Yangın ve Güvenlik Dergisi 173. Sayı (Mart 2015)

.$3$. .21868 0$.$/( <$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 42 1. Giri ü Otomatik gazl × söndürme sistemleri uygulanan hacimlerde, söndürmenin efektif olarak yap × - labilmesi ve yeniden alevlenme olmamas × için s × zd × rmazl × k ko ü ullar × n × n sa ù lanmas × gerek- mektedir. Bu kritik de ù erlendirmenin gazlara göre nas × l sa ù lanaca ù × ele al × nacakt × r. Kapal × bir hacimde (total flooding) söndürme yapabilirler. Burada s × zd × rmazl × k önemli bir kri- terdir, bu nedenle oda kaçak testi (door fan test / room integrity test) ISO14520 (EN15004) gere ù i zorunludur. Ancak söndürücünün bo- ü altmas × yla olu ü acak bas × nç de ù i ü iminin etki- leri irdelenmelidir. 2. Söndürme Sistemlerinde Kullan × lan Maddeler Su, su-köpük kar × ü × m × , s × v × kimyasallar, kuru kim- yasallar, aerosol, gazlar olarak genellenebilir. Sprinkler sulu söndürme sistemlerinde s × zd × r- mazl × k aranmayacakt × r. 2.1.Temiz Gazl × Söndürücüler TS EN ISO14520 standartlar × ülkemizde zorunlu- dur. ABD ve baz × ülkelerde hala yayg × n olarak kullan × lan NFPA2001 standartlar × na benzer ta- n × mlard × r; 2.1.1. Halokarbon gazlar Kimyasal esasl × en yayg × n kullan × lan × HFC227ea (FM200, FE227 vb. ticari isimleri ile bilinen), HFC23 (FE13), HFC125 veya FK-5-1-12 (No- vec1230 ticari isimli) s × v × s × d × r. Görece az say × da silindirle efektif söndürme yapmas × amaçlan × r. Genellikle söndürücü türü ve riskin özelli ù ine göre hacimsel olarak %4 ile %18 aras × nda söndürme konsantrasyonu de- ù i ü kenlik gösterebilir. Genellikle 25 veya 42 bar bas × nçland × r × lm × ü olarak saklan × r ve 10 saniye içerisinde bo ü alt × lmas × hedeflenir. Otomatik Söndürme Sistemlerinde S × zd × rmazl × k Sorunu, A ü × r × Bas × nç Problemleri ve Çözümleri Ya ù murlama, köpüklü veya susisi söndürme sistemlerine alternatif temiz gazl × (inert veya kimyasal esasl × ) veya karbondioksit (CO 2 ) otomatik söndürme sistemlerinin kurulumu amaçlan × rken kapal × “s × zd × rmaz” bir hacimde söndürme yap × lmas × planlanmaktad × r. Oysa uygulama s × ras × nda ve sonras × nda odalardaki tesisat geçi ü leri, kanallar, kap × , pencere ve duvar birle ü im yerlerinde yeterli s × zd × rmazl × k sa ù lamak her zaman olanakl × olmamaktad × r. - S × zd × rmazl × kla ilgili problemlerin kaynaklar × nelerdir? - S × zd × rmazl × k neden önemlidir? - S × zd × rmazl × k için seçilen gaz × n türünün önemi nedir? Bu sorular × n yan × tlar × ile birlikte, s × zd × rmazl × k için çözüm önerileri ve uygulama detaylar × bu bildiride amaçlanmaktad × r. Anahtar Kelimeler: EN- ISO14520, EN15004, NFPA2001 Standartlar × , Türkiye Yang × n Yönetmeli ù i 2009, Retrotec ve AFP Firmalar × S × zd × rmazl × k Testleri Gökhan AKTA û Protek Mühendislik û irket Müdürü Bu makale TÜYAK 2013’te bildiri olarak sunulmu ú tur 2.1.2. ú nert gazlar Argon (IG01), %50 Argon +%50 Azot kar × ü × - m × (IG55- Argonite), %100 Azot (IG100) veya IG541 (Inergen) kodlar × yla genel olarak 4 farkl × seçenek vard × r. Do ù al olarak atmosferde bulunurlar ve sera etkileri yoktur (GWP=0). S × v × la ü t × r × lamad × ù × için gaz faz × nda stoklan × r, bu nedenle çok say × da silindir kullan × lmas × n × gerektirir. Gaz × n türüne ve yang × n riskine göre hacimsel olarak %38 ile %52’ye varan aral × kta söndür- me konsantrasyonlar × da de ù i ü ebilir. Oksijen azaltma (bo ù ma etkisi) ile söndürme yap × lma- s × amaçlan × r. Gaz × n k × sa sürede yüksek bas × nç- la bo ü alt × lmas × nedeniyle ani bas × nç de ù i ü imi olu ü aca ù × için, a ü × r × bas × nç probleminin de ir- delenmesi gerekir. A ü × r × bas × nç olu ü turmas × dezavantaj olarak gö- rülürken yeniden dolum maliyeti dü ü üktür. Gaz faz × nda 200 veya 300 bar silindirlerde stoklan- maktad × r. 2.1.3. Karbondioksit (CO 2 ) Temiz gazlar s × n × f × nda de ù ildir, en eski en yay- g × n kullan × lan söndürücülerdir. Sabit sistemler için NFPA12 veya tercihen CEPREVEN, FM, VdS vb. standartlar × na göre dizayn edilir. Kesinle- ü en EN standard × henüz yoktur. Alçak bas × nçl × - tankl × sistemler (Yüksek miktar- da CO 2 gaz × n × n so ù utucu ünite ile s × v × fazda stoklan × r.) Yüksek bas × nçl × - silindirli sistemler (Genellikle 67 lt bas × nçl × silindirlerde gaz stok- lan × r.) ú nsanl × mahallerde kullan × m × n × n ölümcül risk- ler ta ü × mas × en büyük dezavantaj × olup, tercih edilme sebebi bölgesel (lokal) söndürmeye olanak tan × mas × d × r.