Yangın ve Güvenlik Dergisi 195.Sayı (Kasım-Aralık 2017)

KAPAK KONUSU / MAKALE 36 Yangın ve Güvenlik / Kasım-Aralık 2017 yanginguvenlik.com.tr palı bir ortam içindedir, hava yetersizdir ve havalandırması zayıftır. Bu da alevin verimsiz yanmasına yani çok fazla duman çıkartma- sına neden olur. İlave olarak içten içten yanma uzun sürebilir. Eğer havalandırma bozulmuşsa veya uygun zamanda çalışmıyorsa, geri tepme meydana gelebilir, bu ise yangın kurtarma personeli için daha büyük tehlike oluşturur. (3) Yangın altındaki galeride ani parlamalar meydana gelmesi oldukça kolaydır. Galerinin göreceli olarak etrafı kapalıdır, ısı, özellikle kabloların bulunduğu galeride, sıcak su besleme devrelerinin olduğu galeri- de, kolaylıkla toplanabilir ve daha sonra sıcaklık kolayca yüksele- cektir. Bu sırada yüksek sıcaklıktaki duman hacım olarak kolayca genişler, bunun anlamı galerideki basıncın artacağı ve toplanan yüksek sıcaklıktaki dumanın daha kolay parlayabileceğidir. (4) Yangını söndürmek veya can ve malı kurtarmak zordur. Elektrik kabloları ve etrafındaki izolasyon/koruyucu malzeme- ler yandığında, önemli miktarda toksik gazlar açığa çıkacak ve ga- lerideki görüşü azaltacaktır, bu da kurtarma işlemleri için büyük bir engeldir. Dar galeri yürümek için çok az bir yer bırakır ve iletişim donanımı da bağlanmak için sinyalin kötü olduğu bir durumdadır, tüm bu şartlar kurtarma personelinin galeri içindeki yangını sön- dürmede zorluk anlamına gelmektedir. Galeri içinde genellikle nöbetçi bulunmaz, dolayısıyla yangın durumunda bir cam kaybına neden olma olasılığı çok azdır. Ancak yangın ve duman galeride yayılabilir, yangının kaynağının bulun- ması çok az ihtimal dâhilindedir ve bu da önemli bir tehlikedir. Yan- gın çıktığında, duman ve ısını galeriden kıs bir süre içinde çıkması zordur, dolayısıyla yangınla mücadele eden ekibin galeriye girmesi ve yangını söndürmesi zordur. Bu nedenle çok kapsamlı boru hattı galerisi yangını büyük bir tehlikedir. 2.3. Yangın kayıpları analizi (1) Ekonomik kayıplar Boru hattı galerisi yangınının en önemli kaybı elektrik kablo- larının hasar ile oluşan kayıp ve sonucunda elektriğin kesilmesi ve bunun yanında yangınla hasara uğrayan diğer çeşit kablo hasarla- rıdır. Elektrik ve iletişim kabloları tutuştuğunda, izolasyon kapla- maları zarar görür ve kablolar kullanılamaz hale gelir. Bu nedenle, yangın kısa bir sürede söndürülse bile, ekonomik zarar çok büyük- tür. İlave olarak, yüksek voltajlı elektrik dağıtım kabloları geniş bir alana hizmet vermektedir. Yangının neden olacağı elektrik kesilmesi tüm elektrik siste- minin çökmesine ve sonucu olarak tahmin edilemeyen büyüklük- teki ekonomik kayıplara neden olabilir. Yangından sonra, elektrik baloları ve iletişim hatlarının değiştirilmesi, yangında kullanılan ve galeride toplanan suyun tahliyesi, sıcak su gönderen boruların ba- kımları ve onarılması gibi yangın kazasının hasarlarının düzeltilme- si de çok miktarda iş gücü ve mali kaynak gerektirmektedir. Daha da ilave olarak elektrik kesintisi ve iletişim kaybı civarda yaşayan insanların düzenlerinin bozulmasına hatta paniklemesine yol aça- bilir, bu da hesaplanamayan dolaylı kayıplar olarak değerlendirilir. Sonuç olarak, çok kapsamlı boru hattı galerisi yangını sayısız eko- nomik kayıplara neden olacaktır. (2) Personel kaybı Çok kapsamlı boru hattı galerisinin içindeki tesisler çeşitli- dir, kontrol merkezi ve diğer anahtar konumdaki kısımlar dışında görevli olarak nöbetçiler yoktur ve genel olarak yangın kişilerde yaralanmaya neden olmaz. Ancak galerinin yangın özellikleri için, yangının çıkardığı ısı ve dumanı atılması çok zordur ve bakımcılara ve kurtarma ekiplerine büyük tehdit oluşturmaktadır. 