Yangın ve Güvenlik Dergisi 173. Sayı (Mart 2015)

.$3$. .21868 0$.$/( <$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 44 2.1.4. Aerosol söndürücüler NFPA2010 nolu standart ile kapal × alan- larda kullan × m ü ekli belirlenmi ü tir. Henüz EN standard × yoktur. Kat × halde bulunan madde tetiklenerek × s × l reaksiyona girer ve 1-2 mikron büyüklü ù ündeki potasyum partiküller havada as × l × kalarak kimyasal olarak yang × n × söndürürler. Araçlar, ma- kina vb. ve kapal × ortamlarda söndürme yapabilir. 2.1.5. Sürekli oksijen azaltma yöntemi ile aktif yang × n önleme sistemi Ortamdaki oksijen seviyesinin ayn × or- tamdaki yan × c × malzemeye göre de ù i ü - kenlik göstermesi, sürekli olarak ortam × a %15 O 2 seviyesi alt × nda ilave azot gaz × takviyesiyle dü ü ürülmesi ile yanma olu- ü acak ko ü ullar ortadan kald × r × lm × ü olur. Aktif olarak sürekli “yanmaz atmosfer” olu ü umu sa ù lan × r. ú nsanlar × n sürekli bu- lunmad × ù × veya geçici sürelerde (4 saat kadar kalma, ½ saat dinlenme) ortam- da kalabilece ù i, s × zd × rmazl × k ko ü ullar × n × n yeterince sa ù lanaca ù × ortamlarda kulla- n × l × r. %17.2 oksijen de ù eri üzerinde s × n × r- lama olmad × ù × için sistemlerin bu de ù er- lerde tutulmas × ve yang × n durumunda ilave azot silindirleri bo ü alt × larak söndür- me sistemi de amaçlanabilmektedir. Söndürme sistemlerinden en büyük fark × , aktif cihazlar olan azot jeneratörleri için enerji ihtiyac × duyulmas × d × r. S × zd × rmazl × k de ù eri (N50- de ù eri) sistem kapasitesi seçimi ve performans × için çok önemlidir. Sprinkler, kuru kimyevi, köpüklü, susi- sinin özel durumlar d × ü × nda birçok du- rumda kapal × alan zorunlulu ù u yoktur. Söndürme performans × için mutlaka kapal × bir hacme ihtiyaç duyulan ve s × zd × rmazl × ù × n kritik oldu ù u Temiz Gazl × (Clean Agent) söndürücüler kapsam olarak ele al × nacakt × r. 3. S × zd × rmazl × k Derecesi Nas × l Belirlenir? Oda kaçak testi yap × larak gerekli s × zd × r- mazl × k ko ü ullar × n × n ne kadar yeterli ol- du ù u tespit edilebilir. Bu test, NFPA2001 standartlar × nda tavsiye edilmesine kar ü × n ülkemiz ve Avrupa’da birçok ülkede zo- runlu olan EN-ISO14520 (EN15004) stan- dartlar × nda zorunlu k × l × nm × ü t × r. Kaçak testinin amac × : Oda içerisindeki kaçaklar × alan (m²) ba- z × nda belirlemek ve gaz × n oda içerisinde ne kadar süre kalabilece ù ini hesapla- mak için yap × lan testtir. Test, bir fan yar- d × m × ile yap × l × r. Önce mahal içi bas × nç- land × r × l × r, sonra mahaldeki hava emi ü yap × larak ortam d × ü × na yollan × r. Oda içindeki ve fan içerisinden geçen hava bas × nc × manometreler yard × m × ile ölçülür. Bu de ù erler onayl × bir bilgisayar program × taraf × ndan de ù erlendirilir. Ara- daki diferansiyel fark neticesinde odan × n kaçak de ù eri bulunmu ü olur. Oda kaçaklar × hesapland × ktan sonra gaz × n 10 dakika kalma süresi elde edilir- se, oda testi geçmi ü say × l × r. Aksi taktirde, aç × kl × klar × n izolasyonunda revizyon veya iyile ü tirmeye yap × l × r. Bo ü alacak gaz × n mevcut ko ü ullarda ne kadar süre ile içeride kalaca ù × n × n simü- lasyonu olarak da adland × r × labilir. Ge- reken aç × kl × k miktar × hidrolik hesaplama sonucu belirlenir ve bu aç × kl × klar × sa ù la- yacak miktarda damperler kullan × l × r. Ga- z × n bo ü altma sonras × nda dizayn konsant- rasyonu de ù erinden söndürme konsant- rasyonun dü ü mesine kadar geçen süre minimum 10 dakika olaca ù × kabul edilir. Dizayn konsantrasyonu ile söndürme konsantrasyonu aras × nda fark %30 ka- dard × r.(EN15004) 4. Söndürme Performas × ú le A ü × r × Bas × nç Problemi Çeli ü kisi Söndürme konsantrasyonunun sa ù lanma- s × amaçlan × rken di ù er yandan çok iyi yal × - t × lm × ü bir odada bas × nc × n bo ü alt × lamamas × (over pressure releive vents) sonucu olu ü a- bilecek hasar × n engellenmesi gereklidir. Ortamda olu ü acak a ü × r × bas × nç mevcut kaçaklarla kendili ù inden kar ü × lan × r. Bu aç × kl × klar × n fazla olmas × sistemin söndür- me performans × n × do ù rudan ve olumsuz olarak etkiler. Odalarda tam s × zd × rmazl × k sa ù lanmas × ve gereken aç × klar × n damperlerle sa ù - lanmas × en do ù ru yöntemdir. Odan × n toplam duvar yüzey alan × / toplam hacme oran × Bu de ù er küçüldükçe daha çok bas × nç alan × artacakt × r. Oda büyüdükçe bas × nç de ù i ü imi daha kolay tolere edilebilmek- tedir. 5. A ü × r × Bas × nç Problemi ve Kullan × lan Sisteme Göre S × zd × rmazl × k Önemi Tarihçesine göz at × l × rsa, 1990 y × llan × n ba ü - lar × nda NFPA2001 standard × , 2500 pas- kal yüksek a ù × rl × kl × binalarda 2500 paskal ve orta dayan × ml × yap × larda 120 pascal kadar müsaade edilece ù ini belirledi. An- cak bu de ù erler ú ngiltere ve Avrupa’da çok yüksek bulundu. 1993’te LPC(Loss Prevention Council) taraf × ndan yap × lan testlerde bu de ù erler 500 ve 250 paskal de ù erleri olarak belirlendi ve kimyasal ve inert gazlar için hidrolik hesaplamalar da dahil edildi. BRE taraf × ndan da 2003 y × l × n- da testler yap × lm × ü t × r.