engel kalmamas × sa ù lanmaya ça- l × ü × l × r. Bu da pek çok binada uygulama zorluklar × n × beraberinde getirmektedir. Bu veriler × ü × ù × alt × nda bina yüksekli ù i 12 m’nin üzerine ç × kt × ù × nda seçeneklerin iki- ye, bina yüksekli ù i 13,7 m’nin üzerine ç × k- t × ù × nda ise sadece bire indi ù i a ü ikârd × r. BYKHY’e göre yüksek bina tan × m × , bina yüksekli ù i 21.50 m’den fazla olan binala- r × kapsamaktad × r. Bu durumda Türkiye’de yüksek depo say × lacak bir depolama te- sisi için tek çözüm, birinci metottur. Sistemde raf aras × sprinklerin kullan × lmas × gerekiyorsa, çat × sprinkler sistemi ile birlik- te çal × ü acak raf aras × sprinklerlerin say × s × tehlike s × n × f × ve depolama cinsine göre belirlenir. Bu say × genellikle 5 ila 14 sprink- ler aras × nda de ù i ü ir. Raf aras × sprinklerlerin ç × k × ü bas × nc × n × n 1 bar’ × n alt × nda olmamas × istenir. Raf aras × sprinklerlerin çat × sprinkler- lerinden daha önce veya en kötü ihtimal- le e ü zamanl × olarak çal × ü mas × istenir. Bu nedenle bu sprinklerlerin tepki süreleri çat × sprinklerlerinden daha h × zl × veya en kötü ihtimalle ayn × olmas × gerekmektedir. Sprinkler sistemi ile birlikte çal × ü acak bina içi ve bina d × ü × yang × n hortumlar × ile ilgili, ilave edilmesi gereken su debisi de ù er- leri her bölümde ayr × ayr × verilmi ü tir. Bu- nunla beraber sistemlerin çal × ü ma süre- leri de verilerek su deposu hacimlerinin hesaplanmas × na da imkân sa ù lanm × ü t × r. 3. NFPA 13’e Göre Örnek Yüksek Depo Sprinkler Sistemi Tasar × m × 3.1. Örnek Depo Binas × n × n Özellikleri Bina 10000 m² oturma alan × na sahip, tek katl × bir binad × r. Binan × n en yüksek nokta- s × nda yükseklik 30 m’dir. Bina konstrüksi- yonu betonarme kolonlar üzerine oturan çelik makaslardan olu ü maktad × r. Bu ma-