Yangın ve Güvenlik Dergisi 185. Sayı (Eylül 2016)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 185 79 YANGIN - TEKN ø K B ø LG ø Köpüklü Söndürme Sistemleri Serkan CEYLAN Norm Teknik Makine Mühendisi Mühendislik & Sat × ü Departman × Ekip Lideri Köpük, Bas × nçl × su + Köpük s × v × s × + Hava kar × ü × m × ndan elde edilen ve küçük kabarc × klardan meydana gelen iyi bir söndürücüdür. Genellikle sadece su kullan × larak söndürülmesi mümkün olmayan yan × c × parlay × c × s × v × kimyasal maddelerin ve yak × t yang × nlar × n × n söndürülmesinde kullan × l × r. Köpük, Bas × nçl × su + Köpük s × v × s × + Hava ka- r × ü × m × ndan elde edilen ve küçük kabarc × klar- dan meydana gelen iyi bir söndürücüdür. Genellikle sadece su kullan × larak söndürül- mesi mümkün olmayan yan × c × parlay × c × s × v × kimyasal maddelerin ve yak × t yang × nlar × n × n söndürülmesinde kullan × l × r. Köpük; yak × t buhar × ile oksijenin temas × n × keser, yak × t yüzeyindeki buharla ü may × engeller, yak × t yüzeyi ve alevi birbirinden ay × r × r, yak × t yüzeyini ve çevresindeki metal yüzeyleri so ù utur. Köpükler kimyasal özelliklerine göre iki ana grupta s × n × fland × r × l × r. Bunlar; Protein Esasl × : • Protein bazl × (RP) köpük s × v × lar × • Floroprotein (FP) köpük s × v × lar × • Film tabakas × olu ü turan (FFFP) köpük S × v × lar × • Alkole dirençli film tabakas × olu ü turan (AR-FFFP) protein bazl × köpük s × v × lar × Sentetik Esasl × : • Ak × c × film tabakas × olu ü turan (AFFF) köpük s × v × lar × • Alkole dirençli ak × c × film tabakas × olu ü turan (AR-AFFF) köpük s × v × lar × • Sentetik deterjan köpük s × v × lar × Köpük genle ü me oran × ; köpük s × v × s × n × n hava ile etkile ü iminden önceki hacmin, olu ü an toplam köpük hacmine oran × olarak tan × mlan × r. Gen- le ü me oran × na göre köpük sistemlerini a ü a ù × - daki ü ekilde s × ralayabiliriz: • Dü ü ük Genle ü meli Sistemler – 20:1 • Orta Genle ü meli Sistemler – 20:1-200:1 • Yüksek Genle ü meli Sistemler – 200:1-1000:1 Köpüklü söndürme sistemlerinin en yayg × n kul- lan × ld × ù × yerler yan × c × ve parlay × c × s × v × lar × bar × n- d × ran alanlard × r. Yan × c × s × v × lar, alev alma s × cakl × ù × 38°C ve üze- rinde olan kimyasal s × v × maddelerdir. Parlay × c × s × v × lar ise alev alma s × cakl × ù × 38°C’nin alt × nda olan ve buhar bas × nc × 2.8 bar’ × a ü mayan kim- yasal s × v × maddelerdir. Yan × c × ve parlay × c × s × v × lar petrol türevi hidrokar- bonlar ve polar solventlerden olu ü maktad × r. Hidrokarbonlar sadece karbon ve hidrojen atomlar × içeren organik bile ü iklerdir. Hidrokar- bonlara ham petrol, gazolin, jet yak × t × , benzin, nafta gibi s × v × lar örnek gösterilebilir. Su ile kar × ü an ve çözücü olarak kullan × lan s × - v × larsa polar solvent olarak adland × r × l × r. Alkol, keton, eter ve esterler bu grupta yer alan s × - v × lardand × r. Polar solvent yang × nlar × nda sadece alkole da- yan × kl × (örn. AR-AFFF) köpükler kullan × l × r. Di ù er tip köpüklerin kullan × lmama sebebi ise polar sol- ventlerin, bu köpükleri bozarak parçalamas × ve etkisiz hale getirmesidir. Köpük Kar ü × la ü t × rma Tablosu Parlama noktas × yan × c × ve parlay × c × madde buharlar × n × n, yanman × n ba ü lamas × için hava ile olu ü turdu ù u yeterli kar × ü × m × n, yanma için gerekli e ü ik de ù ere ula ü t × ù × s × cakl × k derecesidir. Yan × c × ve parlay × c × s × v × lar parlama ve kayna- ma noktalar × na göre s × n × fland × r × l × rlar. Uluslarara- s × alanda en çok kabul gören standartlardan biri olan NFPA 30 Flammable and Combus- tible Liquids Code standard × nda s × n × fland × rma a ü a ù × daki ü ekilde yap × lmaktad × r. Köpük s × v × s × n × n köpük-su solüsyonundaki oran × 1%, 3%, 6% ü eklindedir. Yüksek genle ü meli kö- pük sistemlerinde köpük üreticisine ba ù l × olarak bu oran farkl × l × k göstermektedir. Ortamdaki kim-