Yangın ve Güvenlik Dergisi 185. Sayı (Eylül 2016)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 185 74 YANGIN - MAKALE çelik yap × lar × n korunmas × nda kullan × lan kabaran ve ablatif malzemeler içerir. Çe- lik, × s × art × ü lar × na çok duyarl × d × r 550 °C’nin yap × sal çelik için kritik bir × s × oldu ù u dü ü ü- nülmektedir çünkü ciddi oranda bir güç kayb × getirir. Bu sebeple, çelik ve yang × n aras × nda bir kömür tabakas × olu ü turarak çelik yap × n × n a ü × r × × s × nmas × n × geciktirmek amac × yla pasif yang × ndan korunma sis- temi gibi tedbirlerin al × nmas × gerekir. Mev- cut çal × ü ma ayn × zamanda yang × n ko ü ul- lar × nda kullan × lan pasif yang × ndan korun- ma etkinlik testlerini de aç × klamaktad × r. 2. Pasif yang × ndan korunma mal- zeme çözümleri 2.1 Is × l yal × t × m bariyeri Is × aktar × m × n × yal × tmak gibi bir temel amaç için kullan × labilen çok farkl × × s × l yal × t × m mal- zemesi mevcuttur. Ancak, × s × l yal × t × m mal- zemelerinin yang × ndan korunma özelli ù i- nin testi s × ras × nda asl × nda sadece bir kaç malzemenin bir gerçek yang × n ko ü ulunda dayan × kl × oldu ù u görülmü ü tür. Ta ü yünü, genle ü tirilmi ü agrega ve selüloz × s × l yal × t × m- da kullan × lan yang × na dayan × kl × malzeme örnekleridir. Ta ü yünü, ya da di ù er ad × yla mineral yünü, yan × c × olmayan ve do ù al olarak yang × na dayan × kl × ta ü yününden olu ü an en eski yal × t × m malzemelerinden- dir. 1000 dereceye kadar olan s × cakl × k- lara dayanabilmektedir ve yanmamak- tad × r. 1000 derece s × cakl × kta ise mineral fiberler erimeye ba ü lar. Mineral yünü ü u amaçlarla kullan × labilir: ya ü am alan × ve × s × t × lmayan çat × bo ü luklar × aras × nda yang × n yal × t × m × için, sandviç paneller için yang × na dirençli bir göbek olarak, çelik yap × lardaki yap × sal elemanlar için yang × n geçirmez bir bariyer olarak ( û ekil 1 a), ve endüstri- yel boru ve kanallar × için yang × na dirençli yal × t × m olarak. Bu sebeple iyi tasarlanm × ü ve s × k × ü ekilde in ü a edilmi ü yal × t × m bariyeri verimli bir pasif × s × l ve yang × ndan korunma olabilmektedir. Di ù er mineral materyaller genle ü tirilmi ü inci ta ü × , ü ist, kil, ardaz ve vermikülittir. Bun- lar hem bina kullan × c × lar × hem de itfaiye personeli için etkili bir ya ü am güvenli ù i çözümü sunan kabul görmü ü , yang × n geçirmez kaplama agregalar × d × r. Yan × c × olmama özellikleri ve de ayn × zamanda yüksek × s × l yal × t × m özellikleri, yang × n sonra- s × nda yap × sal bütünlük sunmaktad × r ve bu sebeple de bina konstrüksiyonlar × nda en çok tercih edilen çözüm olmaktad × r- lar. Agrega türleri × s × transferi temelinde ve agrega nem absorpsiyonu temelin- de çimentomsu kompozit malzemenin yang × n dayan × rl × k derecesini etkilemek- tedir. Oldukça gözenekli agregalar türle- rine ba ù l × olarak nemi farkl × derecelerde emmektedirler. Bir yang × n testi s × ras × nda agrega içerisinde nemin var olmas × ne- min buhara dönmesi ve malzemeden buharla ü mas × sonras × nda yang × n süresini artt × rmaktad × r. Son olarak, selüloz yal × t × m geri dönü ü ümlü ka ù × t, gazete ka ù × d × , karton ve di ù er ben- zer malzemelerden gev ü ek formda yap × l × r ve en ekoloji dostu × s × l yal × t × m malzemele- rinden birisi olarak kabul edilmektedir. Her ne kadar malzeme kompozisyonu yüksek tutu ü abilirlik ile ba ù lant × l × olsa da amon- yum sülfat ve borat ile kimyasal i ü leme tabii tutulmalar × onlara tutu ü mazl × k özelli ù i vermektedir. Buna ilave olarak, selülozik fiberlerin yüksek seviyede s × k × l × klar × sebebi ile malzeme neredeyse hiç oksijen içer- mez ve yanan havan × n duvar bo ü luklar × n × havas × z b × rakarak yang × n × n yay × lmas × n × en aza indirir. Selüloz gev ü ek bir malzeme ol- du ù u için sadece çat × larda, zeminlerde ve duvar bo ü luklar × nda dolgu malzemesi olarak kullan × lmaktad × r. Bu sebeple yap × - n × n d × ü k × sm × do ù rudan yang × na maruz kalmaktad × r. 2.2 Beton ve alç × dahil olmak üzere en- dotermik bina malzemeleri Beton genel olarak yang × na dirençli ve yanmaz bir malzeme olarak bilinir ve bu sebeple yang × na dirençli yap × lar için son bir kaç on y × ld × r temel malzeme olarak kullan × lmaktad × r. Bir yap × y × yang × na kar ü × iki ü ekilde korur. Betonun kendisi serbest su içerir ancak çimento macunu ciddi miktarda sulu kristalden yap × lm × ü t × r ve bu sebeple çok büyük miktarlarda ba ù l × su içermektedir. Yang × n s × ras × nda, serbest su × s × ya maruz kalan yüzeyden buharla ü × r ve bu sayede × s × n × n büyük k × sm × n × emer ve yap × sal eleman × n iç k × sm × nda × s × n × n en aza indirilmesini sa ù lar. Bir sonraki ad × m- da, beton 500 – 550°C’ye × s × t × ld × ù × nda, CSH jel dehidrasyon süreci ve de ayn × zamanda portlandit dekompozisyon süreci meydana gelir. Bu süreçler ayn × û ekil 1. (a) Çelik yap × n × n pasif olarak yang × ndan korunmas × , yang × n geçirmez bir malze- me çelik yap × sal elemanlar üzerine spreylenmektedir (b) betonun dolomit agregalar ile endotermik reaksiyonu, (Diferansiyel Is × l Gravimetre – DTG, örnek a ù × rl × ù × 20 mg, × s × nma oran × 20°C/dk.) endothermic