Yangın ve Güvenlik Dergisi 171. Sayı (Kasım-Aralık 2014)

.$3$. .21868 0$.$/( <$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 44 cak ilgili bas × nçlar veya hidrolik kay × plarla ili ü kilendirir. Komple bir sistemin anla ü × lmas × nda dik- kate al × nacak ilave hususlar ü unlard × r: x Sistem sürekli veya kesintili bir çal × ü ma içinde mi olacakt × r? x Sistemin ak × ü tipi (örne ù in, sabit veya de ù i ü ken ak × ü ) x Herhangi bir cihaz için sürekli servis veya fazla cihaz sa ù lanmas × na olan ihtiyaç (N+1) x ú leride ihtiyaç duyulacak kapasite veya sistemin geni ü letilmesi ihtimali x Pompa tipi ve sürücü tipini belirlemek x Pompalar genel olarak iki ana s × n × f için- de grupland × r × l × r ve dinamik veya dep- lasmanl × (emme özellikli) tip olarak an × l × r- lar ( Tablo 1 ). Bu tipler enerjinin ak × ü kana, sistemin içinde akmas × için nas × l ilave edildi ù iyle ayr × l × r. Dinamik bir pompada, enerji ak × ü kan h × zlar × n × art × rmak için sürekli olarak ilave edilir, buna kar ü × l × k deplas- manl × bir pompa enerjiyi bas × nc × do ù ru- dan art × ran periyodik itmelerle yani belli zaman aral × klar × nda al × r. Pompalar ilave olarak fiziksel özellikleriyle (yap × ld × ù × mal- zemeler, ü ekilleri, düzenlemeleri) veya çal × ü t × klar × ak × ü kanla da s × n × fland × r × l × r. x Enerji veya bas × nç ilaveleriyle bera- ber, pompalar × n sistem içinde ürete- bilecekleri kapasite veya pompadan al × nan ak × ü oranlar × da önemlidir. Pom- pan × n esas amac × istenilen miktarda ak × ü oran × n × veya kapasitedeki ak × ü kan × (genelde dakikada galon, g/dk, olarak ifade edilir) boru içinde bu harekete gösterilecek direnci yenerek hareket ettirmektir. Daha spesifik olarak pom- pa; ak × ü kan × n bas × nc × n × art × rarak veya bir yükseklik kazand × rarak (Hd, ft olarak) ak × ü kana hacimsel bir ak × ü sa ù lar. x Sistemin toplam dinamik dedi (basma yüksekli ù i) “pompan × n sa ù lad × ù × toplam ç × k × ü hedi ya da basma yüksekli ù inden pompan × n emme hedi veya emme yüksekli ù inin (ft olarak ifade edilir) ç × - kart × lmas × na e ü ittir” ü eklinde tan × mlan × r. Hed ifadesi burada verilen dikey s × v × sü- tununa e ü de ù er olarak kabul edilir. S × v × sütunundan s × v × n × n taban × na etki eden bas × nç o s × v × n × n özgül a ù × rl × ù × na ba ù l × d × r. Suyun özgül a ù × rl × ù × (specific gravity SG) 68°F’de 1,0’d × r (bunu s × cak su sistemle- rinde dikkate alarak kullan × n × z) ve bu de- ù er di ù er tüm s × v × lar için kar ü × la ü t × rmada esas olarak kabul edilir. Ak × ü kan × n hedi ve bas × nc × (paund/inch kare veya lb/in², psi) birbirine dönü ü türen formül ü öyledir: veya üçüncü pompa gibi) ve pom- palar birbirine seri veya paralel olarak çal × ü abilirler. Bunlar × n hepsi sistemin içindeki di ù er pompalar × n çal × ü mas × n × etkileyecektir. x Paralel bir düzenleme çoklu pompa kullan × lmas × halinde daha fazla görülür ve pompalar bu uygulamada genel olarak, ba ü ka türlü de olabilir, ayn × tip ve ölçüdedir. Pompalar × n ayr × ayr × ça- l × ü acaklar × devrenin kapasitesine sahip olmalar × gerekli de ù ildir, ancak gere- ken