Yangın ve Güvenlik Dergisi 178. Sayı (Ekim 2015)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 178 54 YANGIN - MAKALE Ön tepkili, yani kuru borulu, sprinkler sis- temlerinin otomatik sprinkler sistemi yö- netmeli ù i ü artlar × n × sa ù lamas × ve daha sonra cihazlar × n korunmas × için temiz madde kullanan bir yang × n söndürme sistemi ile katk × yap × lmas × çok görülme- yen bir uygulama de ù ildir. Ön tepkimeli sistemde aktif hale geç- me öncesinde borular × n içinde su yok- tur, bu suretle suyun verece ù i hasar azalt × lm × ü t × r. Ön tepkimeli sistem odaya su püskürtülmeden önce çal × ü mas × için iki alg × lama eleman × na ihtiyaç duyacak ü ekilde tasarlanabilir. Bu bir duman al- g × lamas × ve sprinkler çal × ü t × r × c × s × olabilir. E ù er sadece biri devreye girerse su püs- kürtülmez. Temiz madde kullanan yan- g × n söndürme sistemi maddenin odaya bas × lmas × için duman alg × lama sistemi- ni kullanacak ü ekilde tasarlanabilir ve ilk kademe yang × n korumas × sa ù lar, bu suretle cihazlar × veya k × ymetli mülkü, su esasl × sistemin binan × n genelini korumak için devreye girmesinden önce çal × ü a- rak, korur. Alg × lama Sistemleri Temiz madde kullanan yang × n söndür- me sistemleri için birçok alg × lama dü- zenlemeleri mevcuttur. Veri odalar × gibi hassas elektronik cihazlar × n oldu ù u alan- lar içinde genellikle yap × lan seçim emi ü yapan tipte bir alg × lama sistemidir. Bu tip bir sistem korunan alanda numune alma aç × kl × klar × olan bir seri boru dona- n × m × ndan olu ü ur. Borular havay × alg × lay × c × boru donan × m × yla alandan çeken bir al- g × lay × c × yuvas × yla ba ù lar. Bu alg × lay × c × lar çok küçük duman partiküllerini alg × la- yabilir ve yang × n × ba ü lang × c × n × n ilk saf- halar × nda, hatta alev ve duman henüz gözükmezken alg × layabilir. Bunlar opera- törler için ilave bir savunma hatt × olu ü tu- rur zira yang × n × n varl × ù × temiz madde kul- lanan sistem ihtiyaç duyulmadan önce alg × lanabilir ve operatörleri uyarmak için bir alarm seviyesi sa ù lar. Temiz madde kullanan yang × n söndürme sistemlerinin tasar × m × seçilecek sistemin tipine ve NFPA 2001’de belirtilen kritere ba ù l × d × r. Birçok uygulama için, söndürü- cü maddenin oda veya kapal × mahallin tümüne bo ü alt × ld × ù × , toplu olarak ortam × bo ù ma sistemi seçilir. Mahalli uygulama sistemleri de mevcuttur; en yayg × n sistem uygulamalar × toplu olarak bo ù ma için tasarlanan sistemlerdir. Toplam bo ù ma sistemi yang × n × alg × lamak için yukar × da bahsedildi ù i gibi duman alg × lama siste- mini içeren bir sistem kullan × r. Bu sistem kontrol panelince izlenir ve sonucunda gerekti ù inde temiz yang × n söndürücü maddeyi odaya bo ü alt × r. Kontrol paneli maddeyi bo ü altt × r × c × panel olarak da gö- rev yapar. Söndürücü madde oda veya kapal × mahalle bir boru devresi ve mad- deyi bo ü altma s × ras × nda gaza dönü ü türen nozullardan olu ü ur. Gaz daha sonra yan- g × n × söndürmek için odan × n her taraf × na yay × l × r. Gaz × n miktar × yang × n × söndürmek için ihtiyaç duyulan konsantrasyon yüzde- sine dayan × larak yap × lan hesaplamalarla belirlenir. Bu miktar ayn × zamanda kullan × - lan maddenin cinsine de ba ù l × d × r. Depolanmas × ve Elden Ç × kart × lmas × Temiz etmen madde tanklar veya tüpler içinde korunacak alana yak × n veya biti- ü i ù inde depolan × r. Temiz etmen madde genel olarak bas × nç alt × nda ve madde- yi bo ü alaca ù × yere giden boru devresi içinden itecek ü ekilde depolan × r. Kullan × - lacak depolama tank × miktar × kullan × lan maddenin cinsine ba ù l × d × r. Baz × mad- deler di ù er maddelerden daha az veya çok kullan × l × r ve bu da yeterli madde de- polanmas × n × n sa ù lanmas × için tasar × m × n içine kat × lmal × d × r. Ayn × zamanda dikkate al × nacak bir di ù er husus kurulu yedek sis- tem veya tesisata ba ù lanan yedek tüp ihtiyac × d × r. Bu sistem oda veya kapal × mahallin yang × n söndürücünün bo ü al- mas × ndan sonra hemen tanklar × doldur- ma ihtiyac × olmadan korunmu ü olarak kalmas × n × sa ù lar. Bu yeniden düzenleme i ü lemi s × ras × nda sistemin durma zaman × n × azaltabilir. Bunun olmamas × durumunda, koruma sistemi çal × ü × r hale getirilmeden önce, tüplerin veya tanklar × n yang × n sön- dürücü madde tedarikçisince de ù i ü tiril- meleri veya doldurulmalar × gerekir. Yukar × da belirtildi ù i gibi, temiz madde kullanan bir sistemin tasar × m × , k × smen hangi tip etmen maddenin kullan × la- ca ù × na ba ù l × d × r. NFPA 2001 iki tip temiz etmen madde tan × mlam × ü t × r: temiz ha- lokarbon etmen maddeler ve asal gaz etmen maddeler. Her biri için birkaç imalatç × bulunmaktad × r: en yayg × n ola- rak kullan × lanlar, Halon 1301’in yerini al- mak üzere geli ü tirilen temiz halokarbon etmenlerdir. Hedef, bu sistemler için biri- ni kald × r × p yerine di ù erini koyacak ikame bir madde bulmakt × , ancak alternatif maddelerin fiziksel özellikleri buna im- kân vermedi. Temiz halokarbon etmen maddeler tipik olarak a ü a ù × daki mad- delerin birini veya birkaç × n × içermekte- dir: flor, klor, bromür veya iyot. Asal gaz etmen maddeler a ü a ù × daki maddelerin birini veya birkaç × n × içermektedir: helyum, neon, argon veya azot. Genel olarak, bir