Yangın ve Güvenlik Dergisi 185. Sayı (Eylül 2016)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 185 76 YANGIN - MAKALE ù a maruz kal × nd × ù × nda devreye giren iki süreç ile ba ù lant × l × oldu ù u görülmekte- dir. Bunlar, sinterleme ve s × cakl × k art × ü × ile meydana gelen ilave jeopolimerizasyon sürecidir. Jeopolimer malzeme için su- nulmu ü olan sonuçlara bakarak × s × nma sebebi ile meydana gelen dayan × rl × k kayb × n × n, × s × nman × n Portland çimento be- tonda olandan daha az olmas × sebebiy- le, daha az oldu ù u sonucuna varabiliriz. Pasif yang × ndan korunma çözümü ola- rak alkali ile aktive olan ba ù lay × c × lar en- dotermik bina malzemeleri ile ayn × dav- ran × ü × sergilerler. Kimyasal olarak ba ù lan- m × ü su × s × ya maruz kalm × ü olan yüzeyden buharla ü × r ve bu sayede × s × n × n büyük k × s- m × n × emer ve yap × sal eleman × n iç k × sm × n- da × s × n × n minimize indirilmesine yol açar. Bir pasif yang × ndan korunma çözümü olarak bunlar × beton ile kar ü × la ü t × r × rsak, al- kali ile aktive olan ba ù lay × c × lar × n yang × na dayan × kl × l × k anlam × nda daha uzun süreli yük ta ü × ma kapasitesi oldu ù unu, yang × n sebebi ile parçalanma (parçalanma raporlanmam × ü t × r) geçirmediklerini ve daha yüksek mekanik özellikler alabile- ceklerini söyleyebiliriz. Buna ilave olarak jeopolimerler çok iyi bir yang × n-içi direnç sa ù layabilirler, tutu ü abilir nitelikte de ù iller- dir, yanmaz niteliktedirler ve yanma gaz- lar × , zehirli gazlar ve duman ç × kartmazlar ve bu sebeple hem günlük kullan × mda hem de yang × n s × ras × nda çevre dostu ve güvenilirdirler. 3. Betonun Pasif korunmas × için po- lipropilen fiberler Portland çimento betonun parçalanma- s × n × önleyebilen ve azaltabilen ve po- lipropilen (PP) fiberlerin kullan × m × n × içeren etkili ve çok iyi bilinen bir teknik vard × r. ú l- gili standartlarda bile, polipropilen fiberin parçalanmay × önleyen ve azaltan dozu ile ilgili öneriler vard × r. Yakla ü × k 170 santigrat derecede, PP fi- berler erimeye ba ü larlar ve polimer be- ton matrisinin içerisine kar × ü maya ba ü lar. Bu, daha önce fiberlerin bulundu ù u yer- lerde bir kanal a ù × meydana getirir. Buna ilave olarak, PP fiberin × s × l genle ü mesi be- ton × s × l zorlamalara k × yasla 8.5 kat daha fazlad × r. Bu özellik çekme geriliminde bir art × ü a yol açar ve bu da beton yap × s × nda pek çok mikro-çatla ù × n olu ü mas × na se- bep olur. Her iki mekanizma da betonun geçirgenli ù ini artt × r × r ve bu da malzeme gözenekleri içerisindeki su buhar × bas × n- c × n × azalt × r. Betonun parçalanma davran × ü × üzerinde pozitif etkiye sahip olan etkili PP fiber mik- tar ve türü ile ilgili bir dizi çal × ü ma gerçek- le ü tirilmi ü tir. Bu anlamda evrensel bir tarif bulmak amac × yla farkl × miktarlar, çaplar, uzunluklar ve türler kullan × lm × ü t × r. (7)’deki çal × ü mada, 0.4 w/c betonda, a ù × rl × ù × na %0.05’i miktar × nda eklenmesi ile beton parçalanmas × n × n tamamen ortadan kalkt × ù × görülmü ü tür. Benzer sonuçlar (8) taraf × ndan da elde edilmi ü tir. Kar × ü × m × n hacim olarak %0.05’in üzerinde PP fiber içermesi durumunda hiç bir parçalan- ma görülmemi ü tir ve parçalanma di- renci ciddi oranda iyile ü tirilmi ü tir. (9)’daki çal × ü mada farkl × PP fiber miktarlar × (1 kg/ m³ ve 2 kg/m³) ve × s × nma oranlar × (0.5, 1, 2, 4 ve 8 ºC/dak) ile testler gerçekle ü tirilmi ü tir. 2.0 kg/m³ oran × nda eklenen PP fiberler RPC çimento malze- mesinin parçalama riskini s × n × rlamakta- d × r. Daha yüksek × s × nma oran × (8 ºC/dak) uyguland × ù × nda bile parçalanma etkili ü ekilde s × n × rlanabilmi ü tir. Ancak bilimsel çevrelerde, PP fiberlerin parçalanma riskini sadece belirli ölçüde engelleyebildi ù i bilinmektedir. HPC (Yük- sek Performansl × Beton) çok ü iddetli bir yang × n senaryosu durumunda, PP fiber miktar × ndan ba ù × ms × z olarak parçalan- ma gözlemlenebilmektedir. Bu sebeple, parçalanmay × etkileyen kilit faktörlerin anla ü × lmas × n × hedefleyen yeni ara ü t × rma- lar × n yap × lmas × mutlaka gereklidir. 4. Kabaran ve Ablatif Malzemeler Yang × ndan korunma bariyerleri yang × - n × n yay × lmas × n × önleyen yang × na dirençli kompartmanlar olu ü turulmas × na yard × mc × olur. Büyük binalar × n daha küçük yang × na dirençli kompartmanlara bölümlendiril- mesi bina kullan × c × lar × n güvenli ù ini artt × r × r. Etkili yang × n kompartman bariyerleri elekt- rik hizmetleri gibi bütün aç × kl × klar × mühür- ler. Elektrik hizmetleri kablo tepsileri ya da kablo kutular × na yerle ü tirilen elektrik kab- lolar × vas × tas × ile elektrik aktar × rlar. Aktar × m hatlar × söz konusu oldu ù unda, aç × kl × klar × n ve kablolar × n yang × ndan korunmalar × çok önemlidir. Ya ü am alanlar × n × yang × ndan ay × rmak amac × yla, aç × kl × klar genelde ka- baran malzeme ile mühürlenirken ablatif malzemeler de genelde kablo korumas × - na yönelik koruyucu boya benzeri malze- me olarak kullan × l × r. Çelik yap × lar ve bunlar × n yang × n ortam × n- daki hasar maruz kalma riskleri anlam × n- da, kabaran ve ablatif malzemeler de ba ü ar × l × ü ekilde uygulanabilmektedir. 4.1 Kabaran malzemeler Kabaran madde, su-, çözücü- veya epoksi- temelli boya benzeri bir kap- lama malzemesidir. 200 ºC – 250 ºC aras × nda karma ü × k kimyasal reaksiyonlar sergilerler ve bunun sonucunda hacmi ciddi oranda artar, yo ù unlu ù u azal × r ve kabaran katmanda × s × l iletkenlik azal × r. ú ki temel kabaran malzeme türü vard × r: ince film kaplama ve kal × n film kaplama. ú nce film kabaran malzemeler – yang × na dirençli ince film kabaran kaplama yak- la ü × k 1 ila 3 mm kal × nl × ù a sahip su veya çözücü temelli boya katman × ndan mey- dana gelir. Karma ü × k katman genelde