Yangın ve Güvenlik Dergisi 164. Sayı (Ocak-Şubat 2014)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 164 73 YANGIN - MAKALE t × ksal çerçeve içinde mühendislik disiplini ile mümkün olmaktad × r. Özellikle geli ü mi ü ülkelerdeki sanayi ve teknoloji ile birlikte büyük yap × lar göz önüne al × nd × ù × nda bilimsel yöntemin ne kadar zaruri oldu ù u görülmektedir. Yang × n olay yeri inceleme sisteminde; inand × r × c × l × k, güvenirlik ve ger- çeklik gibi üç önemli faktör söz konusudur. ú nsan × n inanmas × veya inand × r × lmas × onun be ü duyu organ × ndan en az ikisine hitap edebilmelidir. Özellikle yang × n mühen- disli ù i ve di ù er mühendislik bilimlerinde bir ü eyin inand × r × c × olabilmesi için neden sonuç ili ü kisinin ölçülebilir olmas × öngö- rülmektedir. Yang × n olay yeri incelemesinde gü- venilirlik, sahada defalarca ya ü an × lan tecrübelerin test edilerek sunulmas × d × r. Gerçeklik, yang × n ara ü t × rma sahas × nda ara ü t × rmac × lar × n her türlü öznel delilin yan × nda nesnel delillerin somut halde sunulmas × d × r. Bilimsel yöntemin en iyi ör- ne ù ini k × sa ad × NFPA olan, Amerika Ulusal Yang × ndan Korunma Derne ù i taraf × ndan kullan × lan Bilimsel Yöntem K × lavuzu’nda görmek mümkündür. 1.1 Problem Sorular × n × Geli ü tirin Problemin ne oldu ù unun iyi belirlemek için çe ü itli sorular geli ü tirilmelidir. Sorular her ü eyden önce belirlenecek olan yan- g × n alan × n × n s × n × rlar × na, fiziki yap × s × na, bu alandaki yang × ndan etkilenmi ü toplumun sosyal katmanlar × ve afet kültürüne göre geli ü tirilmeli. Yang × ndan etkilenen veya yang × na tan × k olan ki ü ilere sorulacak soru- lar ön yarg × ve suçlay × c × nitelikte olmama- l × d × r. Yang × n alan × için geli ü tirilecek sorular alandaki materyallerin yanma oranlar × ve bu materyallerin orijinal konumlanm × ü durumlar × na göre; parçadan bütüne do ù ru veya bütünden parçaya do ù ru iki yönteme göre yap × labilir. Bu yöntemler ayn × zamanda gelecekte benzer olaylara altl × k ve içtihat olu ü turarak ara ü t × rmac × lar × n i ü lerini kolayla ü t × r × rken, di ù er yandan yan- g × n önleyici tedbirlere veri olu ü turacakt × r. 1.2 Ara ü t × rma Alan × n × Belirleyin Geli ü tirilen sorular bize ara ü t × rma alan × - n × n s × n × rlar × n × ve derinli ù ini belirleyerek, olu ü turulan sorularla yang × n olay yeri incelemesine geçilebilir. Ara ü t × rma ala- n × n × n belirlenmesi ara ü t × rmac × n × n verilerin toparlamas × nda olayla ilgili olanlar × n belirlenmesinde yol gösterici olmaktad × r. Bazen ara ü t × rma alan × n × n s × n × rlar × yang × n olay yerinin d × ü × na da ç × kabilir. Yang × n olay yeri d × ü × na ç × kan çevrede, bilgi sa- hibi tan × klar × n verece ù i bilgiler olay × n ileri gitmesine neden olurken, olay yönünün farkl × mecralara yönelmesine de neden olabilir. 1.3 Alanda ú lgisi Olanlar × Belirleyin Yang × n olay yeri alan × ile ilgisi olanlara bakt × ù × m × zda; alanda zaman harcayan, alanda çal × ü an, alanda olay × ya ü ayan, alan × yak × ndan tan × yan, alanla ileti ü imde olanlar, alana etki edenler ile alandan etkilenelerden olu ü maktad × r. 1.4 Veri Toplama Araç ve Stratejilerini Seçin Yang × n olay yeri incelemesinde veriler ilk elden toplanmal × d × r. Çünkü yang × nla ilgili verilerden istenen sonucun al × nmas × için, verilerin orijinalli ù i korunmal × d × r. Yang × n ç × k × ü sebebinin belirlenmesinde veri toplama yang × n alan × n × n gözlemlenmesi, soru ü - turma ve bilgi toplama, numune alma, önemli evraklar toplama gibi yöntemler kullan × labilir. Bu veriler daha önceden itfaiye ve ara ü t × rmac × lar taraf × ndan defa- larca kullan × ld × ù × ndan dolay × do ù rulu ù u ispatlanm × ü deneye dayal × verilerdir. An- cak bu verilerin toplanmas × için bir metot, bu metodun ise alan × derinlemesine tan × mas × gerekir. 1.5 Toplanan Verilerin Analiz Edilip, Be- timlenip, Yorumlanmas × Bilimsel yöntem k × lavuzuna göre toplanan tüm verilerin elden geçirilip, kodlan × p analiz edilmesi gerekir. Bu hipotezin, olu- ü umundan önce gerçekle ü mesi gereken önemli bir ad × md × r. Veriler analizden sonra s × ras × na göre betimlenip yorumlamaya tabi tutulmal × d × r. Verilerin analiz edilip, betimlenip, yorumlanmas × sadece bilgi ve e ù itimle olmas × oldukça zordur. Bu tecrübe daha çok itfaiye çal × ü anlar × gibi sahada uzun dönem yang × n söndürme çal × ü × lmas × ve yang × n olay yeri incele- me kazan × lmas × ile sa ù lanabilir. Saha çal × ü mas × n × n uzmanl × k kazan × lmas × için en iyi laboratuvar çal × ü mas × oldu ù unu söyleyebiliriz. 1.6 Hipotez Geli ü tirme Ara ü t × rmac × toplanan verilerin analiz edilip, betimlenip yorumlanmas × na dayanarak, gerçek olgular × aç × klamak için hipotezler üretmelidir. Bir yang × n olay yeri ara ü t × rma- c × s × için hipotezler yang × n × n yay × lmas × , yan- g × ndan zarar gören e ü yalar ve duvarlar üzerinde olu ü turdu ù u desen, yanma ve yang × n × n çe ü it ve s × n × f × , tutu ü ma ve tutu ü - turucunun özelli ù i, tutu ü maya kas × tl × olarak sebep ve etken olan ki ü i veya nesnelerin neler oldu ù u gibi olay × n muhakemesi ya- p × lmal × d × r. Bu i ü lemmant × ksal muhakeme olarak adland × r × l × r. Bu hipotezler, ara ü t × rma- û ekil 1. Bilimsel Yöntem Kullan × m × .