Yangın ve Güvenlik Dergisi 170. Sayı (Ekim 2014)

<$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 9 78/80%$&, hale etmek için daha binalar × n tasar × m × döneminde bir dizi tedbir dü ü ünmek, in ü aat döneminde uygulamak ve i ü letme döneminde i ü lerli ù ini sa ù lamak gerekir. Bunlar × sa ù lamak için de ülke genelinde yürürlükte olan, yol gösterici ve zorlay × c × yönetmeliklerin olmas × ve bunlar × n uygu- lanmas × gerekir. Ülkemizde, yak × n geçmi ü e kadar, yang × n denildi ù inde hep itfaiye ve itfaiyedenildi ù inde söndürmeaklagelmi ü tir. ú tfaiye d × ü × nda, önlem ve e ù itim hep ikinci planda tutulmu ü tur. Binalarda bulundurul- mas × gereken yang × n önleme, alg × lama ve söndürme sistemleri ve halk × n e ù itilmesi hemen hemen hiç dü ü ünülmemi ü tir. Alt × adet kum dolu kova, kazma ve kürek yang × n söndürme sistemi olarak yeterli gö- rülmü ü tür. ú stanbul’da 1992 y × l × nda ve ülke genelinde 2002 y × l × nda yürürlü ù e giren, “Binalar × n Yang × ndan Korunmas × Hakk × nda Yönetmelik” günümüzde özellikle yüksek binalarda uygulanmaya ba ü lanm × ü t × . Proje incelemesi ve iskân kontrolleri ú tfaiyelerden al × nd × ù × için bundan sonra yönetmeliklerde yer alan birçok husus pratikte uygulanma- yacak, in ü aat müheahhitleri ilçelerden projeleri istedikleri gibi ç × karacaklar deyim yerindeyse istedikleri gibi at oynatacaklar ve her geçen gün yang × n riski artacakt × r. Bir yerle ü im merkezinde meydana gelen yang × nlar × n say × s × ve ç × k × ü nedeni; ü ehrin nüfusuna ve alt yap × s × na, halk × n e ù itim seviyesine, ki ü i ba ü × na tüketilen enerji miktar × na ve enerji türüne ba ù l × d × r. Ki ü i say × s × ve ki ü i ba ü × na tüketilen enerji mik- tar × artt × kça yang × n say × s × artmaktad × r. Türkiye’nin birçok yerle ü im merkezinde; insan say × s × , bina say × s × , i ü yeri say × s × ve tüketilen enerji miktar × artarken yang × n say × s × da artmaktad × r. Artan yang × n sa- y × s × ile, ölüm ve yaralanmalar × n yan × s × ra büyük miktarda hasar da olu ü maktad × r. Türkiye’de y × lda ortalama 100 bin civa- r × nda yang × n meydana gelmektedir. Bu yang × nlarda yüzlerce vatanda ü yanarak ölmekte ve çok fazla say × da ki ü i yaralan- maktad × r. Bunlar × n yan × nda birçok tarihi eser kül olmakta, aileler evsiz kalmakta ve çal × ü anlar i ü inden olmaktad × r. Endüstri tesislerinde olu ü an yang × nlarda, üretim aksamakta, büyük ekonomik kay × plar olu ü - maktad × r. Yang × n say × s × artarken bürokrasiyi azaltmak dü ü üncesiyle proje kontrollerinin itfaiyeden al × nmas × halk × n güvenli ù ini risk alt × na almaktad × r. Türkiye’de, yap × lar × n yang × n güvenli ù inin yeterli olmamas × n × n nedeni; yap × sal ön- lemlerin eksikli ù i, uygun malzemelerin kullan × lmamas × , alg × lama ve uyar × sis- temleri ile söndürme sistemlerinin yeterli olmamas × gelmektedir. û ehrin yol durumu, su durumu ve itfaiyenin gücü de etkili olan faktörler aras × ndad × r. Yönetmeliklerin ve standartlar × n uygulanmamas × , bak × m ve i ü letim esaslar × na önem verilmemesi de yang × n riskini art × rmaktad × r. Bunlar × n yan × nda insanlar × n kaderci yakla ü × mlar × n × n yang × n sistemlerinin yeterli olmamas × nda önemli rolü bulunmaktad × r. Türkiye’de insanlar × n ço ù unlu ù u “kaderci” bir anlay × ü a sahiptir ve her ü eyi Allah’a emanet ederler. Bu zihniyet, yang × n önlemlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bir ü ey olmaz mant × ù × n × n olu ü turdu ù u tedbirsizlik riski art × rmaktad × r. Yang × n için yap × lan yat × r × mlar × n geri dönü- ü ü olmamas × , yang × n güvenli ù inin yetersiz kalmas × nda ba ü ka bir etkendir. Yang × nla ne zaman kar ü × la ü × laca ù × ve olup olma- yaca ù × n × n belli olmamas × nedeniyle, ya- t × r × mc × lar taraf × ndan yang × n önlemleri ölü bir yat × r × m olarak görülmektedir. Yapt × r × m cayd × r × c × olmad × ù × takdirde kimse yang × n sistemlerini yapt × rmak istememektedir. Çok az say × da mimar ve i ü veren can güvenli ù i konusunu öne ç × karmas × na ra ù men i ü verenlerin ço ù u, bu konuyu dikkate almamaktad × r. Bir ü ehrin yang × n güvenli ù inin sa ù lanmas × ve yang × n riskinin azalt × labilmesi için dört ana konunun ele al × nmas × gerekir. Bunlar; a)Yap × larda al × nan önlemler b)Halk × n e ù itimi, c) û ehrin alt yap × s × (yol, su, trafik), d) ú tfaiyenin e ù itimi ve teknik gücüdür. Bu hususlar × n birbirine paralel olarak geli ü mesi gerekir. Özellikle yap × larda al × nan güvenlik önlemleri yeterli de ù ilse itfaiye ne kadar güçlü olursa olsun bir ü ey ifade etmez. Türkiye’de h × zl × nüfus art × ü × ve sanayideki geli ü meler, nüfustaki ve buna ba ù l × olarak konut say × s × ndaki art × ü , zamanla eskiyen ve bak × m × yap × lmayan önleyici sistemler ve denetimsizlik sebebiyle Türkiye’de yang × n say × s × h × zla artacakt × r. Yeni yap × lan yüksek katl × binalar × n ise sadece%50’sinin güvenli oldu ù u söylenebilir. Türkiye’de son y × llarda meydana gelen yang × nlar × n as × l nedeni kullan × lan kolay yan × c × malzemelerdir. Binalarda yal × t × m ve mantolama amaçl × olarak özellikle poliüretan ve polistren gibi a ü × r × yan × c × malzemelerin kullan × lmas × ve gerekli önlemlerin al × nmamas × sebebiyle yang × nlar h × zla büyümektedir. Yang × n × n ba ü lamas × n × , geli ü mesini ve büyümesini h × zland × ran bumalzemeler sebebiyle do ù - ru müdahale ile k × sa zamanda kontrol alt × - na al × nabilecek basit yang × nlar bile kontrol edilemez boyutlara ula ü maktad × r. Yüksek binalarda özellikle cephelerde kullan × lan malzemeler büyük önem ta ü × maktad × r. Türkiye’de binalarda yang × na kar ü × daya- n × ks × z malzemelerin kullan × lmas × Yang × n Yönetmeli ù i ile s × n × rland × r × lm × ü t × r. Ancak kolay alev alan, yand × ù × zaman da su ile müdahale etmenin çok zor oldu ù u bu tip malzemeler denetimi yap × lmad × ù × vema- liyet aç × s × ndan uygun olduklar × için çokça tercih edilmektedir. Bu tür malzemelerin kullan × m × daha in ü aat devam ederken kontrol edilmeli ve sak × ncal × görülenler uyar × lmal × d × r. Oysa itfaiye sadece i ü letme döneminde denetleyece ù i için ú tfaiyenin i ü letme s × ras × nda yapaca ù × denetimlerde yanl × ü malzeme tespit edilse bile bunlar × n de ù i ü tirilmesi mümkün olamaz. Vatanda ü itfaiye ile Belediye aras × nda kalacak; ruhsat veren Belediye, uygun görmeyen ú tfaiye, arada kalan vatanda ü olacakt × r. Sonuç olarak, proje incelemelerinin ve is- kan kontrollerinin ú tfaiyelerden al × narak ú lçe Belediyelerine verilmesi kaos olu ü turacak- t × r. ú lçelerde yeti ü mi ü eleman bulunmad × ù × ve her ilçede yeti ü tirilmesi zor oldu ù u gibi, yeti ü tirilse bile her ilçe yönetmeli ù i farkl × yo- rumlayacak, ilçeler aras × uygulamalarda farkl × l × klar olu ü acakt × r.