Yangın ve Güvenlik Dergisi 171. Sayı (Kasım-Aralık 2014)

.$3$. .21868 0$.$/( <$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 46 dizel yak × t (türbin makinalar × ) ile dön- dürülebilir. Bu nedenle, bir pompada kullan × lacak sürücü tipi pompan × n kendisinden daha pahal × olabilir. Bu makalede sadece elektrik motoru ile tahrik edilen santrifüj pompalar ele al × - nacakt × r. Zira bu günlerde hidronik sis- temlerde ço ù unlukla bu tip pompalar kullan × lmaktad × r. Çok s × k görülen baz × santrifüj pompalar, yatay ayr × k gövdeli (motor ve pompa ayr × gövdelerde), dikey ayr × k gövdeli, dikey türbin ( û ekil 2 ), uçtan emi ü li ve dikey ayn × eksenli (in-line) pompa. k × na do ù ru akt × ù × nda, bas × nç dü ü er (emi ü hedi de ù i ü ir) ve e ù er bu bas × nç dü ü mesi mutlak bas × nc × suyun buhar bas × nc × na e ü it veya daha alt × na dü- ü ürürse, s × v × haldeki suyun bir k × sm × gaz haline geçer ve buhar kabarc × klar × olu- ü ur. Kar × ü × m haldeki (s × v × ve gaz) bu ak × ü çark × n giri ü inde daha yüksek bas × nçl × noktalara ula ü × nca buhar kabarc × kla- r × s × k × ü × r ve patlar. Bu durum enerjinin konsantrasyonuna neden olur. Yo ù un haldeki enerji pompa içinde metal yüzeylerde hasara neden olur (oyuk yada pitting meydana gelir). Bu olay, yani kavitasyon, ses ve titre ü im yapar, pompa verimini azalt × r, toplam ç × k × ü hedinin azalmas × na ve sonuçta ciha- z × n ar × zalanmas × na neden olur. x Kavitasyonu önlemek için pompadaki suyun mutlak bas × nc × suyun buhar ba- s × nc × ve bu noktadaki sürtünme kayb × n × n toplam × ndan fazla olmal × d × r. Pompan × n mevcut net pozitif emi ü hedi (MNPEH) pompan × n giri ü inde suyun mutlak ba- s × nc × d × r. Bu MNPEH psia (lb/in², mutlak) olarak verilir ve suyun bas × nc × na, s × cak- l × ù × na ve pompa emi ü ine gelen suyun geli ü yüksekli ù ine ba ù l × d × r. Sistemin dü- zenlenmesi ve sistemde pompan × n yeri bu de ù eri etkileyecektir. x Tasar × mc × n × n görece ù i ba ü ka bir terim de gereken net pozitif emi ü hedidir (GNPEN). Bu, ak × ü × n bir fonksiyonu oldu- ù u ve seçilen pompaya ba ù l × oldu ù u için pompa imalatç × s × taraf × ndan be- lirlenir. Bu de ù er pompan × n h × z, ak × ü oran × ve hed ü artlar × yla de ù i ü mez an- cak kullan × lan ak × ü kan tipiyle ve zaman içinde pompada meydana gelen a ü × nmayla de ù i ü ir. ú ki de ù er aras × ndaki fark pozitif olmal × d × r ve Hidrolik Enstitü- sünün gerekti ù inde uygulanmak üzere yürürlükte olan net pozitif emi ü hedi tolerans oran × k × lavuzlar × (MNPEN/GN- PEH) mevcuttur. Tasar × mc × pompa se- çiminde önemini tam olarak anlamas × x Pompa hedi çap × n karesinin oran × yla de ù i ü ir. ¹ Pompalarda çark çap Õ veya motor devrinin de ÷ i ú mesinin pompa performans Õ na etkilerini as Õ l çap ve devir say Õ s Õ kullanarak yakla ú Õ k olarak belirlemek için kullan Õ lan kural ve formüllerdir. D 1 /D 2 =Q 1 /Q 2 D 1 ²/D 2 ²=H 1 /H 2 D 1 ³/D 2 ³=BHP 1 /BHP 2 için kavitasyon ve Net Pozitif Emi ü Hedi hakk × nda ara ü t × rmaya ve daha fazla bilgi sahibi olmaya yönlendirilir. x Kavitasyon özellikle aç × k sistemler- de e ù er tasar × mc × MNPEN ve GNPEH ili ü kisini dikkate almay × ihmal ederse problemlere yol açabilir. ú lave olarak kavitasyonun, e ù er tamamlama suyu (make-up water) bas × nc × çok dü ü ükse ve dolay × s × yla pompa emi ü inin çok dü ü mesine neden oluyorsa, kapal × bir sistemde de olabilece ù ini unut- mamak laz × md × r. Bu nadir rastlanan bir durumdur ve boru devresinde ta- mamlama suyu problemleri, hatta sis- temde kaçaklar oldu ù unu gösterir. Pompa Benze ü im Kanunlar × ¹ Santrifüj pompalar h × z × uygular ve h × z × ba- s × nca dönü ü türür. Ak × ü yani debi ve hed, basma yüksekli ù i, pompa çark × n × n çap ölçüsünü de ù i ü tirmekle veya De ù i ü ken Frekensl × Sürücü (VFD) kullanarak pom- pan × n sürati de ù i ü tirilebilir (çark uç sürati). Bu genel ili ü kiye ‘pompa benze ü im ka- nunlar × ’ denir ve sadece santrifüj pom- palarla s × n × rl × d × r. Cameron Hidrolik Verileri, K × s × m 1’de tarif edildi ù i gibi pompa ile ilgili kanunlar: Pompa çark × nda meydana gelen küçük de ù i ü meler (sabit sürat), x Ak × ü oran × çark çap × oran × yla de ù i ü ir. û ekil 2. So ù utma kulelerinde paralel düzenlemeyle çal × ü an üç dikey rotorlu türbin pompa görülüyor. Kavitasyon Buhar bas × nc × tasar × mc × n × n fark × nda ol- mas × gereken s × v × lara ait çok önemli bir özelliktir. Buhar bas × nc × “kapal × bir sistem- de verilen bir s × cakl × kta yo ù unla ü m × ü (kat × veya s × v × ) fazlar × yla termodinamik olarak kararl × durumda veya dengede olan bu- har taraf × ndan uygulanan bas × nç” olarak tarif edilir. Dengede olan buhar bas × nc × s × v × n × n buharla ü ma oran × n × n bir gösterge- sidir. Buna ba ü ka bir aç × dan bakarsak bir ak × ü kan × n s × v × fazda kalmaya devam et- mesi için yüzey bas × nc × mevcut s × cakl × k- ta buhar bas × nc × ndan daha büyük veya e ü it olmal × d × r. Örne ù in, alkol gibi uçucu bir s × v × y × ayn × s × cakl × kta suyu s × v × olarak tut- mak için gerekenden daha fazla yüzey bas × nc × alt × nda tutmaya ihtiyaç vard × r. Zira alkolün buhar bas × nc × daha yüksektir. x Su pompan × n giri ü inden pompa çar- x Fren beygirgücü çaplar × n küplerinin oran × yla de ù i ü ir. Süratteki de ù i ü meler için (sabit çark çap × )