Yangın ve Güvenlik Dergisi 171. Sayı (Kasım-Aralık 2014)

<$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 78/80%$&, 8 Do ù algaz Yang × n Önlemleri Prof. Dr. Abdurrahman KILIÇ ú TÜ Makina Fakültesi 1. Giri ü Do ù algaz; metan, etan, propan gibi hafif molekül a ù × rl × kl × hidrokarbonlar × n kar × ü × - m × ndan meydana gelen ve kar × ü × mlar × n yüzdeleri do ù algaz × n kayna ù × na göre de ù i ü en, renksiz, kokusuz ve havadan hafif yan × c × bir gaz kar × ü × m × d × r. Kapal × hacimlerde % 5-15 oran × nda hava ile kar × ü × molu ü turdu ù unda küçük bir k × v × lc × mla patlayabilen bir yak × tt × r. Havadan hafif olmas × nedeniyle, di ù er yan × c × gazlara göre önlem almak daha kolayd × r ve do ù algaz kullan × lan hacimlerin havalan- d × rmas × tehlikeyi büyük ölçüde ortadan kald × r × r. Geli ü mi ü ülke standartlar × nda, LPG havadan a ù × r oldu ù u için bodrum katlarda kullan × m × yasaklanm × ü t × r, fakat ye- terli önlem al × nmas × durumunda bodrum katlarda do ù algaz kullan × m × na müsaade edilebilmektedir. Bakanlar Kurulunun 27.11.2007 gün ve 2007/12937 say × l × karar × ile resmi ga- zetenin 19.12.2007 gün ve 26735 say × l × say × s × nda yay × nlanan “ Binalar × n Yang × n- dan Korunmas × Hakk × nda Yönetmelik’’ ve Bakanlar Kurulunun 10.08.2009 gün ve 2009/15316 say × l × karar × ile resmi gazetenin 9.09.2009 gün ve 27344 say × l × say × s × nda yay × nlanan “ Binalar × n Yang × n- dan Korunmas × Hakk × nda Yönetmelikte De ù i ü iklik Yap × lmas × na Dair Yönetmelik ”te do ù algaz ve benzeri gazlar × n depolama, ta ü × ma, doldurma-bo ü altma ve sat × ü i ü le- rinin yap × ld × ù × yerler “yüksek tehlikeli yerler” olarak tarif edilmi ü tir. Do ù algaz kullan × m alanlar × yüksek tehlikeli yerler aras × na dahil edilmemekle beraber oldukça s × k × ted- birler istenmektedir. Genel olarak, kazan dairesinin tasar × m × , havaland × rmas × ve elektrik tesisat × nda al × nacak önlemler üze- rinde daha çok durulmas × gerekmektedir. Binalar × n Yang × ndan Korunmas × Hakk × nda Yönetmeli ù in 55. maddesinde do ù algaz kullan × lan kazan dairelerinde al × nacak önlemler belirtilmi ü tir. Bu maddede, kazan dairelerinin gaz kullan × lan kapal × bölümlerinde, gaz kaça ù × n × alg × layacak alg × lay × c × lar × n olmas × , do ù al veyamekanik havaland × rma yap × lmas × istenmektedir. Sayaçlar × n kazan dairesi d × ü × na yerle ü tiril- mesi, herhangi bir tehlike an × nda gaz × ke- secek olan ana kapama vanas × ile elektrik ak × m × n × kesecek ana devre kesici ve ana elektrik panosunun, kazan dairesi d × ü × nda kolayca ula ü × labilecek bir yere konulmas × , gaz ana vanas × n × n yerini gösteren plaka- n × n bina giri ü inde kolayca görülebilecek bir yere as × lmas × gerekmektedir. Do ù algaz tesisatl × kazan dairesi tavan × n × n mümkün oldu ù u kadar düz olmas × ve gaz s × z × nt × s × hâlinde gaz × n birikece ù i ceplerin bulunmamas × gerekmektedir. Ayd × nlat- ma ve açma- kapama anahtarlar × ile panolar × n kapal × tipte uygun yerlere tesis edilmesi hükmü getirilmektedir. Yönetmeli ù in 54. maddesinde, kazan dairesinin, binan × n di ù er k × s × mlar × ndan, yang × na en az 120 dakika dayan × kl × böl- melerle ayr × lm × ü olarak merkezi bir yerde ve bütün hâlinde bulunmas × , bina dilatas- yonunun kazan dairesinden geçmemesi istenmektedir. Is × l kapasiteleri 50 kW-350 kW aras × nda olan kazan dairelerinde en az bir kap × , dö ü eme alan × 100 m²’nin üzerindeki veya × s × l kapasitesi 350 kW’ × n üzerindeki kazan dairelerinde en az 2 ç × k × ü kap × s × olmas × istenmektedir. Ç × k × ü kap × lar × n × n olabildi ù i kadar birbirinin ters yönünde yerle ü tiril- mesi, yang × na en az 90 dakika dayan × kl × , duman s × zd × rmaz ve kendili ù inden kapa- nabilecek özellikte olmas × gerekmektedir. Kazan dairesi kap × s × n × n, kaç × ü merdiveni- ne veya genel kullan × m merdivenlerine direkt olarak aç × lmamas × ve mutlaka bir güvenlik holüne aç × larak di ù er kullan × m alanlar × ndan ayr × lmas × gaz yay × l × m × n × n önlenmesi aç × s × ndan önemlidir.