Yangın ve Güvenlik Dergisi 171. Sayı (Kasım-Aralık 2014)

.$3$. .21868 0$.$/( <$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 56 acil güç ve benzeri di ù er yard × mc × sis- temlerin bulunmas × irdelenmelidir. Bu tip bir ara ü t × rma olmad × ù × takdirde, bina ih- tiyac × n × ve kamu gereksinimlerini kar ü × la- yabilecek titiz bir tasar × m a ü amas × ndan geçildi ù i söylenemeyecektir. Bu titizlikte bir ara ü t × rma yap × l × r ise, hem tasar × mda nelere dikkat edildi ù i aç × kça ortaya ko- nulmu ü olacakt × r hem de ileride tasar × m kriterlerinin bilinmesi sebebiyle güncel durumun halen tasar × m kriterlerini yerine getirip getirmedi ù i kontrol edilebilecektir. Yap × uzunlu ù u kendi içinde gruplara ay- r × labilir. Örne ù in yüksek yap × kriterlerinin uygulanmas × na itfaiyenin müdahale edebilece ù i 23 m yap × yüksekli ù i veya 7-8 kat say × s × k × stas al × narak ba ü lanabilir. ú kinci grup olarak 20 katl × yap × lar dü ü ü- nülebilir ki bu yap × larda binan × n tama- m × n × n bo ü alt × lmas × çok zor ve yava ü ol- makta ve baca etkisi duman kontrolünü önemli ölçüde etkilemektedir. Üçüncü grup olarak ise 40-50 ila 100 katl × ya- p × lar dü ü ünülebilir ki bu yap × larda binay × bo ü altmak için gereken zaman, yap × n × n yang × na direnç zaman × ndan daha faz- la olabilmektedir; binan × n bo ü alt × lmas × için asansörlerin kullan × lmas × ve itfaiye- nin binaya müdahale edebilmesi için özel önlemler gerekebilmekte, mekanik sistemler baca etkisini tek ba ü lar × na en- gelleyememektedir. NFPA yang × n analiz ve ara ü t × rma bölü- mü, her y × l bir rapor yay × nlamakta ve yüksek yap × larda ç × kan yang × nlar hak- k × nda bilgilendirme yapmaktad × r. Bu raporda yang × n × n ç × kt × ù × tarih, ölü ve yaral × say × s × , meydana gelen hasar ve yüksek yap × yang × nlar × n × n toplam ç × kan yang × nlara olan oran × gibi bilgiler pay- la ü × lmaktad × r. Yüksek Yap × larda Yang × n Pompalar × Yüksek yap × larda, söndürme sistemlerinin su beslemesi yang × n pompalar × ile yap × - labilmektedir. Pompalar genelde alçak zon ve yüksek zon pompalar × olarak se- çilmektedir. Yap × yüksekli ù i 200 metreden fazla yüksek yap × larda orta zon da olabil- mektedir. Yüksek zon pompalar × n × n bas × nç ge- reksinimi, bina yüksekli ù i, sistem bas × nç ihtiyac × ve bas × nç kay × plar × da dü ü ünül- dü ù ünde oldukça büyük olabilmekte- dir. Bu bas × nç ihtiyac × genelde ülkemiz- de15-20 bar aras × nda de ù i ü mektedir. Yüksek zon bas × nç ihtiyac × n × kar ü × laya- bilecek bas × nçta pompa seçilebilece- ù i gibi, iki adet alçak zon pompas × n × n seri olarak ba ù lanmas × sonucunda da bu bas × nç de ù eri elde edilebilir. Örne- ù in, yüksek zon için 20 bar bas × nc × nda bir pompa kullan × lmas × yerine, 10 bar bas × nc × nda 2 adet pompa seri olarak ba ù lanarak 20 bar bas × nc × nda yüksek zon bas × nç de ù eri elde edilebilir. Yüksek zonda kullan × lan ekipmanlar × n bas × nç s × n × flar × bu bas × nca dayanabilecek ü e- kilde seçilmelidir. Pompalardan birinin ara kata yerle ü ti- rilmesi durumunda, statik yükseklikten dolay × bas × nç kayb × olaca ù × ndan bu du- rumda ekipmanlar standart bas × nç ola- rak kabul edilen 12 bar bas × nç s × n × f × nda seçilebilir fakat sistem dikkatli bir biçimde tasarlanmal × d × r. Pompalardan birinin ara kata yerle ü tirilme seçene ù i çok fazla ter- cih edilmeyen bir ba ù lant × ü eklidir. Yang × n pompalar × n × n büyük ço ù unlu ù u elektrikli ve dizel sürücüler kullan × larak çal × ü maktad × r. Güvenilir bir güç kayna ù × oldu ù u sürece elektrikli yang × n pompas × daha çok tercih edilmektedir. E ù er gü- venilir güç kayna ù × sa ù lanmas × nda ü üp- heler var ise, dizel motorlu yang × n pom- pas × tercih edilebilir. Yüksek yap × l × binalar gibi riskli ve kritik yap × larda, acil durum je- neratörü, elektrik motorlu pompalar için ikincil güç kayna ù × olarak kullan × labilir. Bu durum do ù al olarak jeneratörün kapa- sitesini art × rmaktad × r. Bu nedenle bazen dizel motorlu yang × n pompas × kullan × m × , bu kapasite art × ü × ndan daha az maliyetli olabilir. Maliyet analizi ve uygun seçim yap × lmal × d × r. Elektrik motorlu pompalar × n ikincil güçten beslenmesi durumunda gücün jeneratör- den motora iletilmesi için Otomatik Geçi ü ú stasyonu (Automatic Transfer Switch- ATS) kullan × lmal × d × r. ( û ekil 1 ). Aksi halde ikincil güç kayna ù × olarak dizel motorlu yang × n pompas × tercih edilmelidir. Her pompan × n kendine ait yang × n söndürme sistemlerin- de kullan × lmaya yönelik listeli otomatik ge- çi ü istasyonu olmal × d × r. Amerika Birle ü ik Devletleri’nin baz × eya- letlerinde, yüksek yap × larda meydana gelebilecek bir yang × nda, lokal yönet- meliklerin, NFPA 20 standard × ndan daha bask × n oldu ù u görülmektedir. Örne ù in, it- faiyenin bas × nc × sa ù lamakta yetersiz kal- d × ù × durumlarda, ü ayet bina yüksek yap × l × bina s × n × f × nda ise, güvenilir bir güç kayna- ù × olmas × na ra ù men, yang × n pompalar × acil güç jeneratöründen de beslenmek durumundad × r. Bir pompan × n basma hatt × , di ù erinin emme hatt × na ba ù lan × r ise pompalar seri ba ù l × olarak tan × mlan × r. Alçak zon pompalar × bazen yüksek zon pompala- r × n × n pozitif bas × nç ihtiyac × nda kullan × labi- lirler. Alçak zon pompalar × önce devreye girecek ü ekilde tasarlanmal × d × r. Bu sa- yede yüksek zonu besleyen pompan × n kuru çal × ü mas × ve kavitasyon engellen- mi ü olacakt × r. Buna “Yüksek Zon Gecik- mesi” denir. Bu durum ikiden fazla zon içeren sistemler için de tekrarlan × r. Üst û ekil 1. Otomatik geçi ü istasyonu.