Yangın ve Güvenlik Dergisi 183. Sayı (Mayıs-Haziran 2016)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 183 79 YANGIN - MAKALE s × nç alt × nda tutuldu ù u ve kuru alarm va- nas × n × n alt k × sm × n × n su ile bas × nç alt × nda tutuldu ù u sistemlerdir. Sprinklerin belirli bir s × cakl × kta aktive olmas × yla tesisattaki hava bas × nc × dü ü er ve kuru alarm vana- s × aç × l × r. Kuru alarm vanan × n aç × lmas × yla köpük hatt × aç × larak oranlay × c × yard × m × yla suya belirli oranda köpük kar × ü t × r × l × r. Ön tepkili sistemlerde, sistem borula- r × içinde köpük-su kar × ü × m × bulunmaz. Tesisatta bas × nçl × hava bulunur. Suyun bo ü almas × için elektrik ya da mekanik do ù rulaman × n gerekti ù i sistemlerdir. Bu sistem normal kuru borulu sprinkler siste- minin di ù er çe ü idi olup, ön tepkili alarm vanas × ndan boru sistemine su geçi ü i sprinklerin aç × lmas × ile ve ayn × zamanda otomatik bir alg × lama sisteminin devre- ye girmesi ile ba ü lar. Köpük su kar × ü × m × n × n boru sistemine geçi ü i iki ba ù × ms × z olay × n gerçekle ü mesi durumunda oldu ù undan kaza sonucu bo ü alma olas × l × ù × n × n mini- mize edildi ù i sistem tipidir. 2.2. Bask × n Köpüklü Sprinkler Sistemi Sistem borular × n × n içinde köpük-su kar × ü × - m × n × n bulunmad × ù × , sistemi kontrol eden vanan × n elle, elektriksel ya da mekanik olarak tetiklenerek kar × ü × m × n tüm sprink- ler ba ü l × klar × ndan korunan alana akt × ù × sistemdir. Bu sistem, yang × n yay × l × m × n × n yüksek ve h × zl × olmas × n × n beklendi ù i ve köpüklü suyun yang × n × n meydana gelip yay × laca ù × tüm alana uygulanmas × n × n istendi ù i durumlarda kullan × l × r. Borular su veya hava ile bas × nçland × r × lmaz. Bask × n alarm vanas × uygun otomatik alg × lama sistemi ile devreye girer. Acil durumlarda bask × n alarm vanas × n × devreye sokmak için en az bir adet elle bo ü altma istasyo- nu teçhiz edilmelidir. 3.Köpüklü Söndürme Sistemi Köpük, su, deterjan ve havan × n kar × ü × m × ile meydana gelen bir maddedir. Te- mel olarak yang × n s × ras × nda bo ü alt × lan köpük-su kar × ü × m × yan × c × madde üzerin- de bir örtü tabakas × olu ü turarak oksijenin ve × s × n × n içeri girmesini önler ve ortam × n s × cakl × ù × n × dü ü ürerek yang × n × söndürme görevi görür. 3.1. Yan × c × Parlay × c × S × v × Yang × nlar × nda Kullan × lan Köpük tipleri Köpük- su kar × ü × m × n × n yang × n esnas × nda verimli ü ekilde söndürme görevi görmesi için uygun tipte köpük seçilmelidir. Kö- pük tipleri, • Protein köpük s × v × lar × • Floroprotein köpük s × v × lar × • Film tabakas × olu ü turan fluoroprotein (FFFP) köpük s × v × lar × • Ak × c × film tabakas × olu ü turan (AFFF) kö- pük s × v × lar × • Alkole dirençli ak × c × film tabakas × olu ü - turan (AR-AFFF) köpük s × v × lar × • Alkole dirençli film tabakas × olu ü turan fluoroprotein (AR-FFFP) köpük s × v × lar × • Sentetik deterjan köpük s × v × lar × (Mid, Hi-ex) 3.2. Köpüklü Sprinkler Sistemleri Tasa- r × m A ü amalar × Köpüklü sprinkler sistemi uygulamas × ya- p × l × rken