Yangın ve Güvenlik Dergisi 184. Sayı (Temmuz-Ağustos 2016)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 184 øù GÜVENL øöø - MAKALE 85 lan × m × n × n aksine, lazer sistemi kullan × c × s × spesifik olarak e ù itim görmü ü tür ve lazer × ü × n saç × m × n × n potansiyel riskleri konusun- da bilgi sahibidir. Güvenlik kalkanlar × ve sensörler yaralanma riskini en aza indir- mektedir. Ancak do ù rudan lazer × ü × n × te- mas × (binoküler çal × ü ma istasyonu) ya da yans × yan × ü × nlar ile yaralanma riski hala mevcuttur. Bu tür riskler ayn × zamanda e ù er bu ki ü iler, farkl × sebeplerden ötürü koruyucu hazne içerisinde bulunmayan otomasyonlu ‘konvansiyonel’ lazer sü- reçlerine yak × n mesafede çal × ü mak zo- runda kal × rlarsa da mevcuttur. ú nsan cildini lazer × ü × n saç × m × n × n fizyolojik etkilerinden korumaya yönelik iki yakla- ü × m vard × r ve her ikisi de ü unlarda dikkate al × nm × ü t × r: • Yüksek seviyede lazer direnci sunan malzemeler ya da malzeme kombi- nasyonlar × ile pasif koruma • Lazer × ü × n saç × m × n × tespit eden sen- sörlere sahip olan ve güvenlik kontrol mekanizmas × vas × tas × ile lazer × ü × n × n × otomatik olarak kesebilme özelli ù ine sahip materyaller ile aktif koruma Tüm dünyada endüstriyel malzeme i ü - leme alan × na yönelik lazer kaynaklar × ve lazer i ü leme makinelerinde yakla ü × k y × ll × k 7.2 milyar Avroluk (2011 itibar × ile) sat × ü hacmi dü ü ünüldü ù ünde, malzeme i ü - leme alan × n × n tamam × na yönelik olarak lazer teknolojisinin ne kadar önemli oldu- ù u görülmektedir (Mayer, 2012). Makine gereçleri pazar × n × n tamam × dikkate al × n- d × ù × nda ise tüm dünyadaki sat × ü hacmi 2011 itibari ile yakla ü × k 62 milyar Avrodur. Bu sebeple, lazer malzeme i ü leme sis- temleri pazar × makine gereçleri pazar × - n × n yakla ü × k sekizde birine denk gelmek- tedir ki bu da çok büyük bir rakamd × r ve genel anlamda cilt korunmas × na yönelik lazer KKE’lerin pazar potansiyelini ortaya koymaktad × r. Bu tür lazer KKE’lere yönelik argümanlar- daki en önemli problemlerden bir tanesi operatörün cildi ile ilgili lazer kazalar × n × n say × s × n × n tam olarak belirlenememesi- dir. Bu tür kazalar genelde örne ù in kon- vansiyonel yan × klar ya da ar × zal × makine kontrollerinden kaynaklanan kazalar olarak s × n × fland × r × l × rlar, yani lazer kazala- r × s × n × f × na bile dahil edilmezler. German Employers’ Liability Insurance Associati- on (Alman úü verenler Yükümlülük Sigortas × Birli ù i) (Brose, 2012)’nin yak × n zamanda payla ü t × ù × bilgilere göre, Almanya’da y × ll × k çal × ü ma günlerinin yakla ü × k %6’s × n- da yakla ü × k 15 lazer kazas × meydana gelmektedir. Bu yaralanmalara sadece cilt yaralanmalar × de ù il ayn × zamanda göz yaralanmalar × n × da içermektedir. Bu oran bir y × la yans × t × ld × ù × nda 250 kazaya denk gelmektedir. Ancak sadece en az üç gün i ü e gelememe ile karakterize olan kazalar kayda al × nm × ü t × r. Raporlan- mam × ü vakalar × n, yani daha az ü iddetli yaralanma olan ve kazaya-yak × n vaka- lar × n, say × s × büyük olas × l × kla