3. ÇOK KAPSAMLI BORU HATTI GALERISININ YANGINDAN KORUNMA TASARIMI 3.1. Yangın bölmelerinin tasarımı ve inşaat malzemelerinin yanma performansı Çok kapsamlı boru hattı galerilerinde çeşitli boru hatları bu- lunur, kırılma yüzeyi alanı daima 36 m² kadar büyüktür ve tüm mesafe 5 km kadar olabilir, bu nedenle galeri içinde bölmeler ya- pılmasına ihtiyaç vardır. Her iki yangın bölmesi arasındaki mesa- fe için bugün koyulmuş belli bir kural yoktur. Ancak tecrübelere dayanarak çok uzak mesafe olmasının daha fazla alanın yangına yakalanmasına neden olacağından, yapılan bölmelendirme koru- yuculuk yapamayacaktır, bunun tersi, mesafenin çok kısa olması ise havalandırma ve trafik bakımından verimsiz olacaktır, bu aynı zamanda daha fazla tesis yapılması da demektir. Binaların yangın- dan korunması ve Yangının önlenmesi tasarımı Yönetmeliği ve Bi- nalarda yangın söndürücülerin dağılımının tasarımı için yönetmelik ve bunların yanında inşaat özellikleri ve mevcut çok kapsamlı boru hattı galerisi yangın bölmelendirmesi tasarımına göre yangın böl- melendirmesi için uygun alan 2000 ila 2500 m² arasındadır. Bu 7 metre genişliğinde birçok kapsamlı boru hattı galerisinin her 700 metresine yangın geçirmeyen bir duvar ve kapı yapılması anlamına gelmektedir. Bu şekilde yangın bir sınır aralığında kontrol edilebilir ve yangının söndürülmesi için iyi bir uygulamadır. Çok kapsamlı boru hattı galerisinin yük taşıyıcı yapısı yanmaz olmalı ve yangın direnci süresi 3 saatten az olmamalıdır. Sızmazlık sağlayan malzemeler dışında içerideki dekoratif malzemeler yan- maz malzemeden olmalıdır. Yangın geçirmez duvar da yanmazdır ve yangın direnci süresi 3 saatten az olmamalıdır. Muayene kapağı ve diğer panelin yangına direnç derecesi de ayrıca dikkate alın- malıdır. Dahası, elektrik kabloları da yangın geciktirici kablolardan seçilmelidir. 3.2. Otomatik yangın alarm sistemi Yangın nedeniyle dolaylı kayıp ya da elektrik kesintisi kaybı çok büyüktür, dolayısıyla kullanım fonksiyonlarının düzeltilmesi çok acildir, bu ise yangının keşfedilmesini ve mümkün olduğu kadar çabuk söndürülmesini gerektirir. Genellikle, boru hattı galerisin- de nöbetçi personel bulunmaz, bu nedenle boru hattı galerisinin güvenliğini sağlamak için bir otomatik alarm sistemi kullanılma- sı esastır. Boru hattı galerisi içindeki otomatik alarm sisteminde gaz kaçak algılaması ve yangın algılaması bulunur. Emniyet için, boru hattı galerisi gaz borusunu elektrik kablolarından ayırır, bu nedenle elektrik kablolar galerisinin yangın algılama sistemine ve gaz borusu galerisinin yangın algılama sistemine ve gaz kaçağı al- gılama sistemine ihtiyacı vardır. Otomatik sistem yangın sinyalini algılamak için yangın sensörü kullanır, daha sonra bu sinyali sinyal