kapasiteyi sa ù lamak için beraber çal × ü abilirler. Bu durumda pompan × n ak × ü × paralel devreler üzerinde olacak- t × r. Genelde k × sa bir mesafe için, ve gereken basma yüksekli ù ini sa ù lama- lar × için hedleri birbirlerine eklenecektir. x Santrifüj pompalar de ù i ü ken kapasite ve de ù i ü ken basma hedi ü artlar × nda çoklu pompa olarak çal × ü × rken oldukça kararl × ve önceden tahmin edilebilir çal × ü ma performans × gösterirler. Performansla- r × n × çark ölçüsünün de ù i ü mesi, pompa gövdesinin geometrisi, özgül a ù × rl × k, vis- kozite gibi ak × ü kan özellikleri ve mekanik a ü × nma nedeniyle pompa kayb × n × n art- mas × gibi birkaç husus etkileyebilir. x Pompalar × süren en önemli araç elektrik motorudur ve motor sabit veya de ù i ü - ken frekansl × sürücü (VFD) ile de ù i ü ken süratte çal × ü abilir. Halen hizmette olan iki veya çoklu süratli motorlar bulunabilir ancak bunlar genel olarak çok daha verimli VFD’ler ile de ù i ü tirilmi ü lerdir. VFD, pompalar × n sistem hedi e ù rileri üze- rinde çal × ü malar × n × , dolay × s × yla k × smi yüklerde enerji tasarrufu yapmalar × n × sa ù lar. Her zaman %100 süratle ça- l × ü acak bir kotorda kontrol olarak VFD kullanmak maliyet bak × m × ndan pek uygun olmasa da, VFD bir pompadan di ù erine geçerken çal × ü ma zamanlar × n × e ü itlemek bak × m × ndan oldukça yararl × - d × r ve 7/24 çal × ü an tesislerde koruyucu bak × mlara yard × mc × olur. x Mevcut alternatif enerji ü ekillerine ba ù - l × olarak, pompalar buhar, gaz veya H d =(Px2.31)/SG x Sistem içindeki bütün cihazlar (çillerler, × s × de ù i ü tiriciler), tüm boru donan × m × , fittingsler, izolasyon, kontrol valflar × ve di ù er bütün devre aksasuarlar × (sayaç- lar vb.) su sistem içinden geçtikçe sür- tünme ile sistem bas × nc × n × dü ü ürecektir (fit olarak hed kayb × ). Pompa isteni- len kapasiteyi sa ù lamak için bas × nc × (hedi) art × r × r. Yukar × da belirtilen tüm bu olas × müdahaleler, hidronik sistemin ihtiyaçlar × ve pompa karakteristiklerin- deki farkl × l × klar tipik olarak bir uygulama için bir pompa tipinin di ù er ba ü ka tip- lerden daha uygun olaca ù × n × gösterir. x Pompa seçiminde dikkate al × nacak hu- suslar içinde ü unlar yer al × r, genel olarak sistemin yerle ü tirilmesi ve bina kat alan × veya kat yüksekli ù i, dizayn yükü veya k × smi yükte ak × ü kapasitesi ve ak × ü oran × kapasitesiyle hedin de ù i ü ip de ù i ü medi- ù i gibi pompalama ü emas × n × n ü artlar × , kurallardan gelen ü artlar, sistemin ön- görülen kullan × m ömrü, pompa ilk ma- liyeti ile bak × m masraflar × n × n kar ü × la ü t × r × l- mas × ve genel enerji kullan × m × (sabit ve de ù i ü ken süratle). Örne ù in, bir pompa sabit sürat ve sabit kapasite gerektiren bir uygulama için kullan × lacakt × r, bu du- rumda geni ü bir tasar × m bas × nc × aral × - ù × na sahip olmas × gerekli de ù ildir. E ù er, pompan × n uygulamas × self priming yani pompan × n kendi havas × n × almas × ve emi ü yapmas × n × gerektiriyorsa sade- ce belli tip pompalar dikkate al × nma- l × d × r. Boru da ù × t × m devresinde birden fazla pompa olabilir (primer, sekonder