Yangın ve Güvenlik Dergisi 194.Sayı (Ekim 2017)

30 Yangın ve Güvenlik / Ekim 2017 yanginguvenlik.com.tr GÜNCEL gibi gözükmektedir, ancak yangın durumunda hem can ve hem de mal güvenliği olmayan binalar yüzünden çok ağır bedeller ödenebilmektedir. Örneğin; İstanbul Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı’nın web sitesinde yayınlamış olduğu 2012-2017 yılları arası yangın istatistiklerine göre, İstanbul mücavir alan sınırları içerisinde sadece 2016 senesinde 5910 adet konut yangını, 153 adet fabrika yangını ve 8887 adet diğer bina yangını -ki bu binalar içinde okullar, hastaneler, alış- veriş merkezleri, ibadethaneler, ofis ve depo binaları gibi kamuya açık binalar bulunmaktadır- olmak üzere, toplam 14 bin 590 adet yapısal yangın çıkmıştır. Avrupa ortalama- ları kullanıldığında, sadece İstanbul’da ortaya çıkan yapısal yangınların ortalama toplam ekonomik zararının yıllık en az 5,5 ile 11 milyar TL arasında olacağı öngörülmektedir. Doğru tasarım, yangın güvenliğinde hayati rol oynuyor Mimari, elektrik ve mekanik projelerin hazırlanması saf- hasında pasif ve aktif yangın güvenliği önlemlerinin tasa- rım içerisinde doğru şekilde yer alması, can ve mal güven- liği için hayati rol oynuyor. Burada pasif yangın önlemleri derken iki temel öge kastediliyor: Birincisi yapısal olarak binanın taşıyıcı sistemlerinin ve binanın birbirinden farklı yangın riski taşıyan bölümlerinin yangına dayanıklı, yangı- nın ve dumanın yayılması riskini en aza indirebilecek şe- kilde projelendirilmesi, ikincisi ise yangın anında binadaki insanların en uygun şekilde tahliye edilmelerine ve yangına müdahale edeceklerin kolayca müdahale etmesine olanak sağlayacak şekilde mimari tasarım yapılmasıdır. Aktif yan- gın önlemleri ise esas olarak bir yangını en kısa zamanda tespit ve ihbar edecek donanımlar ile yangının en kısa za- manda baskılanmasına olanak sağlayacak sistemleri içer- mektedir. Tasarım safhasında, yangın güvenliği tasarımı hayati önem taşıdığı göz önüne alınarak mutlaka pasif ve aktif yangın önlemleri konusunda yetkin, yangın güvenlik mühendisi danışmanlardan destek alınmalıdır. Bu desteğin alınması, hem alınacak önlemlerin etkinliğinin sağlanması, hem de maliyetlerin düşürülüp ekonomik çözümler üre- tilmesi açısından önemlidir. Ne yazık ki Türkiye’de yangın güvenlik mühendisliği yeterince gelişmemiştir. Türkiye İMSAD Yapısal Yangın Güvenliği Çalışma Grubu olarak bu konuda da kamu ve üniversiteler nezdinde çalışmalarımızı yürütüyoruz.” ‘Doğru malzeme’, ‘doğru uygulama’, ‘denetim’ ve ‘doğru işletme’ Açıklamada, yangın güvenliği konusunda alınması ge- reken önlemler şöyle değerlendirildi: “Projelerin işlevsel olarak hayata geçirilebilmesi için, inşa edilecek binanın kul- lanım amacına, tehlike sınıfına ve bina yüksekliğine uygun yangın güvenlik tedbirlerinin alınması, yangına karşı tepki ve yangın dayanım testleri yapılmış sertifikalı malzeme ve yapı elemanları kullanımı son derece önemlidir. İnşaat saf- hasında pasif ve aktif yangın güvenlik sistemlerinin imalat ve montajları yetkin kişi ve kurumlar tarafından yapılma- lıdır. Bunun için meslek standartlarının geliştirilmesine ve yetkin kişi ve kuruluşların belgelendirilmesine ihtiyaç var- dır. Bu amaçla, proje, imalat ve montaj safhalarında yetkin kişi ve kuruluşlar tarafından kontrollerinin sağlanması ve yapım sürecinin tasarıma uygun olarak gerçekleştirilmesi şarttır. Her zaman söylediğimiz gibi, “Malzeme olarak ne kullanıldığı kadar hatta daha fazlası, nasıl uygulandığı da son derece önemlidir.” Binada uygun şekilde yangın bölümlendirilmesi ya- pılmış, yangın kaçış yolları yangına karşı korunmuş olsa dahi, bina bölümlerinin sonradan kuraldışı kullanımı veya tadilatlar yapılması durumunda yapısal güvenlik işlevini yitirecektir. Bu nedenle binanın kullanım amacına uygun ve yangın güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde kullanılma- sının uzman taraflarca denetlenmesi sağlanmalıdır. Ayrıca bina kullanımı safhasında da, yangın kaçış yollarının doğ- ru kullanımı da dahil olmak üzere temel yangın güvenlik konularında binadaki kullanıcıların eğitimi, acil durumlarda ne yapacakları ve nasıl davranacakları konusunda bilinç- lendirilmesi gereklidir. Yangın önlemlerine, gelişmiş ülkelerden farklı bakıyoruz Binalarda tasarım, yapım ve kullanım safhalarında alın- ması gereken tedbirler 2015 yılında son revizyonu gerçek- leşen Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönet- melik içeriğinde detaylandırılmıştır. En önemli sorunlar- dan biri de yönetmelik-standart kargaşasıdır. Ülkemizde yönetmelikler çoğu zaman standartların yerine geçecek şeklide hazırlanmakta ve teknik detayları içermektedir. Bi- naların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, maa- lesef standartların öngördüğü performansa dayalı hesap yöntemlerini kullanmamakta ve yapısal yangın güvenliği konularına yeterince yer vermemektedir. Oysa gelişmiş ülkelerde, yönetmelikler hangi işin hangi standarda göre yapılması gerektiğini ve varsa ülke koşullarına uygun sınır- lamaları belirleyen amir kamu hükümleridir. Standart ise akademisyen ve uzman mimar ve mühendislerin müşte- reken geliştirdikleri teknik detaylardır. Bizde yönetmelikler standardın yerine geçtiğinden standartlar adeta gereksiz hale getirilmektedir. Sonuç olarak yönetmeliklerin daha gerçekçi ve işlevsel olabilmesi için; bilimsel çalışmalara dayalı standart çalışmalarına ağırlık verilmeli, standarda dayalı yönetmelikler akademisyen, uzman mühendis ve mimarların da içinde olacağı geniş komisyonlar tarafından ve tüm ilgili taraflarla koordineli olarak hazırlanmalıdır.