Yangın ve Güvenlik Dergisi 164. Sayı (Ocak-Şubat 2014)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 164 64 KAPAK KONUSU - MAKALE p V Q t ˜ 120 5759,6 691152 691, 2 V lt ton ˜ . y × lma h × z × n × n çok yüksek oldu ù u yerlerde kullan × l × r. Sistemin yat × r × m maliyeti daha yüksektir. Sistemdeki sprinklerlerin tümü aç × k oldu ù undan, yang × n s × ras × nda zon- daki sprinklerlerin tamam × ndan su bo ü al- maktad × r. Bu nedenle sprinkler sisteminin su ihtiyac × oldukça yüksek olmaktad × r. Sistem de ù erlerinin a ü × r × büyümemesi için zonlar küçük tutulmakta, dolay × s × yla binadaki zon say × s × artmaktad × r. Ön tepkili sistemler müze, ar ü iv gibi ko- runan mallar × n çok de ù erli oldu ù u yer- lerde kullan × l × r. Bu sistemde de hatlarda hava bulunmaktad × r. Ayn × zamanda sis- tem, mahaldeki yang × n alg × lama sistemi ile ili ü kilendirilir. Yang × n ç × kt × ù × nda hem sprinklerlerin pat- lamas × hem de yang × n alg × lama sistemi- nin devreye girmesiyle sistem aktif hale gelmektedir. Donma riski bulunmayan lojistik depo bi- nalar × nda en uygun sistem × slak sistemdir. Bu nedenle bildiride örnek olarak verilen binada × slak tip sprinkler sistemi kullan × l- mas × uygun olacakt × r. Sistem seçiminden sonra s × ras × yla; • Sprinkler zonlar × n × nbelirlenmesi (NFPA13 8.2.1 ve 8.13.1 maddeleri) • Sprinkler yerle ü imin belirlenmesi (NFPA13 Tablo 8.6.2.2.1(d)) • Boru tesisat × n × n olu ü turulmas × • Ask × lama ve deprem sabitlerinin belir- lenmesi (NFPA 13 Tablo 9.2.2.1 (b)) • Pompa odas × yerle ü imi (NFPA 20 Stan- dard for the Installation of Stationary Fire Pumps for Fire Protection-2013 edition) • Hidrolik hesaplar (NFPA 13 standard × hidrolik hesaplar × n özel bir yaz × l × mla ya- p × lmas × n × kabul etmektedir.) a ü amalar × uygulanmal × d × r. Hidrolik hesap sonucunda ön hesapla hesaplanm × ü su deposu kapasitesinden daha büyük bir su deposu ç × kmas × muh- temeldir. 5. Sonuç NFPA 13 standard × na göre sprinkler sistemi tasar × m × mutlaka bir hidrolik hesaba dayand × r × lmal × d × r. Sistemlerin tasar × m × yap × l × rken, NFPA 13 standard × n- dan al × nan tasar × m de ù erlerine göre bir öngörü yap × lmal × ve projeler ortaya ç × kar × lmal × d × r. Olu ü turulan projeler için hidrolik hesap yap × larak kontrol edilme- li ve sistemin tüm teknik detaylar × son haline getirilmelidir. Böylelikle; kullan × - lacak sprinkler tipleri, borulama tesisat × detaylar × , pompa dairesi detaylar × ve su deposu kapasiteleri optimum olarak belirlenmi ü olur. Ülkemizde depolama tesislerinin ürün yelpazelerinin çok geni ü oldu ù u bilin- mektedir. Mühendislik mant × ù × ve risk analizi çerçevesinde, en uygun sisteme karar verilip bunun uygulanmas × ge- reklidir. Unutulmamas × gerekir ki yang × n söndürme sitemleri konusunda alternatif çoktur. Ancak özellikle depo tesislerinde; söndürme sistemi, depolanan malze- menin cinsine, depolama yüksekli ù ine ve nas × l depoland × ù × na ba ù l × olarak de- ù i ü mektedir. Bu üç parametreyi de kar ü × - layacak sistemler, yang × n × n kontrol alt × na al × nmas × n × sa ù lar. Depo yang × nlar × nda çok s × k kar ü × la ü × lan, “söndürme sistemi vard × ancak yang × n × kontrol alt × na almaya yetmedi” sorunsal × bu detaylardan kaynaklanmaktad × r. Kaynaklar [1] Türkiye Yang × ndan Korunma Yönet- meli ù i. ú stanbul, TÜYAK Kitaplar Dizisi, Ekim 2009. [2] NFPA 13 Standard for the Installation of Sprinkler Systems. Batterymarch Park, Quincy, MA : NFPA, 2013. [3] NFPA 20 Standard for the Installation of Stationary Pumps for Fire Protecti- on. Batterymarch Park, Quincy, MA: NFPA, 2013. Su deposunun kapasitesinin hesaplarken, yang × n pompas × için hesaplanan debi de ù erini Tablo 17.3.1.15’te verilen sistem çal × ü ma süresiyle çarpmak gerekir. Sistem çal × ü ma süresi, Tablo 17.3.1.15’te 120 dak olarak verilmi ü tir. Su deposu kapasitesi: V : Su deposu kapasitesi (lt) t : Çal × ü ma süresi (dak) 4. Örnek Depo Tasar × m × n × n Tamamlanmas × ú çin ú zlenecek Yol Ön hesap yöntemiyle pompa kapasi- tesinin bulunmas × ndan sonra, sprinkler projelerinin olu ü turulmas × na ba ü lan × labilir. Bunun için öncelikle kullan × lacak sistem tipine karar vermek gereklidir. NFPA 13 standard × sprinkler sistemlerini dört tipe ay × rm × ü t × r: • Islak Borulu Sistem • Kuru Borulu Sistem • Bask × n Sistem • Ön Tepkili Sistem Bunlardan en yayg × n olarak kullan × lan × × s- lak borulu sistemdir. Bu sistemde bas × nçl × su sprinklerin arkas × nda haz × r bulunmak- tad × r. S × cakl × ù × n yükselmesiyle patlayan sprinkler ba ü l × klar × ndan derhal su ak × ü × sa ù lanmaktad × r. Kuru borulu sistemler donma riskinin bu- lundu ù u yerlerde kullan × l × r. Bu sistemde hatt × n içinde bas × nçl × hava bulunmakta- d × r. Sprinklerler patlad × ù × nda yang × n üze- rine önce bir süre hava bo ü almakta, su daha sonra gelmektedir. Bu kurgu nede- niyle kuru borulu sistemlerde operasyon alan × de ù erleri × slak sistemlere göre daha büyük seçilmelidir. Bunun sebebi, su ak × ü × ba ü layana kadar geçen sürede yang × n × n daha geni ü bir alana yay × lmas × riskidir. Bask × n sistemler özellikle yan × c × ve parlay × - c × s × v × lar × n bulunduruldu ù u ve yang × n ya- Bu yaz × TÜYAK 2013 Yang × n ve Güvenlik Sempozyumu ve Sergisi’nde bildiri olarak sunulmu ü tur.