daha fazlad × r. Operatör cildi ile ba ù lant × l × lazer kazalar × - n × n gerçek say × s × n × n kaba bir tahmini için, raporlanm × ü lazer kazalar × n × n toplam sa- y × s × n × n onda birinin cilt yaralanmalar × ile ba ù lant × l × oldu ù u varsay × lmaktad × r. Buna ilave olarak, lazer kazalar × n × n %75’inin di ù er kaza kategorilerine, yani konvan- siyonel yan × klar, ar × zal × makine kontrolleri sebebi ile kaza vs., ayr × ld × ù × varsay × lmak- tad × r. 10 ile bölüp, 4 ile çarp × ld × ù × zaman Almanya’da senede 100 lazer kazas × oldu ù u görülmektedir. Vakalar × n sadece %10’unun raporland × ù × varsay × l × rsa, risk durumlar × n × n say × s × sende 1,000 vakaya ula ü maktad × r. Bu özellikle Alman endüst- risi dü ü ünüldü ù ünde ciddi bir rakamd × r. Yap × lan kabaca bir ara ü t × rmaya göre, Almanya’da malzeme i ü leme için lazer sistemlerini kullanan 1000 kadar atölye ve benzer firma mevcuttur. Bu da orta- lamada büyük olas × l × kla Almanya’da her bir lazer firmas × nda senede cildi ilgilen- diren bir lazer kazas × olaca ù × anlam × na gelmektedir. Yukar × da anlat × lan durum burada sunu- lan çal × ü man × n arkas × ndaki motivasyon- dur. Sonuç olarak, temel amaç, kaza eseri lazer saç × m × na kar ü × insan cildini korumaya yönelik uygun pasif ve aktif koruyucu k × yafet ve uygun aktif koruyu- cu perde geli ü tirilmesi amac × yla yenilikçi lazer teknolojisini yüksek performansl × ku- ma ü teknolojisi ile birle ü tirmektir. Burada, pasif sistemler yüksek seviyede pasif la- zer direnci sa ù layan fonksiyonel çok-kat- manl × tekstillerden meydana gelmekte- dir. Buna ilave olarak, aktif fonksiyonel çok-katmanl × kuma ü lar lazere maruz kalma durumunu tespit eden ve bir gü- venlik kontrol mekanizmas × ile lazer × ü × n × n × otomatik olarak kesebilen sensörlere sa- hiplerdir. Lazer KKE (Ki ü isel Koruyucu Ekipman) olarak kullan × lacak olan kuma ü lar × n test edilmesi ve onaylanmas × na yönelik düzenlemelerin olmamas × sebebi ile, test yöntemleri tan × mlanm × ü ve geçer- lenmi ü tir. Buna ilave olarak, bununla ilgili test ortamlar × olu ü turulmu ü tur. Son olarak, bir test prosedürünün ve lazer KKE ile ilgili gerekliliklerin tan × mlanmas × ile standardizasyon anlam × ndaki bo ü luk da giderilmi ü tir. Bu çal × ü malar, bir dizi özel tasar × m fonksiyonel pasif ve aktif lazer-koruyucu giysi prototipleri (eldiven- ler, montlar, önlükler, pantolonlar) ve aktif perdeler kullan × larak ve de ayn × za- manda, belirtilmi ü olan dü ü ük-güçlü ve yüksek-güçlü kuma ü test prosedürünü gerçekle ü tirme imkan × veren bir prototip test donan × m × kullan × larak ortaya konul- mu ü tur. 2. Ana Sonuçlar 2.1 Pasif Lazer-Koruyucu Sistemler Pasif lazer KKE, do ù rudan k × yafetin alt × n- dan operatörün cildini mümkün oldu- ù unca uzun bir süre lazer × ü × n saç × m × na kar ü × korumak için bir perde görevi görür. Ancak, lazer-koruyucu k × yafetin kullan × - c × s × n × n, ikinci derece bir yan × k olmadan önce × ü × n saç × m × na maruz kalm × ü olan vücut bölgesini tehlike alan × ndan ç × kart- mas × gereklidir. Bu sebeple söz konusu