a ü a ù × da yer alan ad × mlar izlen- melidir. • Depolanan yan × c × parlay × c × s × v × n × n s × n × - f × n × n belirlenmesi • Uygun sistem seçimi • Tasar × m yo ù unlu ù u ve operasyon ala- n × n × n belirlenmesi • Sprinkler veya nozul için minumum bas × nc × n belirlenmesi • Oranlay × c × seçimi • Uygulama süresinin belirlenmesi • Köpük tipinin seçimi • Köpük besleme metodunun seçimi 3.3. Köpüklü Sprinkler Sistemleri Tasa- r × m Kriterleri Tasar × m × yap × lacak köpük-su sprinkler sis- temi a ü a ù × da yer alan standartlar × kar ü × - lamal × d × r. • NFPA 13: Standard for the Installation of Sprinkler Systems, 2016 Edition • NFPA 16: Standard for the Installati- on of Foam-Water Sprinkler and Fo- am-Water Spray Systems, 2015 Edition • NFPA 30: Flammable and Combus- tible Liquids Code, 2015 Edition Köpüklü sprinkler sistemlerinde ( × slak bo- rulu, kuru borulu, bask × n, ön tepkili sis- temler) NFPA 16 ve NFPA 30’ da yer alan tasar × m kriterlerine göre tasar × m yap × l × r. NFPA 16’da verilen de ù erler genel para- metrelerdir ve minimum ihtiyac × belirler. Yan × c × ve parlay × c × s × v × lar üzerinde yap × - lan yang × n test sonuçlar × na göre kriter- lerin de ù i ü iklik gösterebilece ù i özellikle belirtilmektedir. NFPA30’ da ise yap × lan testler ile ilgili daha detayl × bilgi bulun- maktad × r. NFPA 30 farkl × tip depolama ü ekli, depolama yüksekli ù i, çat × yüksek- li ù i, yan × c × s × v × çe ü itlerine göre tasar × m kriterlerini belirlemektedir. NFPA 16’ya göre yap × lan sistemlerde, tasar × m yo ù unlu ù u en az 0.16 gpm/ft2 (6.5 mm/m²), tasar × m alan × × slak sistem- lerde 5000 ft² (465,4 m²) olmal × d × r. Bir sprinklerin koruma alan × 100ft² (9,3 m²) ve sprinkler aras × mesafede 12 ft (3,7 m) a ü mamal × d × r. Tavan ya da çat × ya monte edilmi ü sprink- lerin aç × lma s × cakl × ù × 250°F ila 300°F (121°C ila149°C) aral × ù × nda olmal × d × r. Ara seviyelerde yer alan sprinklerin aç × lma s × - cakl × ù × ise çevre ko ü ullar × daha yüksek bir de ù eri gerektirmedikçe 135°F ila 170°F (57°C ila 77°C) aral × ù × nda olmal × d × r. Sistemde kullan × lacak olan boru çaplar × sürtünme kayb × hesaplar × na göre belir- lenmelidir. Boru sistemlerindeki sürtünme kayb × n × n hesaplanmas × için Hazen-Willi- ams C de ù erleri kullan × l × r. Köpük su ka- r × ü × m × ta ü × yan borular × n sürtünme kayb × karakteristikleri sadece su ta ü × yan borular ile ayn × ü ekilde de ù erlendirilecektir. Alkol dirençli köpük konsantresinin kullan × ld × ù × boru sistemlerindeki sürtünme kayb × n × n hesaplanmas × için sürtünme karakte- ristikleriyle ilgili olarak köpük konsantresi üreticisine dan × ü × lmal × d × r. NFPA 30’da tasar × m kriterleri tablolar ha- linde verilmektedir. Örnek olarak çift s × ral × rafl × depolama alanlar × nda depolanan metal, portatif ve IBC yan × c × s × v × tankla- r × n × n otomatik köpüklü sprinkler sistemi ile korunmas × na yönelik tasar × m kriterleri Tablo 2’de verilmektedir. Tasar × m yo- ù unlu ù u belirlenirken kullan × lacak olan cihazlar × n test de ù erleri de dikkate al × n-