Yangın ve Güvenlik Dergisi 166. Sayı (Nisan 2014)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 166 74 YANGIN - MAKALE katran damlac × klar × veya aerosol olarak görülebilir. Bu buhar ve damlac × klar ile duman genellikle daha so ù uk olan yüzeylerde yo ù u ü maya, yang × n ve yay × l- mas × n × nas × l veya hangi yöne ilerledi ù ini belirlemek için kullan × ld × ù × ara ü t × rmac × lar taraf × ndan kabul edilmektedir. Bu buhar ve damlac × klar ile duman yo ù u ü malar × yüzeyler, duvar, tavan ve camlarda ger- çekle ü mektedir. Gerçekle ü en bu kimyasal süreç × s × farklar × ile emilen yüzeylerdeki islenme kal × nt × s × , yo ù unla ü ma ve birikimler duman çizgilerinin yay × lma yönünün delili oldu ù unu göstermekte olup, ancak bu duman çizgisinin s × n × rlar × her zaman ge- çerli kan × t olmayabilir. Bunu bir örnek ile aç × klarsak, yang × n an × nda d × ü ardan gelen kuvvetli rüzgâr etkisi binan × n fiziki kurallar × n × baypas ederek do ù an × n fiziki kurallar × ile duman çizgilerinin yönünü etkileyebilir. 7.Hava ve Yüzey Ak × mlar × . Ak × mlar fanlar gibi mekanik kuvvetlerden veya s × cakl × k kuvvetine ba ù l × yüzey farkl × l × klar × taraf × ndan olu ü ur.( 6 ) Ço ù u zaman, yüzey ak × mlar × yang × nlarda en önemli olan süreçtir. Resim 1’ de gö- rüldü ù ü gibi yang × nda yüzey ak × mlar × n × n etkisi ile yanan nesneler bulunduklar × or- tamda yang × n bulutlar × olu ü turur, duman ve gazlar tavana do ù ru hareket edip, tavana çarpt × klar × nda tavandan yatay olarak ilerleyip bir kap × veya pencere üze- rinden duman bulutlar × ve s × cak gazlar × n atmosfere do ù ru ak × ü × sa ù lan × r. Kapal × bir bina yang × n × nda hava ve yüzey ak × mlar × n × n yönünü fizik kurallar × belirlerken, bu kurallara etki eden ise binan × n mimari ko ü ullar × olup, ayn × zamanda bu kural ve ko ü ullarla birlikte × s × n × n transferinde gerçek- le ü ti ù ini söyleyebiliriz. Is × n × n transferi bilindi ù i gibi iletim, × ü × n × m ve konveksiyon ü eklinde gerçekle ü irken; enerjinin s × cak bölgeden so ù uk bölgeye hareket etmesi ve bu iki bölge aras × ndaki s × cakl × k fark × , × s × transferi olarak tan × mlan- maktad × r. Birim alan × s × transfer oran × (ayn × zamanda × s × ak × ü × olarak bilinir), normalde kW/m² olarak ifade edilir.( 7 ) Bu bilgilerin × ü × ù × nda bir yang × n ara ü t × rmac × s × için × s × transferi; binan × nmimar × yap × s × ve fizik kurallar × n × n etkisi ile s × cak gazlar, duman ve alevlerin yang × n ç × k × ü noktas × ndan, biti ü noktas × na do ù ru hasar vererek ilerledi ù i yol oldu ù unu söyleyebiliriz. Is × transferi yanma ve yang × nlarda önemli bir faktör oldu ù u gibi, yanmayan bölgeleri tutu ü turma, bü- yüme, yay × lma, bozulma ve yok olma etkisi vard × r. Is × transferinin yanmayan bölgeleri tutu ü turma, büyüme, yay × lma, bozulma ve yok etme etkisi, yang × n ara ü t × rmac × lar × na yang × n × n yolculuk sürecinde hangi a ü ama- lardan geçti ù ini göstermektedir. Is × transferi yang × n ara ü t × rmac × lar × taraf × n- dan yang × n ç × k × ü sebebinin tespit edilme- sinde fiziksel kan × tlarla ba ù kurulmas × nda kullan × lmaktad × r. Dolay × s × ile bir yang × n olay yeri ara ü t × rmac × s × için, × s × transferinin hangi ko ü ullarda geli ü ti ù i önemlidir. Çünkü × s × transferi ayn × zamanda yanman × n çe- ü itlerine göre farkl × l × k gösterebilmektedir. Yang × n ara ü t × rmac × s × için, bu yanma çe- ü idi ve farkl × l × ù × n yang × n ç × k × ü bölgesinde do ù al ü artlar içinde geli ü ip, geli ü medi ù i sorular × n × n cevaplar × n × içermektedir. Söz konusu bu cevaplar ara ü t × rmac × n × n kura- ca ù × hipotezlerin alt yap × s × n × olu ü turarak, t × pk × × s × transferinin yönünü belirleyen fizik kurallar × ile mimari etkenler gibi ara ü t × rma- c × n × n yönünü belirleyecektir. 8.Yang × n Ç × k × ü Bölge ve Noktas × . Yang × n ç × k × ü bölgesi tetrahedronlar × n × n bir araya geldi ù i veya getirildi ù i aland × r. Yang × n ç × k × ü noktas × ise bu alan × n orijinidir. Yang × n ç × k × ü alan × her zaman belirlenebilirken, ç × k × ü noktas × her zaman belirlenemeyebilir. Özellikle geç müdahale edilmesi veya uzun süre kontrol alt × na al × namayan yan- g × nlarda, yanarak geni ü leyen alanlarda yang × n ç × karan etkenlerin say × s × da art × ü gösterdi ù i için ç × k × ü noktas × n × n bulunmas × zorla ü maktad × r. Ayr × ca uzun süre yanma nedeniyle yang × n ç × kartan etkenlerin a ü × r × deformasyonu, çöken bina malzemeleri ve söndürme çal × ü malar × ndan dolay × ç × k × ü noktas × n × n bulunmas × zorla ü maktad × r. Örne ù in Resim 2 görüldü ù ü üzere yap × lan bir yang × n söndürme çal × ü mas × ndan sonra, alanda yap × lan yang × n ç × k × ü alan ve nokta ara ü t × rmas × n da alt × yang × n etkeni tespit edilmi ü tir. Resim.2 deki apartman dairesine ait mutfaktaki yang × n ç × k × ü alan × na bakt × - ù × m × zda; buzdolab × na ait motor, motora gelen elektrik tesisat × , elektrik prizi, aspiratör, aspiratöre gelen elektrik tesisat × ve priz üstü- ne konulan üçlü priz oldu ù u tespit edilmi ü tir. Dolay × s × yla kurulacak hipotezde bu alt × 6 Kent, JH, Prado, G., ve Wagner, HG, “Kurum Olu ú umu Laminer Difüzyon Alev, “18. Sempozyumu (Uluslararas Õ ) Pittsburgh, PA, 1979, s 1.117-1.126. 1. Revizyon No.16:NFPA 921-2011. 7 Incropera, FP, Witt, DP, Is Õ temelleri ve Kütle Transferi, 5. Bask Õ - John Wiley and Sons, New York, 2002. Resim 1. Hava ve Yüzey Ak × mlar × n × n Hareket Yönü.