Yangın ve Güvenlik Dergisi 164. Sayı (Ocak-Şubat 2014)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 164 72 YANGIN - MAKALE Canalp BERKDEM ú R ú tfaiye Amiri Bursa Büyük ü ehir Belediyesi Yang × n Olay Yeri ú ncelemesinde Bilimsel Yöntemin Önemi Bu makalede; yang × n olay yeri ara ü t × rmas × yapan her uzman × n × sahada kazand × ù × tecrübeleri mant × ksal çerçeve içerisinde buldu ù u dayanaklara göre, yang × n × n nerden ve nas × l ç × kt × ù × anlat × lmaya çal × ü × lm × ü t × r. Uzmanlar zaman içerisinde sahada kazand × ù × tecrübelerle kendilerine özgün yöntemler geli ü tirmi ü lerdir. Ancak geli ü tirilen yöntemler yeterli derecede ölçülemedi ù i için bilimselli ù i her zaman tart × ü malara neden olmaktad × r. Yöntemlerin ölçülüp de ù erlendirilebilmesi için, çal × ü malar × n defalarca laboratuvar ortam × nda test edilip, bilimsel verilere dayanmas × öngörülmektedir. Yang × n olay yeri ara ü t × rmas × nda tart × ü malar × n en aza indirgenmesi için, uluslararas × alanda bilimsel bir çal × ü ma olan NFPA 921. Yang × n ve Patlama ú ncelemesinde kullan × lan yöntem bu makale ile anlat × lmaya çal × ü × lm × ü t × r. Bir yang × n olay yeri incelemesi bilimsel an- lamda bilgi ve uzmanl × k ile teknoloji deste ù i gerektiren bir çal × ü ma yöntemidir. Ülkemizde yang × n olay yeri inceleme uzmanl × ù × halen birçok itfaiye te ü kilat × nda usta ç × rak ili ü kisiyle devam etmektedir. Bilimsel olarak yang × n olay yeri ara ü t × rmalar × daha çok akademisyenler ta- raf × ndan yap × lmaktad × r. Teknolojik olarak yang × n olay yeri incelenebilmesi için ise standartlara uygun laboratuvar olmas × gerekmektedir. An- cak geli ü en sanayide yang × n ç × k × ü sebebinin genel kabul görebilmesi için, bilimsel yöntem uygulamalar × daha çok delil ve kan × t sunulmas × gerekmektedir. K × saca bu kan × tlar × n toplan × p sunulmas × bir k × lavuz ile mümkün olmaktad × r. Yang × n ara ü t × rmas × sosyal bilimlerle ba ü lar, fen bilimleri ile devam eder. Ara ü t × rmaya bu pen- cereden bakt × ù × m × zda, yang × n ara ü t × rmas × n × n temel dayana ù × n × n nicel ve nitel ara ü t × rma yöntemlerinin tüm detaylar × ile sistematik bir yakla ü × m × oldu ù unu görebiliriz. Nicel ve nitel ara ü t × rma yöntemi olaylara sistematik yakla ü × m gösterdi ù i için genellikle daha önceki sonuç- lar × n tekrar gözden geçirilip de ù erlendirilmesi istenebilir. Uygulaman × n geçerlili ù ini geli ü mi ü ülkelerde kullan × lan NFPA 921 standard × nda, sistematik ve kapsaml × bir yakla ü × mla görebiliriz. Dolay × s × yla yang × n olay yeri incelemesinde arzu edilen ba ü ar × ancak böyle bir yöntemle sa ù la- nabilir. Bunu en iyi destekleyeni ise Glesne ve Peskin’in nicel ve nitel ara ü t × rma yöntemlerinin kar ü × la ü t × rmas × nda görebiliriz. 1. Yang × n Olay Yeri ú ncelenme ve Sistemi Yang × n kimyasal ve fiziksel süreçler aras × nda birçok etkile ü imler içeren karma ü × k bir süreçtir. Yang × n × n bu tan × m × bize günümüzde endüst- rideki kimya sanayinin h × zla geli ü mesi, yang × n olay yeri incelemesinin bir sistem ve disiplin içinde olmas × n × gerektirir. Bu da ancak man- û ekil 1.1 Nicel ve Nitel Ara ü t × rman × n Kar ü × la ü t × r × lmas × . Sistematik Yakla ü × m Nitel Ara ü t × rma Nicel Ara ü t × rma Varsay × m Gerçeklik nesneldir As × l olan yöntemdir De ù i ü kenler kesin s × n × rlar × yla saptanabilir ve bunlar aras × ndaki ili ü kiler ölçülebilir Ara ü t × rmac × olay ve olgular × d × ü ardan bakar, nesnel bir tav × r geli ü tirir Gerçeklik olu ü turulur As × l olan çal × ü × lan durumdur De ù i ü kenler karma ü × k ve iç içe geçmi ü tir ve bunlar aras × ndaki ili ü kileri ölçmek zordur Ara ü t × rmac × olay ve olgular × yak × ndan izler, kat × l × mc × bir tav × r gösterir Amaç Genelleme Tahmin Nedensellik ili ü kisini aç × klama Derinlemesine betimleme Yorumlama Aktörlerin bak × ü aç × lar × n × anlama Kuram ve denence ile ba ü lar Deney, manipülasyon ve kontrol Standardize edilmi ü veri toplama araçlar × kullanma Parçalar × n analizi Uzla ü × ve norm aray × ü × Verinin say × sal göstergelere indirgenmesi Kuram ve denence ile son bulur Kendi bütünlü ù ü içinde do ù al Ara ü t × rmac × n × n kendisinin veri toplama arac × olmas × Örüntülerin (pattern) ortaya ç × kar × lmas × Çokluluk ve farkl × l × k aray × ü × Verinin derinli ù i ve zenginli ù i içinde betimlenmesi Ara ü t × rmac × n × n Rolü Olay ve olgular × n d × ü × nda, yans × z ve nesnel Olay ve olgular dâhil, öznel bak × ü aç × s × olan ve empatik