Yangın ve Güvenlik Dergisi 166. Sayı (Nisan 2014)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 166 82 øù GÜVENL øöø - MAKALE Beynin Korunmas × Esas olarak beyin insan kafas × n × n biyo- lojik yap × s × yla oldukça iyi korunmaktad × r. Beynin ön lobu ve Oksipidal (arka) lobu kemiklerle korunmaktad × r. Kaide olarak Medüllay × (omurilik) birçok küçük ve ince kemik sarmaktad × r. Ancak kafan × n yan taraf × ndaki beyin parças × n × n korumas × zay × ft × r. Kafa Yaralanmalar × Yaralanmaya maruz kalman × n ciddiyeti çarpman × n mahiyetine ve ü iddetine ve e ù er giyilmi ü se, kafa koruyucu ba ü l × ù × n uygunlu ù una ba ù l × d × r. D × ü tan herhangi bir kesik veya çizik görülmese bile beynin maruz kald × ù × iç travma beyin sars × nt × s × , iç kanama ve beyin ciddi hasar alabilir ve beynin ü i ü mesi gerçekle ü ebilir. Darbenin kafatas × n × n içine i ü lemesi durumunda menenjit, beyin iltihab × veya hatta trav- ma sonras × epilepsi gibi rahats × zl × klar için kuvvetli tehlike mevcuttur. Dönme ve h × zlanma/yava ü lamadan kaynaklanan yaralanmalar beyin için sabit hareketsiz maddeye do ù rudan çarpmadan daha fazla zarar vericidir. Bunun nedeni dönmenin beynin doku tabakalar × n × n birbiri üzerine adeta bir iskambil kâ ù × d × destesi gibi y × k × lmas × na, sinir gruplar × aras × ndaki hassas ba ù lant × - larda kesilmelere neden olur. Bu beynin iç k × s × mlar × ndaki k × lcal damarlar × n y × rt × lma- lar × na neden olabilir. Bu tip yaralanmalar nöropatalojik te ü his gerektirir ve cerrahi müdahalelerle dahi onar × lamaz. Küçük beyin ü oklar × sinir hücrelerinin geçici fonksiyon kayb × na u ù ramas × nedeniyle, beyin sars × nt × s × na, k × sa süreli bir bilinç kab × geçirme sürecine neden olur. Birçok durumda da kötüleyen bir amnezi meydana gelebilir. Beynin yü- zeyinde meydana gelen bir ezilmeye beyin ezilmeleri denir. Bunun iki farkl × biçimi vard × r: x Darbe ezikleri: Serbest duran ve hareket etmeye aç × k bir ba ü a darbe, kafay × h × zl × hareket ettirir ve darbenin oldu ù u noktada beynin ezilmesine neden olabilir. Kafatas × yaralanmas × (ezilme, çizilme veya kesilme) darbenin temas etti ù i ilk noktada büyük olas × l × kla mey- dana gelebilir. Çatlama veya k × r × lma noktas × nda özellikle bu k × sma bast × rma olmu ü sa beyin yüzeyinde berelenme, ezilme veya kesilme meydana gelmesi büyük olas × l × kt × r. x Kar ü × darbe ezikleri: H × zla dü ü en bir kafa yere çarpt × ù × nda sertçe vurur, bu arada yar × s × v × haldeki beyin çarpma noktas × na do ù ru hareket eder. Bu olay özellikle çarpma noktas × n × n tam aksi taraftaki bölgede ciddi ezilmelere yol açar. Beyin Hasar × Beyin hasar × de ù i ü ik nedenlerle meydana gelebilir. x Kafaya do ù rudan al × na darbe sonucu kanama x Kafa derisi ve kafatas × içinden geçerek, kafa içine i ü leyen lokal bir hasara neden olan yaralanma. Giren cismin niteli ù ine ba ù l × olarak ciddi enfeksiyona da yol açabilir. x Dönme. Bu kafatas × oyu ù u içinde beynin hareket etmesi sonucunda kü- çük kan damarlar × ve beyni besleyen damarlarda hasar meydana gelmesi. Kafatas × K × r × klar × Kafatas × nda lokal bir darbe oldu ù unda deformasyon meydana gelebilir ve kafatas × nda bir çatlama olmasa dahi içten bir hasar meydana gelebilir. Ciddi bir çarpma kafatas × nda çatlak meyda- na getirebilir. T × bbi ara ü t × rmalar komplike olmayan kafatas × çatlamalar × n × n nadiren ölümcül olduklar × n × ancak beraberlerinde gelen iç hasar × n ölüme yol açma potansi- yeli oldu ù unu göstermi ü tir. Kafatas × k × r × klar × nörolojik bir hasara neden olmayabilir ve beyin zar × na, kan damarlar × na ve beyne yönelik ölümcül yaralanmalar kafatas × n- da bir k × r × lma meydana gelmeden de olu ü abilir. Kafatas × ndaki bir k × r × k; saç × n, kafa derisi ve kafatas × n × n kal × nl × ù × , kafatas × n × n hangi tara- f × ndan darbe ald × ù × gibi birçok de ù i ü kene ba ù l × d × r. Kafatas × nda bir k × r × k veya çatla ù × n meydana gelmesi için fazla kuvvete de gerek yoktur. Kafatas × k × r × ù × sadece kafaya gelen ciddi bir darbeden de olu ü mayabilir; duran bir nesneye çarpmadan (73 Newton veya 5 ft-lb lik bir kuvvetle), yeti ü kin bir insan × n 1 metreden dü ü erek yakla ü × k 4,5 kg gelen kafas × n × sert bir zemine çarpmas × ndan (510N), kafan × n durma pozisyonundan yere dü ü erek çarpmas × (873N), yürürken bir engele çarpmadan (1020N) veya ü aka ù a gelen orta h × zla at × lm × ü bir ta ü × n çarpmas × ndan meydana gelebilir. ú statistikler Headway ú ngiliz Beyin Yaralanmalar × Derne ù i, her y × l yakla ü × k 1 milyon insan × n kafa yaralanmalar × nedeniyle hastanelere ba ü vurdu ù unu rapor etmi ü tir. Toplam ya- ralanmalar içinde kafada meydana ge- len ve 15 dk. veya daha k × sa süreli bilinç kayb × na sebep olan ufak yaralanmalar 15000 adettir. ú lave olarak 10.000 ki ü i de alt × saate kadar uzayabilen bilinç kayb × gösteren orta derecede kafa yaralanma- s × na u ù ram × ü t × r. Kazan × n meydana gelme- sinden be ü y × l sonraya kadar fiziksel veya psikolojik problemler meydana gelebilir. ú statiksel olarak 11.600 hasta, alt × saat veya daha fazla bilinç kayb × na neden olan kafa yaralanmalar × ya ü am × ü ve be ü y × l sonra sadece %15’i i ü ine dönebilmi ü tir.